Eerste dag debat regeringsverklaring voorbij • Premier Schoof morgen aan zet

Kamer toch met minister Wiersma in debat over mest

De nieuwe landbouwminister Femke Wiersma wil wel voor de zomervakantie met de Tweede Kamer in debat over de dreigende mestcrisis. Dat schrijft ze rond middernacht in een brief aan de Tweede Kamer. Het debat kan donderdag al plaatsvinden.

Ook BBB-leider Van der Plas steunt het debat, laat ze aan de NOS weten. "Als de minister zelf aangeeft bereid te zijn vandaag het mestdebat te willen voeren, is dat prima wat mij betreft."

Het debat moet nog officieel aangevraagd worden, maar het heeft er alle waarschijnlijkheid van dat het debatverzoek een meerderheid krijgt.

Debat voorbij: morgen verder met antwoord Schoof

Na bijna 12 uur debatteren is de eerste dag van de regeringsverklaring voorbij. De ambtenaren van het ministerie van Algemene Zaken gaan vannacht de antwoorden voorbereiden voor premier Schoof. In principe begint hij om 10.45 uur, maar daarvoor moeten wel eerst nog veertien nieuwe Kamerleden worden geïnstalleerd.

De nieuwe Kamerleden van PVV, VVD, NSC en BBB komen op de plekken die vrij zijn gekomen omdat er Kamerleden in het kabinet zijn gekomen.

Laatste spreker Eerdmans (JA21) hoopt op succes nieuwe kabinet

In tegenstelling tot veel andere oppositiepartijen is JA21 positief over het kabinet. Partijleider Eerdmans hoopt vooral op snelle invoering van een strenger asielbeleid.

Hij hekelt ook de manier waarop linkse partijen zijn omgegaan met PVV-minister Faber tijdens de hoorzittingen. Ze nam volgens Eerdmans duidelijk afstand van haar omvolkingsuitspraken, maar partijen bleven vragen stellen. "Wat wilde links nog meer horen?" Eerdmans snapt niet dat Faber na afloop geen hand kreeg en noemt dat respectloos. "Wij mogen onze huisregels ook wel eens aanscherpen."

Dassen: dit kabinet duikt voor de toekomst

De leider van Volt ziet in het kabinet-Schoof "een coalitie die zich naar binnen keert en met witte knokkels vasthoudt aan een verleden dat niet meer bestaat". Hij hekelt de bezuinigingen op onderwijs, cultuur en de diplomatenposten in het buitenland. Ook de verhoging van de btw op boeken en kranten is volgens hem een slecht plan. "Je moet niet duiken voor de toekomst, maar die omarmen."

Ook Dassen heeft grote moeite met het aantreden van de PVV-ministers Faber en Klever. "Daarmee wordt normaal gemaakt wat niet normaal is." Maar de stilte daarover van NSC en VVD vindt hij "net zo erg".

Volt zal de aangekondigde motie van wantrouwen tegen Faber en Klever steunen.

CU: kabinet heeft geen visie op de samenleving

De ChristenUnie constateert "witte vlekken" in het hoofdlijnenakkoord, vooral op het gebied van de samenleving. CU-leider Bikker spreekt van een "boete op de samenleving", omdat de maatschappelijke dienstplicht verdwijnt en er bezuinigd wordt op de giftenaftrek. "Er wordt ook met geen woord gerept over mantelzorg of vrijwilligerswerk.

Ze wil van premier Schoof weten wat zijn visie op de samenleving is. De CU is ook tegen de miljardenbezuinigingen op ontwikkelingshulp. "Nederland is een van de rijkste landen ter wereld. Er wordt ook gebroken met afspraken die we met die landen hebben gemaakt. Dat kan niet."

SGP vraagt zich af wat Henk en Ingrid van hoofdlijnenakkoord zouden vinden

PVV-leider Wilders heeft vaak gezegd dat hij de problemen van de gewone Nederlanders wil oplossen, hij noemde ze vaak "Henk en Ingrid". SGP-leider Stoffer loopt het hoofdlijnenakkoord op een aantal punten door en constateert dat er nog wel wat mag veranderen.

De SGP denkt dat Henk en Ingrid niet blij zullen zijn met het kabinetsplan om het mes te zetten in de giftenaftrek. Geven aan een goed doel wordt fiscaal minder aantrekkelijk. Ook vindt de partij dat het kabinet meer moet doen om het aantal abortussen terug te dringen. En eerst moeten de files worden aangepakt en dan pas kan de maximale snelheid naar 130 kilometer per uur.

Baudet (FvD); nieuwe kabinet is voorzetting 'Rutte-jaren'

Baudet van Forum voor Democratie heeft weinig nieuws in het hoofdlijnenakkoord gelezen en vindt dat het beleid van de kabinetten-Rutte wordt voortgezet. Hij zegt er ook wel zin in te hebben, omdat hij denkt dat goede ministers best iets zouden kunnen veranderen.

Baudet zegt de discussie over de omvolkingstheorie niet te begrijpen. Volgens zijn partij is 'omvolking' een feit en is massa-immigratie niet toevallig. Baudet krijgt geen vragen van andere partijen.

Partij voor de Dieren waarschuwt voor uitholling rechtsstaat

Ook de Partij voor de Dieren heeft geen goed woord over voor het kabinet-Schoof. "De rechtsstaat staat er net als de natuur heel slecht voor", zegt partijleider Ouwehand.

Ze spreekt van een radicaal-rechts kabinet "onder leiding van een politieke zetbaas". Er zitten volgens haar twee uitgesproken racistische ministers in het kabinet. Ze steunt de motie van wantrouwen tegen het hele kabinet die Denk zal indienen.

Denk-leider Van Baarle woedend over 'extreemrechts' kabinet, motie van wantrouwen

De leider van Denk heeft geen goed woord over voor het kabinet-Schoof. In een fel betoog typeert partijleider Van Baarle het kabinet als "extreemrechts", "fascistoïde", "gevaarlijk" met aanhangers van politici die islamhaat en moslimhaat verspreiden. "Dit kabinet zorgt ervoor dat normaal gemaakt wordt, wat nooit normaal gemaakt mag worden", aldus Van Baarle. "Dit kabinet zet de bijl in artikel 1 van de Grondwet."

Denk wil dat het kabinet opstapt, niet alleen de twee PVV-ministers zoals GroenLinks-PvdA en SP willen. Van Baarle gaat een motie van wantrouwen indienen tegen het hele kabinet.

