"Het hoofdlijnenakkoord wil recht doen aan de verkiezingsuitslag." Dat zei de nieuwe premier Schoof in de regeringsverklaring in de Tweede Kamer. Volgens hem hebben de kiezers de "glasheldere boodschap" gegeven naar hen te luisteren en wat met hun zorgen te doen. Hij zei die boodschap uitermate serieus te nemen.
De premier noemde asiel en migratie de grootste van die zorgen: "Hoe je het ook wendt of keert, is dat het springende punt." Volgens hem zijn de zorgen daarover reëel: "Je zult maar in Ter Apel of Budel wonen, of als student met geen mogelijkheid aan een kamer kunnen komen of omringd worden door panden waar arbeidsmigranten onder de meest erbarmelijke omstandigheden worden gehuisvest."
Vertrouwen terugwinnen belangrijkste opdracht
Schoof zei dat alleen een overheid die echt luistert het vertrouwen van mensen kan terugwinnen, in verbinding met de samenleving: "Het kabinet beschouwt dat als misschien wel de belangrijkste opdracht voor de komende periode". De premier benadrukte dat het kabinet "staat voor de rechtsstaat en dat Nederland binnen de EU en de NAVO een betrouwbare partner blijft".
Hij wees er verder op dat het een extraparlementair kabinet wordt. Volgens Schoof is daardoor minder coalitiedwang en meer ruimte voor wisselende meerderheden. De premier zei dat hij zijn hand uitsteekt naar alle fracties in de Kamer en dat het hoofdlijnenakkoord uit mei ruimte laat voor verstandige voorstellen van Kamer en kabinet. Het kabinet (van PVV, VVD, NSC en BBB) zal de komende tijd het akkoord uitwerken.
Vergelijking met marathonloopster
Schoof en de overige bewindslieden werden gisteren beëdigd. De premier vergeleek zijn positie met die van hardloopster Sifan Hassan voor haar eerste marathon. Hij noemde de start van het kabinet spannend en benadrukte dat Hassan haar eerste marathon won. "Daar trek ik me als marathonloper graag aan op."
Kijk hier de hele regeringsverklaring terug:
In het debat kwam GroenLinks-PvdA-voorman Timmermans in aanvaring met PVV-leider Wilders. Timmermans zei dat de denkwijze van de PVV steeds meer vat op de politiek krijgt en dat Wilders impliciet zegt dat Nederland niet meer van ons allemaal is.
Timmermans vulde aan dat onder de nieuwe bewindslieden mensen zitten die "racistische complottheorieën propageren en moslims en vluchtelingen ontmenselijken door te zeggen dat ze parasiteren en ziektes verspreiden, een beeld dat in de duisterste jaren van de Europese geschiedenis ook op Joden werd geplakt".
Omvolking
Wilders reageerde woedend: "Hoe haalt hij het in zijn hoofd om onze mensen tot racist te bestempelen?" De PVV-voorman benadrukte dat PVV'ers in een verklaring hebben gezegd dat ze de term 'omvolking' niet hadden moeten gebruiken: "Daar bedoelden we geen omvolking mee zoals die tijdens het nazisme is gebezigd. We nemen afstand van alles wat daarmee te maken heeft."
Timmermans zei daarop dat de betrokken PVV'ers niet echt spijt hebben betuigd voor hun uitspraken over omvolking en volgens hem zijn ook uitlatingen als "hordes parasiterende gelukszoekers" en "verdunning van de joods-christelijke en humanistische beschaving" wel degelijk racistisch. De GroenLinks-PvdA-voorman kondigde een motie van wantrouwen aan tegen de PVV-ministers Klever en Faber.
Ook anderen, zoals Jetten (D66), Dassen (Volt), Bontenbal (CDA), Bikker (CU), Van Baarle (Denk) en Ouwehand (PvdD) confronteerden Wilders met eerdere uitspraken van PVV'ers. Wilders zei daarop "dat je geen racist bent als je zegt dat mensen zich soms niet meer in hun eigen wijk en straat herkennen en dat je die problemen serieus moet nemen". Ook beschuldigingen dat Wilders in zijn eigen partij antisemitisme accepteert, wierp hij verre van zich.
BTW-verhoging
Wilders zei verder dat de PVV zich aan de afspraken uit het hoofdlijnenakkoord zal houden, maar dat hij bij onderwerpen waar niets over is afgesproken "het onversneden PVV-geluid zal blijven laten horen".
Jetten sprak van het "kabinet-Wilders I, mede mogelijk gemaakt door VVD, NSC en BBB". VVD-leider Yesilgöz zei te hopen dat Schoof "af en toe de politiek een duwtje terug geeft en dat we in Den Haag minder met onszelf bezig zijn".
Op kritische vragen over de verhoging van de btw, die in het hoofdlijnenakkoord staat, antwoordde ze dat "dit de keuze is die we gemaakt hebben", maar dat de uitwerking aan het kabinet is.
Omtzigt: afspraken over rechtsstaat cruciaal
NSC-voorman Omtzigt zei dat NSC "geen millimeter, geen nanometer" wil toegeven aan de fundamentele waarden van de partij. Hij wees met nadruk op de afspraken in het hoofdlijnenakkoord over de rechtsstaat: "Die paragraaf is cruciaal, want erosie van de rechtsstaat is de reden dat wij onze partij hebben opgericht."
Omtzigt voegde eraan toe dat hij vertrouwen heeft in de manier waarop Schoof dat invult. Hij zou verder het liefst zien dat partijen "intern democratisch" zijn. Het is nu niet mogelijk lid te worden van de PVV.
