Reacties op kabinetsplannen stromen binnen • Den Haag: 'mooie Prinsjesdag'

30 miljoen voor euro Caribisch Nederland

Het kabinet trekt 30 miljoen euro uit om de koopkracht van inwoners van Bonaire, Saba en Sint Eustatius te verbeteren. Met dit geld worden de kinderbijslag en verschillende uitkeringen in Caribisch Nederland verhoogd.

"Voor veel mensen op Bonaire, Saba en Sint Eustatius is een dak boven je hoofd, eten op tafel of extra benodigdheden voor kinderen niet vanzelfsprekend. Dit kabinet wil daar wat aan doen", zegt staatssecretaris Van Huffelen van Koninkrijkrelaties.

De kosten voor elektra, drinkwater en internet gaan in Caribisch Nederland verder omlaag, extra geld gaat er juist naar het openbaar vervoer. Vanaf 2025 krijgen de eilanden jaarlijks 32 miljoen euro erbij.

Arbeidsmarkt: zelfstandigenaftrek verder afgebouwd

Het potje voor de SLIM-regeling wordt vergroot, naar 73,5 miljoen voor de aankomende drie jaar. De Stimuleringsregeling leren en ontwikkelen in middelkleine-ondernemingen is bedoeld om medewerkers in het mkb te helpen zich te blijven ontwikkelen. Het geld voor de SLIM-regeling komt vrij doordat het STAP-budget in 2024 wordt stopgezet.

Sociale Zaken maakt 64 miljoen euro beschikbaar voor beschut werk. Beschut werk is een betaalde baan in een aangepaste omgeving, voor mensen met een arbeidsbeperking. Dat kan bijvoorbeeld bij een sociaal ontwikkelbedrijf zijn. Ook is er van 2026 tot 2029 bijna 89 miljoen euro begroot voor de 'onderwijsroute'. Die moet ervoor zorgen dat nieuwkomers makkelijker kunnen doorstromen naar een hoger onderwijsniveau.

Voor zelfstandigen wordt de zelfstandigenaftrek verder afgebouwd. Het demissionaire kabinet wil hiermee het speelveld tussen zelfstandigen en werknemers gelijker maken. Om beter vertegenwoordigd te zijn, krijgen zelfstandigen een plek aan tafel bij de SER (Sociaal-Economische Raad).

'Nog altijd financiële drempels voor gang naar rechter'

De rechtspraak is tevreden over de begroting, maar ziet voor mensen nog steeds financiële drempels om naar de rechter te stappen. Het kabinet heeft eerder aangekondigd de griffierechten te verlagen, de vaste kosten voor het voeren van een rechtszaak. "Maar in het regeerakkoord was sprake van een veel grotere verlaging dan nu wordt voorgesteld", constateert Henk Naves, voorzitter van de Raad voor de Rechtspraak. "Dat is een terugtrekkende beweging die mij zorgen baart."

Voor de rechtspraak is zo'n 1,3 miljard euro per jaar begroot. Volgens Naves wordt het geld onder andere geïnvesteerd in het opleiden van extra rechters, het verlagen van de werkdruk en het opzetten van meer wijkrechtspraak.

'Geen maatregelen om meer mensen aan het werk te krijgen'

Meerdere organisaties zijn teleurgesteld omdat er volgens hen in de Miljoenennota geen maatregelen staan om meer mensen aan een baan te helpen. Cedris, de branchevereniging voor sociale ontwikkelingsbedrijven, had graag gezien dat het kabinet structurele investeringen doet om werkzoekenden met een afstand tot de arbeidsmarkt aan werk te helpen. "We roepen de politiek op dit niet langer te accepteren", zegt voorzitter Mohamed el Mokaddem.

Ook Oval, de brancheorganisatie van onder meer arbodiensten, vindt dat het kabinet meer maatregelen moet nemen om bijvoorbeeld zieke werknemers terug op de werkvloer te brengen. "Concreet kan dit bijvoorbeeld door een aanvulling op het inkomen bij overstap naar ander werk en het vaker inzetten van jobcoaches", zegt OVAL-directeur Elwin Wolters.

Zorgen over bezuinigingen bij ouderenorganisaties

Ouderenorganisaties maken zich grote zorgen over de geplande bezuinigingen op de ouderenzorg. Een deel van de geplande bezuinigingen is geschrapt, maar met wat overblijft, voorziet de Seniorencoalitie, een groep van vijf ouderenorganisaties als de ANBO, problemen.