Van der Plas zwaar onder vuur over geschrapt mestdebat

Het debat over de mestproblemen blijft de gemoederen bezighouden. De oppositie wil het debat, dat vanavond niet doorging, morgen houden. Maar BBB-leider Van der Plas wil dat niet, omdat haar minister Wiersma nog maar net is aangetreden en nog onvoldoende is bijgepraat door haar ambtenaren. "Ik bescherm mijn mensen."

Jetten (D66) en Bontenbal (CDA) vinden dat een slecht argument. Ze wijzen erop dat er zo'n vierduizend veehouders in acute financiële problemen zitten omdat ze binnenkort geen mest meer mogen uitrijden. Die kunnen niet wachten tot na het zomerreces, dat vrijdag begint. "Die Kamerleden zijn allemaal specialisten op mestgebied. Die gaan de minister morgen heus niet bij de knieën afzagen. Die willen vooral samen met haar iets regelen voor de boeren", zegt Bontenbal.

Trucje

Van der Plas zegt dat ze het mestdebat wel aanstaande maandag wil houden, maar dat het weer de oppositie is die dat tegenhoudt. Dat leidt tot hoongelach bij de oppositie. Volgens Bontenbal is het een trucje van Van der Plas. Want als er maandag vergaderd wordt, moeten minstens 76 Kamerleden terugkomen van vakantie. Alleen dan kan er gestemd worden over eventuele moties.

SP-leider Dijk vindt het maar een vertoning. "U doet zo ongelofelijk moeilijk over iets dat zo eenvoudig is. Er is een minister, er zijn ambtenaren. Zeg ja, dan hebben we morgen een debat." Maar dat is Van der Plas vooralsnog niet van plan. De coalitiepartners PVV, VVD en NSC steunen tot nu Van der Plas in haar opstelling.

Als dat zo blijft, dan wordt het debat over het zomerreces heen getild.

Van der Plas (BBB): dit kabinet gaat rit uitzitten

De eetpauze is voorbij en Van der Plas zegt trots te zijn dat er vijf BBB-bewindslieden in het kabinet zitten. Ze vertelt over de hoeveel "bagger" die er over haar en andere politici is uitgestort, onder meer op X. Ze is bang dat er in de toekomst niemand meer de politiek in wil.

Van der Plas erkent dat de vier partijen af en toe stevig ruzie hebben gehad en dat de vier partijleiders allemaal een heel ander karakter hebben. "Maar over het vorige kabinet heb ik ook vreselijke verhalen gehoord."

Ze denkt dat het kabinet-Schoof de rit gaat uitzoeken. "Is het altijd rozengeur en maneschijn? Nee. Vechten we elkaar iedere dag de tent uit? Nee." Ze gelooft in de kwaliteiten van premier Schoof en zegt dat ze vanuit de Tweede Kamer het werk van het kabinet "kritisch en onafhankelijk" zal volgen.

Mestdebat waarschijnlijk toch nog voor zomerreces

BBB wil het debat over de mestproblemen voor veehouders toch nog op korte termijn houden. Aanvankelijk vroeg de partij, samen met de andere coalitiepartijen, om uitstel tot na het zomerreces dat vrijdag begint. Dat leidde tot woede bij de oppositiepartijen. De boeren die in de problemen zitten kunnen niet zo lang wachten, zeiden ze.

BBB-leider Van der Plas zei zojuist dat haar partij "ook de urgentie ziet" en daarom het debat aanstaande maandag wil houden. Oppositiepartij D66 wil liever morgen, op de laatste dag voor de vakantie, zodat de Kamerleden ook nog moties kunnen indienen waarover gestemd kan worden.

Het debat stond gepland voor 17.30 uur, maar de coalitiepartijen stuurden aan op uitstel omdat het debat over de regeringsverklaring uitloopt. Minister Wiersma zou daarbij aanwezig moeten zijn. Overigens hebben twee andere ministers, Veldkamp (Buitenlandse Zaken) en Brekelmans (Defensie) de plenaire zaal wel verlaten vanwege een commissiedebat over de aanstaande NAVO-top.

Debat geschorst tot 19.45 uur

De Kamerleden en de bewindslieden van het kabinet-Schoof gaat een hapje eten. Ze krijgen er een klein uurtje de tijd voor. Om 19.45 uur gaat het verder, dan zijn er acht sprekers.

SP steunt motie van wantrouwen tegen PVV-ministers Klever en Faber

De zevende spreker SP-leider Dijk wil morgen van premier Schoof duidelijkheid over hoe hij zal omgaan met ministers die "de omvolkingstheorie predikten". Hij zegt dat deze ministers "totaal ongeschikt" zijn voor het landsbestuur. De SP zal ook de motie van wantrouwen van GroenLinks-PvdA tegen de twee PVV-minister Klever en Faber steunen.

Dijk vindt dat er gestopt moet worden "met deze poppenkast". Hij heeft verder stevige kritiek op het hoofdlijnenakkoord dat de SP'er een "pact van vermogenden" noemt. De SP vindt dat er teveel geld gaat naar grote bedrijven, aandeelhouders, grote investeerders en "de commercie". "Het is tijd voor herverdelingspolitiek."

Xander van der Wulp over eerste optreden Schoof en debat regeringsverklaring:

Mestdebat gaat toch niet door, oppositie boos

Rond deze tijd zou er nog een commissiedebat beginnen over de mestcrisis. Maar de coalitiepartijen hebben dat debat, met de nieuwe minister Wiersma van Landbouw, op het laatste moment uitgesteld tot na de zomer. Tot woede van de oppositiepartijen. Zij vinden het een schoffering van de Tweede Kamer en wijzen erop dat premier Schoof vanmorgen juist heeft gezegd dat er door de komst van een extraparlementair kabinet minder coalitiedwang zou zijn. Daar komt dus al meteen niet veel van terecht, vindt de oppositie.

De Kamer zou met Wiersma praten over de problemen die veehouders hebben, nu ze mogelijk met hun mest blijven zitten die ze door de stikstofregels niet mogen uitrijden. Die problemen zijn acuut, vinden veel partijen.

Maar volgens PVV, VVD, NSC en BBB kan het debat vandaag niet doorgaan, omdat Wiersma niet weg kan uit het plenaire debat over de regeringsverklaring, dat uitloopt. Overigens was al van tevoren duidelijk dat die twee debatten elkaar zouden overlappen.

