Ondanks sancties draait de economie van Rusland best goed

Rusland economisch op de knieën krijgen; dat was het idee toen de EU sancties instelde vanwege de oorlog in Oekraïne. Maar wie een kleine twee jaar later de balans opmaakt, moet concluderen dat het met de Russische economie niet slecht gaat. Best wel goed zelfs.

Dat zegt niet alleen de Russische president Vladimir Poetin, maar blijkt ook uit cijfers en gesprekken die Nieuwsuur had met deskundigen. "De sancties helpen de propaganda van het Kremlin juist."

Een ban op Russische olie, geldreserves bevriezen en megajachten aan de ketting; het is een greep uit de maatregelen die de EU instelde sinds februari 2022.

Maar al die sancties doen Rusland niets, zei Poetin deze maand in een gesprek op de staatstelevisie. Die woorden klinken misschien als propaganda, maar het zit niet ver van de waarheid. Dat zegt Marek Dabrowski, een in Polen geboren econoom die is gespecialiseerd in Oost-Europa.

Gewend aan sancties

Omdat de EU al maatregelen oplegde toen Rusland in 2014 de Krim annexeerde, was Poetins economie volgens Dabrowski al 'gewend' aan sancties. Ruslandkenner Hubert Smeets beaamt dat en doet er zelfs nog een schepje bovenop. "Rusland leeft al onder sancties sinds de Oktoberrevolutie (in het jaar 1917, red.)."

PR-technisch komen de sancties Poetin zelfs goed uit, zegt Dabrowski. Ze versterken de boodschap die de president voortdurend verkondigt aan zijn eigen bevolking: "Kijk, de hele wereld is tegen ons. We moeten ons land, onze waardigheid, verdedigen."

Rusland voerde vanochtend luchtaanvallen uit op de steden Kyiv, Lviv, Charkiv, Dnipro, Odesa en Zaporizja. Dat deed Rusland met een groot arsenaal aan wapens. Zeker dertig mensen kwamen om, tientallen anderen raakten gewond.

Poetin betoogt dat de successen van zijn leger verband houden met de gezonde economie. Het gaat dan om een zogenoemde oorlogseconomie, die volgens Hubert Smeets inderdaad goed werkt.

"Fabrieken draaien 24/7, en de roebelpers draait voluit." Met dat laatste doel Smeets op het drukken van extra geldbiljetten. Een economisch foefje dat landen in oorlog vaak gebruiken, maar dat op termijn een keerzijde heeft. De munt daalt dan namelijk in waarde.

"Die keerzijde zal niet in 2024 zichtbaar worden. Maar in 2025 of 2026 kan de economie als een plumpudding in elkaar storten."

De cijfers

In 2022 kromp de Russische economie: het bbp daalde naar schatting met 2,1 procent. Volgens de OESO, een economisch samenwerkingsverband van 38 landen, kan de daling dit jaar zelfs 2,5 procent zijn. Maar volgens andere bronnen staat Rusland er beter voor. Zo voorspelt de Wereldbank een daling van 0,2 procent en het Internationaal Monetair Fonds zelfs een stijging van 0,7 procent.

Op een markt in Moskou zijn consumenten overwegend positief. "Ik heb wel van sancties gehoord, maar merk er nog niks van":

Hubert Smeets begrijpt dat inwoners van Moskou zich geen zorgen maken over de economie. Poetin ontziet de hoofdstedelingen namelijk zo veel mogelijk.

"Omdat hij heel goed weet dat de macht in Moskou gecentraliseerd is. Hij moet voorkomen dat volk daar zich tegen hem keert." In andere delen van het land hebben mensen meer last van bijvoorbeeld inflatie.

Oliesancties

Terug naar de sancties waar Rusland tot nu toe zo weinig last van heeft. Bijvoorbeeld het prijsplafond voor olie. EU-landen spraken vorig jaar af dat ze voor hooguit 60 dollar per vat Russische olie kopen.

Maar vervolgens intensiveerde het Kremlin de handel met landen als India en China. Zij betalen komend jaar naar schatting 80 tot 85 dollar per vat, berichtte het Amerikaanse persbureau Bloomberg deze week.

In oktober waren Poetins olie-inkomsten 13 miljard dollar. Sinds april 2022 was dat bedrag niet zo hoog.

Ferrari's en Lamborghini's

Ook op andere markten veranderen handelsroutes. Amerikaanse, Europese en Japanse fabrikanten doen geen zaken meer in Rusland. Dus importeren rijke Russen nu hun auto's uit Dubai. Elektronica kopen Russen veel via Kirgizië of Kazachstan.

Dan is er ook nog de illegale handel. Russische journalisten berichtten onlangs dat Rusland via geheime routes dure Ferrari's en Lamborghini's importeert. Het zou gaan om ongeveer duizend auto's ter waarde van zo'n 90 miljoen euro. Die handel zou vooral mogelijk zijn via het bevriende Belarus. Met dat land handelen westerse landen namelijk nog.

Onlangs maakte ook Nieuwsuur een verhaal over geheime handel naar Rusland, die deels via Nederland loopt: