Gisteren stonden ze op het bordes, de nieuwe bewindslieden van PVV, VVD, NSC en BBB, vandaag nemen ze plaats in de Tweede Kamer voor een tweedaags debat over de plannen van hun kabinet. Eerst zal premier Schoof de regeringsverklaring afleggen, daarna komt de Kamer aan het woord.
Oppositiepartijen hebben voorlopig vooral veel vragen. Wat wordt bijvoorbeeld de rol van de partijloze premier Schoof en kunnen afspraken uit het hoofdlijnenakkoord nog worden veranderd? Veel aspecten uit het hoofdlijnenakkoord zullen de komende tijd nog door de vakministers worden uitgewerkt, dus ook daarover zullen vragen komen.
Het debat is voor iedereen een kennismaking met de nieuwe minister-president, die nog nooit een Kamerdebat heeft gevoerd. D66-leider Jetten is benieuwd.
"Schoof is toch een ongekozen ambtenaar die opeens in het Torentje zit", zegt hij. "De vraag is vanuit welke normen en waarden hij zijn werk gaat doen, en hoe hij dingen gaat aanpakken en de samenwerking vorm kan geven." Jetten wil erachter komen of er straks "echt een minister-president zit die kan handelen naar bevind van zaken of dat hij aan de leiband van Wilders loopt".
Ook GroenLinks-PvdA-leider Timmermans wacht af. "We hebben Schoof nog niet veel gehoord, dus ik ben heel benieuwd waar hij mee komt." Timmermans denkt dat de fractieleiders in praktijk "de lijnen zullen uitzetten" en dat de touwtjes "stevig in handen worden gehouden door Wilders vanuit de Kamer". Een echt extraparlementair kabinet wordt het volgens hem niet. "Dat is een valse voorstelling van zaken." In het hoofdlijnenakkoord ziet Timmermans ook veel "valse" oplossingen voor problemen.
Vier partijen niet altijd op één lijn
De vier hoofdrolspelers tijdens de formatie, Geert Wilders (PVV), Dilan Yesilgöz (VVD), Pieter Omtzigt (NSC) en Caroline van der Plas (BBB) zullen namens hun fractie het woord in de Kamer voeren. Ook zij kunnen vragen verwachten van andere partijen, want over niet alles zitten de coalitiepartijen op één lijn.
En ook even wennen: waar voorheen Geert Wilders van de PVV als grootste oppositiepartij de eerste spreker bij zulke debatten was, is dat nu Frans Timmermans. Na hem is dan Wilders, van inmiddels de grootste coalitiepartij, aan de beurt.
Dat de vier coalitiepartijen het over niet alles eens zijn bleek eerder uit het hoofdlijnenakkoord:
Het debat begint om 10.45 uur en zal live te zien zijn op NPO Politiek en Nieuws en een groot deel van de dag op NPO 1. Ook op NOS.nl is het rechtstreeks te volgen. Morgen gaat het debat dan verder met de antwoorden van het nieuwe kabinet.
Daarna is het reces in de Kamer. Voor de meeste nieuwe bewindsleden zal het niet echt rustig worden, de verwachting is dat ze de komende maanden flink aan de slag gaan. Eerst moeten de plannen uitgewerkt worden. Ook zal er door de nieuwe minister van Financiën een begroting voor het aankomende jaar gemaakt moeten worden, die in september op Prinsjesdag gepresenteerd moet worden.
Extra financiële uitdagingen zijn er sinds de afspraken uit het hoofdlijnenakkoord al bij gekomen: inmiddels is al duidelijk dat er meer geld voor de afhandeling van de toeslagenaffaire en de regeling voor arbeidsongeschikten nodig is. Ook de rechterlijke uitspraak over de belasting op vermogens is een tegenvaller voor het nieuwe kabinet.