In protest verzamelden de oppositiepartijen zich wel in het zaaltje waar het debat gehouden zou worden, en begonnen daar met hun bijdragen, zonder de minister en de coalitie. Even later moesten ze de zaal verlaten, omdat er geen sprake meer was van een officiële vergadering.

Omtzigt voor leden bij PVV, Wilders wijst 'bemoeienis' af

PVV-leider Wilders vindt niet dat NSC-leider Omtzigt iets moet zeggen over het democratisch gehalte van zijn partij. De PVV heeft maar één lid, dat is Wilders zelf. "Ik zou het goed vinden als de PVV wel leden zou krijgen, ook om tegenspraak te organiseren", merkte Omtzigt tijdens zijn betoog op. Buiten microfoon reageerde Wilders er onmiddellijk op. "Waar bemoei je je mee?"

Omtzigt (NSC): niet praten over omvolkingstheorie, wel over migratie

Ook NSC-leider Omtzigt moet zich uitgebreid verdedigen voor de deelname van zijn partij aan een kabinet met de PVV. Een aantal oppositiepartijen vindt dat NSC, die de rechtsstaat hoog in het vaandel zegt te hebben, veel duidelijker afstand moet nemen van onder meer de omvolkingsuitspraken van een aantal PVV-ministers.

Omtzigt ontkent dat hij te zwijgzaam is geweest. "Omvolking accepteer ik niet en ik zal me daar tegen blijven uitspreken". Maar de NSC-leider wil "zijn eigen moment te kiezen". Ook zei hij: "Ik zal niet verzaken als rode lijnen overschreden worden."

Omtzigt denkt dat het kabinet zich zal houden aan de Grondwet, de wetten, verdragen en de afspraken over de rechtsstaat. "De ministersploeg zal zich hieraan houden. Ik heb vertrouwen in Schoof." De NSC-leider benadrukt dat er niet gesproken mag worden over omvolkingstheorieën, maar wel over migratie en het beperken daarvan.

De NSC-leider is blij dat zijn partij is toegetreden tot het kabinet-Schoof, met de PVV. Hij vindt dat hij belangrijke punten bij de onderhandelingen heeft binnengehaald, zoals de afspraken over de bescherming van de rechtsstaat. "We hebben geen nanometer toegegeven."

Bontenbal (CDA) heeft zorgen over gedachtewereld PVV-bewindspersonen

Ook het CDA maakt zich zorgen over uitspraken van die PVV-ministers in het verleden hebben gedaan, blijkt uit de bijdrage van partijleider Bontenbal. "Het gaat dan niet alleen om het gebruik van het woord 'omvolking', maar om de hele gedachtewereld." Hij zegt zich te verbazen over "het stilzwijgen van de partijleiders van VVD, NSC en BBB over de populistische uitlatingen".

Bontenbal wijst op de afspraken over de rechtstaat die de vier partijen hebben gesloten. Daarin staat dat bewindspersonen moeten voldoen aan "hoge integriteitsnormen", een "voorbeeldfunctie" hebben en het belang zien van democratische waarden. "Is aan deze voorwaarden voldaan, vraag ik de minister-president en de vier fractievoorzitters van PVV, NSC, VVD en BBB?"

Volgens Bontenbal komt er een spannende tijd aan. "Waakzaamheid is geboden." De CDA-leider kondigt verder aan dat hij "stevige oppositie" gaat voeren op de inhoud. "Wat goed is steunen we, wat niet goed is niet."

VVD-leider Yesilgöz: ik ben niet verantwoordelijk voor uitspraken Wilders

De vierde spreker is de VVD-leider Yesilgöz en zij moet de afspraken in het hoofdlijnenakkoord verdedigen, zoals de verhoging van het btw-tarief. Maar het gaat ook over eerdere uitspraken van PVV-leider Wilders over de islam en oppositieleider Timmermans van GroenLinks-PvdA vindt dat Yesilgöz daar openlijk kritiek op moet uiten. "Waarom zwijgt u?", vraagt hij zich af.

Yesilgöz zegt dat Timmermans geen idee heeft wat de VVD-leider achter de schermen tegen Wilders zegt. Maar ze zal vooral in de gaten houden of de bewindslieden in het kabinet haar grens niet overschrijden. "Ik zal iedereen in Vak K houden aan die norm. Dat zal ik op mijn eigen manier doen."

Over Wilders gaat ze niet, vindt Yesilgöz. "De uitspraken van Wilders zijn niet mijn verantwoordelijkheid." Ze voegt eraan toe dat ze Wilders' teksten "niet passend" vindt als leider van de grootste partij.

Teruglezen: over de regeringsverklaring van Schoof en de aanvaring GL-PvdA en PVV

De dag na de beëdiging begon met het voorlezen van de regeringsverklaring van de nieuwe premier Schoof, waarin hij in het kort het toekomstige beleid van zijn nieuwe kabinet voorlegt aan de Tweede Kamer. Schoof zegt dat zijn kabinet wil luisteren naar de zorgen van de kiezers en dat asiel en migratie volgens hem de grootste zorgen zijn.

Een aantal oppositiepartijen zoals GroenLinks-PvdA, SP, Volt, D66 en Denk haalt vooral hard uit naar PVV-leider Wilders.

Lees hier over de belangrijkste punten van het debat:

Schoof belde Zelensky in de pauze

Minister-president Schoof heeft in de pauze gebeld met de Oekraïense president Zelensky. Hij heeft hem verteld dat Oekraïne kan blijven rekenen op de steun van Nederland. Dit jaar gaat het om een bedrag van 3 miljard euro. De hulp voor Oekraïne staat "als een paal boven water", laat Schoof in een bericht op X weten.

"Verder hebben we vooruitgeblikt op de komende NAVO-top volgende week in Washington waarbij ik uitkijk naar onze ontmoeting", zegt de premier. Van het kabinet gaan daar ook minister van Defensie Brekelmans en minister van Buitenlandse Zaken Veldkamp heen.

Hier de tweet van de premier over zijn gesprek met Zelensky

Jetten (D66): veel succes aan 'ongekozen ambtenaar' Schoof

D66-leider Jetten trapt het debat weer af na de pauze. Hij wenst premier Schoof veel succes, maar benoemt ook dat hij het gek vindt dat "een ongekozen ambtenaar" op die plek is terechtgekomen. "Wat is zijn belofte aan de kiezer? Waar wil hij met Nederland naartoe?"

