'Europese defensiemacht moet Rusland afschrikken, anders houdt EU op te bestaan'
Duitsland rolt de rode loper uit voor de Franse president Emmanuel Macron. Die is daar voor een driedaags staatsbezoek, het eerste Franse presidentiële staatsbezoek aan Duitsland in 24 jaar. En dat was hard nodig: de verhoudingen tussen de twee landen zijn de afgelopen tijd behoorlijk bekoeld.
Frankrijk, dat over kernwapens beschikt, wil dat Europa zelfredzamer wordt op het gebied van defensie. Daarvoor is een goede verstandhouding én samenwerking met Duitsland nodig. En juist op het gebied van defensie botsen de twee landen veelvuldig.
Europa moet een gezamenlijke defensiemacht hebben om Rusland af te schrikken. Dat zegt François Heisbourg, een goed ingevoerde Franse veiligheidsexpert, in gesprek met Nieuwsuur. "Want oorlog staat aan de poort van Europa."
President Macron verhoogde onlangs het defensiebudget voor de komende jaren naar ruim 400 miljard euro. Een historische uitgavenstijging: de grootste van de laatste vijftig jaar.
Geen enkel Europees leger had het langer dan tien dagen volgehouden tegen het Russische leger in februari 2022.
Een meer dan noodzakelijke stijging, zegt Heisbourg. Hij heeft regelmatig contact met Macron en adviseert ook andere Europese politici. "We lieten ons in slaap wiegen en werden lui."
"Er is geen Europees land dat produceert wat nodig is om de uitdaging aan te gaan waar Oekraïners mee te maken hebben. Geen enkel Europees leger had het langer dan tien dagen volgehouden tegen het Russische leger in februari 2022."
De Franse regering wil dat de wapenindustrie zijn productie flink opschroeft. Toeleveringsbedrijf Mecasup had nog nooit zo'n volle orderportefeuille. Het bedrijf van directeur Pierre-Jean Brochand produceert fijnmechanische onderdelen voor de grote Franse wapen- en munitie-industrie: "Ze willen beter, sneller en meer."
In Parijs heerst een gevoel van urgentie. Europese bondgenoten moeten worden wakker geschud, vindt men. Vorige maand benadrukte president Macron in een alarmistische toespraak aan de Parijse Sorbonne Universiteit dat zonder Amerikaanse steun de EU machteloos staat: "Europa kan sterven. Of dat gebeurt, hangt af van onze keuzes. Maar die keuzes moeten nu worden gemaakt."
Mecasup-directeur Brochand begrijpt die urgentie: "We moeten bewapend zijn om eventueel onze spierballen te kunnen laten zien, als afschrikking. Vrede is onmogelijk als we niet kunnen terugslaan in geval van een conflict."
Ongeruster dan ooit
Hoe groot acht veiligheidsexpert Heisbourg de kans dat Rusland de Europese defensie op de proef stelt? "De heer Poetin heeft de spelregels veranderd. Europa is helaas verdeeld, maar niet op de gebruikelijke manier."
Heisbourg ziet dat een nieuwe scheidslijn is ontstaan. Frankrijk heeft kritiek op Hongarije en Slowakije, omdat zij Russische banden hebben. Maar ook op Duitsland, dat weinig meebeweegt richting een stevige Europese defensiemacht. "We zien dat Duitsland een heel andere houding aanneemt dan andere Europese landen: Nederland, Frankrijk, Denemarken, Polen."
Heisbourg zegt dat hij nooit eerder zo ongerust was. Hij ziet met lede ogen aan dat het contact tussen president Macron en Duitse bondskanselier Olaf Scholz stroef verloopt. De veiligheidsexpert vindt dat de Franse president moet werken aan een betere band met de Duitse leider. Want Rusland moet met een stevige Europese defensiemacht gewaarschuwd worden.
Nieuwsuur peilde de stemming op de markt in Midden-Frankrijk, en sprak ook een partijgenoot van Marine Le Pen. Hij is het met veel van Macrons defensieplannen eens:
Heisbourg hoopt dat de Europeanen kunnen terugslaan als Letland of Estland worden aanvallen. "Als we Rusland er niet van kunnen weerhouden om dit soort operaties te ondernemen, houden de NAVO en de EU op te bestaan. Als Frankrijk en Duitsland verschillende kanten op gaan, zal dat helaas gebeuren. Dat betekent dan de dood van de EU."
Spanningen tussen Berlijn en Parijs werden in maart opnieuw duidelijk toen president Macron zich scherp uitliet, bedoeld - zo leek het - voor Duitsland. "Europa staat voor een cruciaal moment waarop we geen lafaard moeten te zijn", zei de Franse leider.
"Contraproductief", noemde de Duitse minister van Defensie Boris Pistorius de taal van Macron. "Dit helpt niet echt bij het oplossen van problemen die we hebben als het gaat om steun aan Oekraïne".
Nucleaire plannen
President Macron wil ook nadenken over gezamenlijke nucleaire afschrikking. Tijdens zijn toespraak aan de Sorbonne Universiteit daagde hij Europese bondgenoten uit mee te denken: "Nucleaire afschrikking ligt aan de basis van de Franse defensie en is daarmee een wapen waar we niet omheen kunnen voor de Europese defensie. Want alleen met een geloofwaardige verdediging kunnen we de veiligheidsgaranties verwerven die alle bondgenoten willen."
Heisbourg: "Frankrijk is een kernmacht. We hebben een oplossing voor een probleem. De vraag is hoe we deze oplossing kunnen delen. Daar moet over worden gesproken. Andere Europese lidstaten zullen moeten uitleggen wat in hun ogen belangrijk is en wat er moet gebeuren."
Dit is deel 6 van de Nieuwsuur-serie 'Stemmen van Europa' richting de Europese parlementsverkiezingen 6 tot 9 juni. Europa-correspondent Saskia Dekkers en cameraman Pieter Nijdeken onderzoeken belangrijke thema's in verschillende Europese lidstaten.
