Duits bedrijf spil in handel naar Rusland, douane doet inval
Via een Duits bedrijf gaat er voor miljoenen euro's aan elektronische componenten naar Rusland, zo blijkt uit onderzoek van Nieuwsuur, het Duitse programma Monitor en het Britse onderzoeksinstituut RUSI. De Duitse douane deed vandaag een inval bij het bedrijf, vlak voor publicatie van dit onderzoek.
Het bedrijf heet WWSemicon en exporteert producten naar het Russische elektronicaconcern Kompel. Oók elektronica die op EU-sanctielijsten staat, omdat Rusland ze kan gebruiken voor wapensystemen die het land inzet in de oorlog tegen Oekraïne. Volgens RUSI levert Kompel componenten aan Russische bedrijven die gelieerd zijn aan wapenfabrikanten in het land.
De Duitse autoriteiten zijn afgelopen week om een reactie gevraagd op de bevindingen, maar wilden niet reageren. Ze geven ook geen reden voor de inval.
Bekijk hier het hele onderzoek van Nieuwsuur in deze eerste aflevering van de serie Verborgen Werelden:
De import van Kompel via WWSemicon blijkt uit gegevens van de Russische douane. Nieuwsuur kreeg via het Amerikaanse bedrijf Importgenius - dat handelsdata verzamelt - toegang tot die gegevens. De bevindingen zijn steekproefsgewijs geverifieerd in twee andere databases met Russische importgegevens.
5367 zendingen, 7,2 miljoen euro
WWSemicon stuurde 5367 zendingen met microchips, printplaten en andere componenten tussen maart 2022 en maart 2023 naar Rusland. De totale waarde: zo'n 7,2 miljoen euro. Ten minste 42 zendingen van zo'n 50.000 euro bevatten producten die op de sanctielijsten staan. Kompel had vorig jaar een omzet van 200 miljoen euro.
Ook de Duitse sanctie-expert Bärbel Sachs noemt verschillende zendingen vermoedelijk een overtreding van de sanctiewetgeving. Een Litouwse douanebeambte komt tegenover Nieuwsuur tot eenzelfde conclusie.
Hieronder zie je hoe WWSemicon en Kompel aan elkaar verbonden zijn:
WWSemicon zegt in een reactie "sinds lange tijd" niet meer te exporteren naar Rusland. Het bedrijf licht niet toe hoelang dat precies is. Ook geeft het bedrijf geen verklaring voor Russische douanegegevens met gedetailleerde informatie over de export van duizenden ladingen micro-elektronica naar Moskou.
In tegenspraak met het Duitse bedrijf zegt de eigenaar van Kompel, Boris Rudyak, dat hij tijdens de oorlog inderdaad elektronica heeft ontvangen van WWSemicon. Hij ontkent echter dat hij producten heeft geïmporteerd die op Europese sanctielijsten staan. Een sluitende verklaring voor de Russische douanegegevens die daar op wijzen, geeft hij niet. Lees hier de hele reactie van Rudyak.
Volgens kenner van Russische inlichtingendiensten Ben de Jong kunnen bedrijven verschillende redenen hebben om de Russische overheid te voorzien van gevoelige goederen. Uit vaderlandsliefde, geldelijk gewin of dwang. "Als je familie in Rusland hebt, en er komt van de overheid een dringend verzoek om mee te werken, dan zeg je geen nee."
Nauwe banden
WWSemicon heeft nauwe banden met Kompel. Niet alleen is Kompel voor zover bekend de enige klant van het bedrijf. Eén van de aandeelhouders is een Russische vrouw die in Nederland woont. Zij is de dochter van Kompel-eigenaar Rudyak.
Kort na de Russische inval in Oekraïne verhuisde ze naar Nederland en trad aan als directeur van een BV, Vivid Electronics. Dat is een bedrijf met 9 miljoen euro aan bezittingen en een postbus in Duivendrecht.
De eigenaar van Vivid is een Russisch bedrijf dat inmiddels niet meer bestaat. In Moskou deelde dat bedrijf het adres met Kompel. De Russische vrouw wil geen vragen beantwoorden. Nieuwsuur heeft nog niet kunnen achterhalen wat de activiteiten van Vivid Electronics precies zijn.
Route via Litouwen
De producten van WWSemicon worden via een magazijn in Slowakije naar onder meer de Baltische staten verstuurd. Vanuit Litouwen gaat de export over de weg vervolgens naar Moskou. Volgens de Russische douanegegevens verzorgen twee transportbedrijven uit Litouwen het vervoer.
Kompel krijgt ook via andere routes producten van WWSemicon geleverd. Een belangrijke leverancier is het Hongkongse bedrijf Finder Technology, opgezet door een oud-werknemer van Kompel. Het gaat om een Rus die eerder bij Kompel werkte en ook betrokken was bij de oprichting van WWSemicon en bij Vivid Elektronics.
Vanwege de oorlog in Oekraïne is het Russische Kompel in juli 2023 door de Verenigde Staten gesanctioneerd. In Europa staat Kompel niet op de sanctielijst.
De Nederlandse fiscale opsporingsdienst FIOD en het Openbaar Ministerie zijn om een reactie gevraagd. Maar de instanties willen niet zeggen of de vrouw in Nederland, of de genoemde bedrijven, in beeld zijn bij lopende onderzoeken naar sanctie-ontwijking.