Volgens D66 is er geen eenduidige richting op te maken uit het coalitieakkoord dat PVV, VVD, NSC en BBB hebben gemaakt door "te kwartetten" met elkaar. "Het is een lijst met maatregelen waarin samenhang en visie ontbreekt."

Klimaatklus klaren

Jetten roept het nieuwe kabinet, en in het bijzonder zijn opvolger Klimaatminister Hermans, op om geen stap terug te doen qua klimaatbeleid. "We zullen met voorstellen komen om de klimaatklus wel te klaren."

Ook gaat de D66-leider nog even door op de rol van de PVV in het kabinet. Volgens Jetten verspreidt Wilders haat en zitten er op dit moment "mensen met een dubieus verleden" in het vak waar de bewindspersonen zitten. "Je kunt je geschiedenis niet wegpoetsen, die draag je met je mee", citeert hij D66-oprichter Hans van Mierlo, waarmee hij doelt op de ministers Faber en Klever.

Debat geschorst voor de lunch

Het debat over de regeringsverklaring is geschorst voor de lunchpauze. Straks rond 14.45 uur gaat het debat verder met de bijdrage van D66-leider Rob Jetten.

De pauze geeft gelegenheid om podcast De Dag te luisteren over de ideeën van Dick Schoof. Deze week zien we hem voor het eerst in actie in zijn rol als premier van Nederland. En nog steeds weet Nederland niet wat zijn standpunten zijn of wat hij van politieke hete hangijzers vindt. Is die neutrale positie vol te houden? Arjan Noorlander, politiek duider van Nieuwsuur, denkt van niet, vertelt hij in de podcast, die hier te beluisteren is.

Terugkijken: de regeringsverklaring van minister-president Schoof

Weer aanvallen over racisme en antisemitisme

Denk-leider Van Baarle komt terug op het onderwerp racisme. "De PVV heeft met een spandoek gelopen met 'Geen Arnhemistan' alleen omdat Arnhem een Marokkaans-Nederlandse burgemeester kreeg (Ahmed Marcouch red.). De PVV heeft vluchtelingen vergeleken met plagen, met ziektes. Dan is het toch niet gek dat mensen zeggen: 'Daar staat een racist'?" Van Baarle wil dat Wilders afstand neemt van deze uitspraken.

Die is dat niet van plan. "U zegt regelmatig 'From the river to the sea'. U wilt zelf de staat Israël van de landkaart vegen met die uitspraak. Als iemand het toonbeeld is van racisme en antisemitisme, en van het oproepen tot geweld, dan bent u het wel met uw Jodenhaat."

Jetten zegt dat Wilders zelf antisemitisme in zijn partij accepteert door de term 'omvolking' en het dragen van de Prinsenvlag te accepteren. Wilders noemt dat onzin en leest voor hoe de ministers Klever en Faber op deze verwijten hebben gereageerd en zichzelf hebben verdedigd. "U doet mensen onrecht en u moet ermee ophouden. Deze mensen hebben gezegd dat ze niet in die hoek zitten." De PVV is pro-Israël zegt Wilders. Ook om die reden vindt hij het verwijt onterecht.

Dijk (SP) gispt Wilders om zorgbezuinigingen uit het akkoord

SP-leider Jimmy Dijk houdt Wilders voor dat de nieuwe coalitie miljarden bezuinigt op de zorg voor mensen. "Waar bent u in vredesnaam mee bezig?"

De PVV-voorman erkent dat het coalitieakkoord "niet alleen maar feest" is. "Maar we krijgen wel heel veel voor elkaar." Wilders somt een aantal punten op uit het akkoord, zoals lastenverlichting voor burgers en de verlaging van het eigen risico. "Dat heeft de SP nooit voor elkaar gekregen."

Dijk noemt Wilders daarop "zuurrechts" en stelt voor om samen op te trekken om bezuinigingen in de zorg tegen te gaan. Maar daar wil de PVV'er niet aan beginnen.

Kabinet krijgt leestips van tegenstanders btw-verhoging kabinet

Een brede coalitie van organisaties uit onder meer de sport-, horeca-, media- en cultuurwereld doet opnieuw een oproep aan de politiek om af te zien van de btw-verhoging op culturele goederen van 9 naar 21 procent. "De btw-verhoging kost Nederland op lange termijn meer dan dat de bezuinigingen op korte termijn opleveren en dat is voor ons niet acceptabel", zeggen ze in een gezamenlijke oproep aan de Tweede Kamer en het kabinet.

De boekenbranche geeft het kabinet ook nog wat leestips. Premier Schoof wordt aangeraden 21 lessen voor de 21e eeuw van Yuval Noah Harari te lezen. Gokkers en graaiers van Roel Janssen is een boek voor minister van Financiën Heinen, De mens is een plofkip van Teun van de Keuken een aanrader voor staatssecretaris Rummenie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur en minister Brekelmans van Defensie zou Het nieuwe IJzeren Gordijn van Rob de Wijk moeten lezen.

Wilders trots op PVV-ministers, Jetten noemt personeelsbeleid een blamage

PVV-leider Wilders vindt het een fantastische dag. "Het is gelukt. Heeft u het gezien? Is het u opgevallen? In vak K zitten negen bewindspersonen van de PVV. Wat ben ik trots op hen. Zij durven het hoofd boven het maaiveld uit te steken."

D66-leider Jetten vindt de trots van Wilders misplaatst. "Het personeelsbeleid van de heer Wilders was een aanfluiting, een blamage. Wat mij vooral opviel is dat de heer Wilders niet bleef staan voor zijn eigen mensen. Verkenner Gom van Strien moest weg, ministerskandidaat Markuszower moest weg, en dat werd dan door u met een tweetje afgedaan."

"Dat verdiende inderdaad geen schoonheidsprijs", gaf Wilders toe. Volgens hem lag dat vooral aan de betrokken personen zelf. "Soms als iets niet van tevoren wordt verteld kun je het ook niet weten." Jetten: "Terwijl u dit zei zakte er bijna iemand in de PVV-fractie door zijn stoel", daarmee doelend op Markuszower. "Die heeft dat duidelijk niet zo ervaren."

Timmermans en Wilders botsen over 'racistische ideeën'

GroenLinks-PvdA-leider Timmermans en PVV-leider Wilders botsen in de Kamer op het moment dat Timmermans de PVV een partij noemt met racistische ideeën. "Nooit mag dit gedachtegoed genormaliseerd worden", zegt Timmermans. Hij refereert onder meer aan het noemen van de omvolkingstheorie door PVV'ers. "Een racistische complottheorie."

