Onderzoek naar ontduiken Ruslandsancties: Nederlands bedrijf betrokken
Een Nederlands bedrijf met een Russische eigenaar stuurde in anderhalf jaar tijd voor miljoenen euro's aan technologische producten naar Rusland. Ook producten die op sanctielijsten staan, blijkt uit onderzoek van Nieuwsuur.
Het gaat om het bedrijf ETW-Tekhnologiya uit Voorschoten. De mogelijke overtreding van sanctiewetten wordt door het bedrijf aan het zicht onttrokken doordat het Rusland niet als eindbestemming opgeeft, maar als doorvoerland. Dat valt op te maken uit Russische douanegegevens.
Volgens die gegevens stuurde het bedrijf in augustus 2023 bijvoorbeeld acht keer elektronische componenten die op de EU-sanctielijst staan naar Rusland. De producten werden in september op een lijst gezet met zaken die volgens de EU een hoge prioriteit hebben om tegen te houden, omdat ze worden teruggevonden in wapensystemen die Rusland inzet tegen Oekraïne.
Directeur stapt op
De Nederlandse directeur van ETW-Tekhnologiya, Hans Develing, zegt in een reactie niets te weten over eventuele sanctie-overtredingen. Hij wil desondanks niet meer bij het bedrijf betrokken zijn en stapt in aanloop naar deze publicatie op.
De voorganger van Develing, Freek Snel, stopte eind juni als directeur. Hij zegt dat te hebben gedaan na een tip van "iemand van de Nederlandse overheid". Snel zegt in de reportage van Nieuwsuur dat de Russische eigenaar de bedrijfsvoering aanpaste na de inval in Oekraïne. Hierdoor raakte hij het zicht op de activiteiten van het bedrijf kwijt.
Nieuwsuur onderzoekt de routes van westerse technologie naar Rusland door bedrijven die daarmee de Europese sanctiewetten omzeilen. Bekijk hier de video:
De Russische eigenaar van ETW, Mikhail Volovik, die vermoedelijk in het buitenland woont, nam één keer zijn telefoon op. Maar reageerde vervolgens niet op vragen van Nieuwsuur. Hij blokkeert telefoonnummers waarmee we contact opnemen en e-mails met vragen blijven onbeantwoord.
Olie- en gasindustrie
ETW schrijft op zijn website dat het onderdelen voor laboratoria en medische eindgebruikers exporteert. Het gaat om hoogwaardige technologische producten van producenten uit Europa, de Verenigde Staten en Aziatische landen.
De export van producten voor medische toepassingen naar Rusland - bijvoorbeeld voor ziekenhuizen - is toegestaan als de douane daarvoor specifiek toestemming verleent. Maar ETW exporteert volgens de douanedata ook producten voor de olie- en gasindustrie en elektronische producten. Een deel van die producten valt onder de sancties.
ETW stuurde, voor zover bekend bij Nieuwsuur, 135 zendingen ter waarde van 1,2 miljoen euro. Het gaat om producten die terug te vinden zijn op sanctielijsten. Tientallen zendingen bevatten producten die vallen in de categorie "industriële toepassingen". ETW stuurde in de afgelopen anderhalf jaar ook duizenden zendingen met technologische producten naar Rusland die niet op sanctielijsten staan.
Voor producten die ETW exporteert en die op Europese sanctielijsten staan, kunnen dus uitzonderingen gelden. De eigenaar van het bedrijf geeft geen antwoord op de vraag of zijn producten zijn uitgezonderd van sancties.
Rusland als doorvoerland
ETW exporteert hoofdzakelijk naar het bedrijf Business Management in Moskou, dat is opgericht door ETW-eigenaar Volovik. Onder dezelfde bedrijvengroep als Business Management valt ook het Russische bedrijf Mashpromexport, dat op naam van Voloviks echtgenote staat.
Mashpromexport vermeldt op zijn website klanten die op sanctielijsten van de EU staan en waarmee niet meer mag worden gehandeld. Het gaat onder meer om het Russische staatsoliebedrijf Rosneft en verschillende onderzoeksinstituten. Andere klanten van Mashpromexport zijn Gazprom en de militaire voertuigenbouwer Remdizel, onderdeel van het Russische defensieconcern Rostec. Ook Rostec staat op de Europese sanctielijst
Bekijk hier hoe de bedrijven van Volovik aan elkaar verbonden zijn:
De douanegegevens wijzen op een omzeilingsroute: bepaalde productgroepen mogen weliswaar Rusland niet als eindbestemming hebben, maar ze mogen wel door Rusland heen vervoerd worden naar andere landen. Rusland is dan het doorvoerland.
ETW stuurt na de inval in Oekraïne niet langer rechtstreeks naar Moskou, maar naar nieuwe klanten in Hongkong en Dubai. De producten die ETW verzendt, lijken daar echter nooit aan te komen: uit handelsdata blijkt dat de Russische douane de producten inklaart in Moskou.
Gevestigd in een hotel
De bedrijven in Dubai en Hongkong, waaraan de pakketten zijn geadresseerd, lijken enkel te zijn opgericht om een adres in die landen te hebben. Zo is het bedrijf uit Dubai, EDM genaamd, gevestigd in een hotel. Het bestaat pas een jaar. EDM heeft voor zover bekend geen andere leveranciers en klanten dan de bedrijven van Volovik in Nederland en Moskou.
Het bedrijf in Hongkong heet Asia Pacific Links. Eerder bleek uit onderzoek van Reuters dat dit bedrijf drone-onderdelen leverde aan Rusland. Het bedrijf én de Russische bestuurder zijn door de Amerikaanse overheid op de sanctielijst gezet. In Europa gebeurde dat niet.
Zo zit de doorvoerroute in elkaar:
De Europese Commissie wil desgevraagd geen antwoord geven op de vraag waarom voor een aantal productgroepen nog doorvoer door Rusland mogelijk is. Een woordvoerder zegt dat het vaststellen van de sancties een unaniem besluit is van de Europese lidstaten.
Douane gebruikt Russische data niet
De Nederlandse douane zegt dat amper te controleren is of goederen waarbij Rusland als doorvoerland wordt opgegeven, ook daadwerkelijk door Rusland heen gaan. Desondanks maakt de douane geen gebruik van de databases met Russische importgegevens waarin Nieuwsuur aanwijzingen voor deze manier van sanctie-omzeiling vindt. De douane wil niet ingaan op vragen over het bedrijf ETW en zegt te vertrouwen op eigen gegevens en risicoprofielen.
De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) , fiscale opsporingsdienst FIOD en het Openbaar Ministerie willen evenmin reageren op vragen over ETW.