"Hoe haalt u het in uw hoofd om ons racistisch te noemen?", riposteert Wilders, die erop wijst dat PVV'ers bepaalde omstreden uitspraken hebben teruggenomen, onder meer in de hoorzittingen in de Tweede Kamer. "U beschadigt onze mensen hiermee, wilt u zich dat realiseren? Geen een PVV'er in de Kamer, in het kabinet, in het land, heeft iets met racistische nazi-theorieën."

Timmermans zegt dat hij vasthoudt aan zijn standpunt en kondigt aan dat hij later in het debat een motie van wantrouwen gaat indienen tegen minister Klever en minister Faber, de twee PVV-bewindspersonen die in verband zijn gebracht met de omvolkingstheorie.

De kans is overigens niet groot dat de twee bewindslieden worden weggestuurd. De coalitiepartijen, die samen een meerderheid hebben, zullen naar verwachting niet voor een motie van wantrouwen tegen de eigen ministers stemmen.

Lees hieronder wat Faber en Klever over 'omvolking' hebben gezegd:

Timmermans: predik geen valse hoop

GL-PvdA-leider Frans Timmermans heeft kritiek op de migratieagenda van het nieuwe kabinet. "Diversiteit is juist onze kracht. Het heeft ons groei en welvaart gebracht", zegt Timmermans. "Als hoofden en harten gesloten zijn voor wie anders is, dan volgt stagnatie en verval."

Timmermans verwacht dat het voorgenomen migratiebeleid niet haalbaar is omdat het volgens hem in strijd is met de nationale en internationale wetgeving. "Als je hoop predikt laat het dan geen valse hoop zijn."

Premier Schoof wil 'van stilstand naar beweging'

Schoof noemde in de regeringsverklaring nog een aantal andere belangrijke punten voor dit kabinet, onder meer stikstof en bestuurscultuur. "Op deze terreinen moeten we van stilstand naar beweging."

Morgen begint het kabinet met het opstellen van het regeringsprogramma, zei de nieuwe premier. "We gaan daar hard mee aan de slag en dat zullen we zo praktisch mogelijk doen." Dat betekent onder andere dat de planning en de middelen die voor bepaalde thema's nodig zijn, inzichtelijk worden gemaakt.

Schoof zei ernaar te streven dat het regeringsprogramma bij de komende Algemene Politieke Beschouwingen (APB) wordt besproken in de Tweede Kamer. Dat Kamerdebat volgt altijd na Prinsjesdag in september.

Schoof zei verder zijn hand uit te steken naar alle fracties in de Kamer. "Het akkoord laat ruimte voor verstandige voorstellen van Kamer en kabinet." Hoe de verhouding tussen Kamer en kabinet uitpakt in de extraparlementaire vorm, weet Schoof nog niet. Maar hij hoopt op "meer zuurstof in de verhouding" en denkt "werkendeweg" te ontdekken hoe dat precies moet.

Minister-president Schoof: migratie is overduidelijk het springende punt

Minister-president Schoof is begonnen aan het afleggen van de regeringsverklaring. Hij begint met te zeggen dat atlete Sifan Hassan een van zijn grootste sporthelden is. Zij liep vorig jaar voor het eerst een marathon. "Ze wilde het gewoon een keer meemaken", zegt Schoof. "Ik sta nu een beetje met hetzelfde gevoel en dezelfde adrenaline aan de start."

Schoof noemt de samenstelling en totstandkoming van dit kabinet bijzonder en de voorliggende taken spannend. "Zoals u weet won Sifan Hassan haar eerste marathon met overtuiging. Als marathonloper trek ik mij daaraan op."

De opdracht van het kabinet is luisteren naar de kiezer, zei Schoof. "Die heeft gezegd: luister en doe er wat aan. Deze opdracht neemt dit kabinet uitermate serieus." Daarbij is migratie "overduidelijk" het springende punt, zegt Schoof. "Migratie legt een te grote druk op sociale voorzieningen en de sociale samenhang. De asiel- en migratiecijfers zijn hoog en de druk op de samenleving ook. Juist om te zorgen dat er draagvlak blijft voor het opvangen van echte vluchtelingen moeten we hier iets aan doen."

Debat begint bijna

Het debat over de regeringsverklaring staat op het punt van beginnen. Als eerste zal de kersverse premier Schoof de verklaring voorlezen; dat duurt ongeveer een half uur. Daarna komen de vijftien fractievoorzitters aan het woord, als eerste die van de grootste oppositiepartij GroenLinks-PvdA: Timmermans.

Het debat is te volgen op NOS.nl, NPO Politiek en Nieuws en een groot deel van de dag op NPO 1.

De volgorde van de fractievoorzitters die straks aan het woord komen

Vanaf 10.45 uur debat Tweede Kamer over het nieuwe kabinet

Gisteren stonden ze op het bordes, de nieuwe bewindslieden van PVV, VVD, NSC en BBB, vandaag nemen ze plaats in de Tweede Kamer voor een tweedaags debat over de plannen van hun kabinet. Eerst zal premier Schoof de regeringsverklaring afleggen, daarna komt de Kamer aan het woord.

Oppositiepartijen hebben voorlopig vooral veel vragen. Wat wordt bijvoorbeeld de rol van de partijloze premier Schoof en kunnen afspraken uit het hoofdlijnenakkoord nog worden veranderd?

Lees hier verder:

Schoof hoopt dat kabinet de tijd krijgt om 'echt dingen voor Nederland anders te gaan doen'

De vandaag beëdigde premier Schoof gaat ervan uit dat het nieuwe kabinet de volledige periode blijft zitten, oftewel 3,5 jaar. Het wordt volgens hem een "moeilijke, spannende, uitdagende klus" maar hij hoopt echt dat de nieuwe ploeg een kans krijgt en de tijd krijgt om aan de plannen van de vier coalitiepartijen te werken.

Dat zei hij in de NOS-tv-uitzending over de presentatie van het nieuwe kabinet. Schoof zei dat ze met de gezamenlijke plannen uit het hoofdlijnenakkoord "echt dingen voor Nederland anders willen doen", maar "we gaan hier niet verkiezingsprogramma's uitvoeren".

De vraag of hij zichzelf ook vindt passen bij uitspraken als "dit wordt het meest rechtse kabinet ooit" vond hij ingewikkeld:

Van der Burg (VVD) steekt jongerenorganisaties met kritiek op asielbeleid hart onder de riem

Oud-staatssecretaris van asiel Van der Burg (VVD) heeft de jongerenorganisaties die vandaag met een manifest tegen het voorgenomen asielbeleid van het nieuwe kabinet kwamen in een filmpje een hart onder de riem gestoken. De jongerenpartijen van onder meer ChristenUnie, VVD en NSC vinden dat het nieuwe kabinet te weinig maatregelen neemt om de opvang van asielzoekers goed te regelen.

Ze pleiten voor het handhaven van de spreidingswet en meer geld voor uitvoeringsinstanties in de opvangketen. In het filmpje spreken Van der Burg en de voorzitter van de ChristenUnie jongeren Perspektief Pieter van Daalen over het belang om een crisis in de asielopvang te voorkomen.

Terugkijken: de eerste dag van kabinet-Schoof in één minuut

'Ons echte werk gaat nu pas beginnen'

Op dit moment is de eerste ministerraad van het nieuwe kabinet bezig. Voor aanvang spraken kersverse ministers hun verwachtingen uit voor de komende tijd. "Ons echte werk gaat nu pas beginnen", zei minister Hermans van Klimaat.

Brekelmans van Defensie zei dat hij het stokje "rennend" gaat overnemen van zijn voorganger, bijvoorbeeld op het Oekraïne-dossier. "Ik verwacht niet dat daar wat aan gaat veranderen.

Minister Uitermark van Binnenlandse Zaken zei dat ze in een kabinet zit "dat dingen gaat durven veranderen". En dat gaat de ploeg de komende tijd in gang zetten, als ze een regeerprogramma gaan schrijven. "Weinig vakantie en acht weken hard werken", blikte Uitermark vooruit.

Minister Madlener van Infrastructuur heeft ook zijn vakantie afgezegd. "Alle dossiers gaan gelijk lopen", zei hij.

Premier Dick Schoof stelt zichzelf voor op X

Vlaggen en muziek bij Defensie

Niet alleen op het ministerie van Algemene Zaken was vandaag een overdracht, ook op de andere departementen hebben de oud-bewindspersonen de nieuwelingen verwelkomd.

Op het ministerie van Defensie gaat dat gepaard met muziek en het doorgeven van vlaggen:

JOVD-bestuurslid zegt partijlidmaatschap op uit onvrede

Bestuurslid Pim Tolmeijer van de JOVD, de jongerenorganisatie van de VVD, zegt vandaag zijn VVD-lidmaatschap op. Op X zegt Tolmeijer dat de samenwerking van zijn partij in een kabinet met "ministers die openlijk racistisch zijn, bevolkingsgroepen tegen elkaar opzetten en de instituties van onze rechtsstaat ondermijnen" ver over zijn grenzen heen gaat. Tolmeijer vindt dat "verdraagzaamheid en gelijkwaardigheid onder druk komen te staan". Hij vindt de ontstane situatie niet meer met "zijn eigen liberale waarden te verenigen".

Tolmeijer blijft wel actief voor de jongerentak van de partij. JOVD-voorzitter Mauk Bresser zegt tegen de NOS het besluit van Tolmeijer te respecteren. Bresser begrijpt de kritiek van Tolmeijer maar zegt door de ontwikkelingen van afgelopen tijd juist door te willen en zich strijdbaar te voelen.

Samen met andere jongerenpartijen waaronder ook die van NSC kwam de JOVD vanmorgen met een manifest dat het nieuwe kabinet oproept de asielkoers drastisch om te gooien en snel voor betere opvang in ons land te zorgen.

Q&A over kabinet-Schoof: 'Wat wordt de rol van Geert Wilders eigenlijk?'

Hatixhe Raba en Marleen de Rooy beantwoordden eerder vandaag jullie vragen over het nieuwe kabinet.

Kijk hier de hele Q&A terug:

Nu ook voorzittershamer overgedragen aan premier Schoof

Oud-premier Rutte heeft de voorzittershamer van de ministerraad overgedragen aan premier Schoof. Rutte sprak daarbij Schoof toe. "Ik ben veertien jaar geleden hier begonnen en het is voorbij gevlogen. Die hamer is vrij licht, soms ook vrij zwaar als er moeilijke besluiten genomen moeten worden. Het is serieus werk, maar het is ook belangrijk dat je met elkaar ontspanning zoekt."

Rutte prees de medewerkers van zijn voormalige ministerie. "De mensen hier staan altijd met de beste adviezen voor je klaar." Hij wenst Schoof "mooie momenten" toe. "Vooral met de mensen in Nederland, dat zijn je belangrijkste adviseurs."

Schoof nam de hamer van hem over. "Ik voel het gewicht van de hamer, ik voel de grote verantwoordelijkheid. Bedankt wat jij de afgelopen veertien jaar voor het land hebt gedaan. Ik hoop met het team van het kabinet met plezier dingen te kunnen doen die goed zijn voor Nederland. En ik hoop de hamer nooit nodig te hebben om een besluit te forceren."

Daarna fietste Rutte als ambteloos burger weg bij het Torentje:

Oud-premier draagt over aan de nieuwe premier

Oud-premier Rutte heeft premier Schoof buiten bij het Torentje verwelkomd voor de overdracht. Rutte ontving zijn opvolger met de woorden "minister-president, heel veel succes". Daarna overhandigde hij de sleutel van het Torentje. "Hou 'm goed vast." En hij stelde de secretaris-generaal (de hoogste ambtenaar) van het ministerie van Algemene Zaken voor.

De twee zijn naar binnen gegaan en Rutte draagt zijn portefeuilles over in de Trêveszaal, de ruimte waar ook de ministerraad altijd wordt gehouden.

Een van de laatste dingen die Rutte vanochtend deed in zijn functie als premier was spreken met de Oekraïense president Zelensky. "We hebben teruggeblikt op onze hechte samenwerking", schreef Rutte op X. "Ik heb hem alle succes gewenst voor de komende maanden en zie ernaar uit vanaf oktober de samenwerking voort te zetten."

Zelensky heeft Schoof op X gefeliciteerd met zijn beëdiging. "Ik kijk ernaar uit om onze Oekraïens-Nederlandse samenwerking te versterken."

Demonstratie bij Paleis Huis ten Bosch

Een groep demonstranten keek toe vanachter de hekken bij paleis Huis ten Bosch. De politie was erbij. De bordesscène verliep rustig, ook omdat die tien minuten eerder begon dan gepland.

Rond de twintig betogers van Amnesty International stonden vanmorgen al vroeg bij de achteringang om de nieuwe premier Dick Schoof en de ministers en staatssecretarissen op te wachten. Die kwamen echter bij de hoofdingang aan, waarna de groep zich verplaatste. De demonstranten droegen gele borden bij zich met de tekst 'mensenrechten zijn niet onderhandelbaar'.

Bij het paleis stonden naast demonstranten zo'n dertig belangstellenden die een glimp willen opvangen van het nieuwe kabinet. Ook elders in de stad wordt gedemonstreerd, meldt het ANP.

Kabinet beëdigd, bordesscene is geweest

223 dagen na de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november stond er vandaag een nieuwe ploeg ministers op het bordes van Paleis Huis ten Bosch. De zestien ministers, onder wie premier Schoof, staan op de officiële bordesfoto. (De dertien staatssecretarissen zijn daar niet bij en staan er dus niet op.)

"De mannen hebben zich omgekleed en een 'normaal' pak aangetrokken", vertelt politiek verslaggever Xander van der Wulp. "Het verhaal gaat dat koningin Juliana in het verleden heeft gezegd dat zij niet met pinguïns op de trap wil staan."

"Een heel speciaal moment, zeker voor drie partijen, PVV, NSC en BBB, die nog nooit eerder regeringsverantwoordelijkheid hebben gedragen."

'Dat ferklearje en ûnthjit ik'

Opvallend was dat minister van Landbouw Femke Wiersma haar belofte in het Fries aflegde. "Dat ferklearje en ûnthjit ik." Fries is erkend als officiële taal van Nederland. Ook staatssecretaris Folkert Idsinga van Financiën deed het even later in het Fries.

Kijk hier de belofte van Wiersma:

De hele ploeg op de foto

De staatsecretarissen staan niet op de traditionele bordesfoto die rond 11.00 uur wordt gemaakt, maar ze zijn er wel bij op de onderstaande foto die vlak na de beëdiging binnen in het paleis is gemaakt.

Ministers en staatssecretarissen beëdigd

Ten overstaan van de koning zijn de leden van het kabinet beëdigd. Eerst was de premier aan de beurt, daarna de vicepremiers en vervolgens de andere ministers, op volgorde van anciënniteit van hun departement (het oudste ministerie eerst).

Na de ministers legden ook de staatssecretarissen de eed of de belofte af. Toen iedereen was geweest, feliciteerde koning Willem-Alexander de kersverse bewindspersonen. "Ik feliciteer u allemaal van harte en wens u veel wijsheid toe in uw ambt."

Dick Schoof nu echt premier van Nederland

Koning Willem-Alexander en minister-president Dick Schoof hebben de Koninklijke Besluiten op Paleis Huis ten Bosch ondertekend waarmee Schoof nu formeel minister-president is.

Aankomend minister-president Schoof aangekomen op Paleis Huis ten Bosch

Ter voorbereiding op de beëdigingen door Koning Willem-Alexander is beoogd premier Schoof aangekomen bij Paleis Huis ten Bosch. Daar komen de andere ministers en staatssecretarissen nu ook aan in verschillende bussen.

Vanaf ongeveer 10.00 uur worden eerst alle ministers een voor een beëdigd en daarna alle staatssecretarissen. Zij leggen de eed af ("zo waarlijk helpe mij God almachtig") of de belofte ("dat verklaar en beloof ik") ten overstaan van koning Willem-Alexander. De tekst wordt niet door hem voorgelezen, dat doet de directeur van het Kabinet van de Koning.

Regenachtige dag

Het is niet het ideale weer voor een bordesfoto, zo blijkt uit het weerbericht. De dag begint bewolkt en regenachtig, later wordt het vanuit het noordwesten droger met enkele opklaringen. In het zuidoosten is het vanavond pas droog. Het wordt bij een matige tot vrij krachtige noordwestenwind 16 tot 18 graden. Koning Willem-Alexander, de ministers en ook de fotografen en cameramensen mogen blij zijn als het rond 11.00 uur droog is.

Wie zijn de nieuwe ministers?

Oproep jongerenpartijen (ook VVD en NSC) aan kabinet: heroverweeg asielplannen

Het nieuwe kabinet moet de voorgenomen asielmaatregelen heroverwegen. Die oproep doen zeven jongerenorganisaties van politieke partijen, waaronder die van VVD en NSC, op de dag dat de nieuwe bewindslieden van PVV, VVD, NSC en BBB op het bordes staan.

Lees hier verder:

Bordesscene rond 11.00 uur verwacht

Vanaf ongeveer 10.00 uur worden eerst alle ministers een voor een beëdigd en daarna alle staatssecretarissen. Dat gebeurt in volgorde van anciënniteit van het ministerie (Buitenlandse Zaken bestaat bijvoorbeeld langer dan Klimaat).

Rond 11.00 uur verschijnen de zestien ministers, onder wie premier Schoof, dan op het bordes van het paleis in Den Haag. De dertien staatssecretarissen zijn daar niet bij en staan dus niet op de officiële bordesfoto.

Koning en toekomstig premier hebben vast kennis gemaakt

Voordat het morgen zover is en het kabinet wordt beëdigd heeft koning Willem-Alexander aankomend premier Dick Schoof vandaag ontvangen op Paleis Noordeinde. Schoof kwam in Den Haag langs voor een kennismakingsgesprek, meldt de Rijksvoorlichtingsdienst.

Daarvoor was ook formateur Richard van Zwol op bezoek bij de koning, om hem te informeren over de afronding van de formatie en het eindverslag.

Na het ondertekenen van de officiële documenten en de beëdiging van de bewindslieden morgen, gaat het gezelschap op de trappen van Paleis Huis ten Bosch in Den Haag traditiegetrouw op de foto.

Kabinet 'welwillend' tegenover extra kosten arbeidsongeschiktheid en toeslagenaffaire

Het nieuwe kabinet wil flink bezuinigen, maar het gaat zich "welwillend" opstellen tegenover twee mogelijke kostenposten. Voorstellen voor een nieuw arbeidsongeschiktheidsstelsel en over de afhandeling van de toeslagenaffaire hoeven niet direct op een nee te rekenen, blijkt uit het verslag van formateur Van Zwol.

"Als er goede inhoudelijke voorstellen zijn, dan is er ruimte", zei Van Zwol in een toelichting. "Er wordt dan niet gezegd: dat staat niet in het hoofdlijnenakkoord, dus dat mag niet."

Voor een alternatieve manier om toeslagenouders te compenseren, trok het demissionaire kabinet vorige week nog 2,3 miljard euro uit. Dat geld is opzij gezet voor de 'methode Laurentien', genoemd naar de stichting van de prinses die de methode hanteert. Het is aan het komende kabinet om te kijken waar het extra geld vandaan moet komen.

Dat kabinet moet ook aan de slag met de aanbevelingen van de Onafhankelijke Commissie Toekomst Arbeidsongeschiktheidsstelsel (OCTAS). De arbeidsongeschiktheidsregelingen, waar bijna 800.000 mensen mee te maken hebben, zijn ingewikkeld en pakken vaak niet goed uit in de praktijk. De OCTAS heeft aanbevolen het stelsel flink te herzien en schat dat dat "grofweg tussen de 1 en 2 miljard euro" kost.

Bibliotheekmoeder en catechese

In de bijlage van het eindverslag van de formateur gaat het over de nevenfuncties van de aankomende bewindspersonen. In principe moet zij die opgeven voordat ze aan de slag gaan, maar er zijn uitzonderingen mogelijk. Zo mag zorgstaatssecretaris Vicky Maeijer bibliotheekmoeder blijven en kan staatssecretaris Teun Struycken voor rechtsbescherming betrokken blijven bij de catachese in zijn kerkgenootschap.

Ook mag staatssecretaris Vincent Karremans (Jeugd) het schrijven "van een reeds voorgenomen boek" voortzetten. "Waarbij de opbrengsten van het boek zullen worden geschonken aan een door hem bepaald ideëel doel, dat niet actief is op het beleidsveld waar zijn portefeuille als staatssecretaris op ziet", aldus Van Zwol.

Bezuiniging op rijksambtenaren moet 'verantwoord en realiseerbaar'

Het nieuwe kabinet zal de bezuiniging op rijksambtenaren "verantwoord en realiseerbaar inboeken". Dat staat in het eindverslag dat formateur Richard van Zwol zojuist heeft aangeboden aan Kamervoorzitter Martin Bosma. De ministers van Financiën en Binnenlandse Zaken gaan daarop toezien.

Bij de bezuiniging zullen de verschillende inspectiediensten en ambassades (deels) worden ontzien, zo valt op te maken uit het document. Letterlijk staat er dat er "in het bijzonder aandacht [zal zijn] voor het belang van goed functionerend toezicht (inspecties) en van een adequaat postennetwerk in het buitenland".

De vier coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB hebben in hun akkoord een korting opgenomen van 22 procent op het ambtenarenapparaat. Daarop kwam kritiek; bij Buitenlandse Zaken leefde bijvoorbeeld de angst dat veel ambassades zouden moeten sluiten.

Lees hier het hele eindverslag van Van Zwol

Beoogd-ministers hebben er zin in

Trots, een eervolle dag en zelfs een historische dag. De aankomend ministers hebben er zin in, laten ze weten voor aanvang van het constituerend beraad. Fleur Agema (Volksgezondheid en vicepremier) zegt "heel erg trots" te zijn. Verder hoopt ze dat dit het meest rechtse kabinet ooit wordt. "Met een warm sociaal hart, daar zorg ik voor."

Haar PVV-collega Marjolein Faber (Immigratie) spreekt van "een historische dag", omdat er PVV'ers in het kabinet komen. Op de ophef over 'omvolking' wil ze niet meer terugblikken. "Ik kijk niet terug, ik kijk vooruit." En daar sluit Reinette Klever (Buitenlandse Handel) zich bij aan. "Ik ga er niet meer over zeggen."

Beiden werden in verband gebracht met de racistische complottheorie over 'omvolking'; Faber omdat ze term had gebruikt en Klever omdat het er bij 'haar' omroep Ongehoord Nederland over ging. Hun hoorzittingen in de Tweede Kamer gingen er ook voor een groot deel over. Faber nam daarin uiteindelijk afstand van de term, Klever noemde het een "feitelijke omschrijving van een demografische ontwikkeling".

In de 'oprichtingsvergadering' van het kabinet staat het vaststellen van de taakverdeling op de agenda, maar eigenlijk is die al vastgelegd. "Het is allemaal van tevoren geregeld", zegt Mona Keijzer (BBB, Volkshuisvesting). "Dus het wordt hopelijk makkelijk", zegt Barry Madlener (PVV, Infrastructuur), die spreekt van een "eervolle dag".

Beoogd premier Dick Schoof zei ook zin te hebben in de bijeenkomst, maar nog meer uit te kijken naar de beëdiging van het kabinet. "Morgen is nog bijzonderder, dan zijn we echt bewindspersonen."

Kandidaat-ministers houden constituerend beraad

De ministers van het nieuwe kabinet en beoogd premier Schoof komen vandaag voor het eerst bij elkaar op het Binnenhof. Ze houden een constituerend beraad, oftewel de oprichtingsvergadering. In deze vergadering worden afspraken gemaakt over de taakverdeling tussen kabinetsleden. De nieuwe bewindslieden spreken tijdens deze bijeenkomst ook uit dat zij achter het coalitieakkoord staan.

Vervolgens zal formateur Richard van Zwol zijn eindverslag aanbieden aan Tweede Kamervoorzitter Bosma. Daarna praat hij koning Willem-Alexander bij. De koning heeft vandaag ook een formele kennismaking met aankomend premier Schoof.

Nog één keer 'gaaf land'

Gisteren nam premier Rutte afscheid met een toespraak vanuit het Torentje. "Nederland is een gaaf land. Ik heb dat misschien één of twee keer te vaak gezegd, maar dat komt omdat ik het meen uit de grond van mijn hart."

De boodschap aan Nederland werd uitgezonden op radio, tv en via livestreams. "Er is hier geen oorlog, je mag zijn wie je bent, we zijn welvarend. We hebben een vrije en kritische pers en onafhankelijke rechters. Dus ja, een gaaf land."

In de toespraak van zo'n 12 minuten ging Rutte in vogelvlucht langs hoogte- en dieptepunten van de kabinetten die hij sinds 2010 heeft geleid:

Lees hier wat speechschrijvers ervan vonden en lees hier een terugblik op 14 jaar minister-president Rutte.

Welkom!

Welkom in het formatieblog, waarin we je op de hoogte houden van de ontwikkelingen in de formatie. Lees hier het blog van vorige week terug.