"Met de resterende maatregelen zet het demissionaire kabinet zelf een rem op het eigen beleid om mensen zo lang mogelijk zelfstandig te laten wonen", schrijven de organisaties.

ActiZ, de branchevereniging van zorgorganisaties noemt het terugdraaien van een deel van de bezuinigingen een stap in de goede richting. "Desondanks blijven er bezuinigingen en maatregelen met financiële impact en blijft onze vrees dat het de herinrichting van de ouderenzorg eerder vertraagt dan versnelt."

CPB: koopkracht meeste huishoudens stijgt, armoedepakket helpt

Dankzij de kabinetsmaatregelen tegen armoede gaat de laagste inkomensgroep er volgend jaar toch nog in koopkracht op vooruit. Dat verwacht het Centraal Planbureau in de macro-economische verkenning voor Prinsjesdag.

50 miljoen extra voor vastgelopen woningbouwprojecten

Het ministerie van Binnenlandse Zaken geeft komend jaar 50 miljoen euro extra uit om woningbouwprojecten die niet van de grond dreigen te komen, vlot te trekken. In de pot voor de bouw van betaalbare nieuwbouwwoningen zat 250 miljoen euro, dat wordt dus 300 miljoen.

Daarnaast is geld dat is gereserveerd voor het programma om de woningbouw aan te jagen, een jaar naar voren gehaald. Ook dat is 300 miljoen euro die in 2024 kan worden besteed. Bij beide regelingen gaat het om de bouw van betaalbare huur- en koopwoningen.

Branchevereniging van woningcorporaties Aedes wijst erop dat het noodzakelijk is dat er meer regie moet komen om betaalbare woningen te bouwen. Aedes is wel blij met de verhoging van de huurtoeslag met zo'n 34 euro per maand. Voorzitter Martin van Rijn: "Dit kabinet laat gelukkig zien oog te hebben voor de bestaanszekerheid voor een grote groep mensen. Het is helemaal terecht dat er in de troonrede veel aandacht is voor goede betaalbare woningen."

Makelaarsvereniging NVM vindt dat er een integrale aanpak moet komen om de wooncrisis aan te pakken.

LTO: kleine stappen, maar echte investeringen blijven uit

Het demissionaire kabinet trekt 175 miljoen euro uit voor de landbouw. Zo'n 100 miljoen daarvan gaat naar jonge boeren die een bedrijf willen overnemen, 50 miljoen gaat naar de biologische landbouw.

Het geld komt uit het transitiefonds voor de landbouw. Dat is een fonds waaruit in totaal 24 miljard euro moet gaan komen. Met dat geld wordt onder meer het uitkopen van boeren gefinancierd om de stikstofneerslag op natuurgebieden te verminderen.

Land- en tuinbouworganisatie LTO vindt dat het kabinet veel te veel focust op uitkopen van boeren. Daarvoor is volgend jaar een kleine 300 miljoen euro beschikbaar. LTO zou liever inzetten op innovatie, maar daar is bedrag beperkter, een kleine 60 miljoen in totaal.

Glastuinbouwers moeten vanaf 2025 een CO2-heffing betalen en het verlaagde tarief dat zij betalen voor gas wordt afgebouwd. "Voor de helft van de Nederlandse telers wordt het onrendabel om nog tomaten, paprika's, komkommers, aardbeien, ander zacht fruit of bloemen en planten te telen", zegt de voorzitter van Glastuinbouw Nederland.

Mensen met modaal salaris gaan meer belasting betalen

Het belastingtarief van de eerste schijf in box 1 gaat in stappen omhoog naar 37,04 procent in 2027, vanaf het huidige tarief van 36,93 procent, blijkt uit de gepresenteerde begrotingsplannen. Zonder rekening te houden met eventuele toeslagen, gaat iemand met een modaal jaarsalaris van 40.000 euro ongeveer 44 euro meer betalen bij dit verhoogde tarief.

Ook moet het toptarief van 49,5 procent eerder betaald gaan worden. Normaal wordt er voor het hoogste tarief rekening gehouden met inflatie, maar nu gebeurt dat maar beperkt. Op dit moment valt het inkomen vanaf 73.000 euro in de hoogste schijf. Volgend jaar is dat ongeveer vanaf 75.000 euro.

De maatregelen leveren de schatkist 1,6 miljard euro op in 2024.

Gemeente Den Haag: mooie Prinsjesdag met kleine verstoringen

De gemeente Den Haag kijkt terug op een "mooie Prinsjesdag", meldt een woordvoerder aan de NOS. "We hebben wat kleine verstoringen gehad, maar die hebben het feestelijk karakter van de dag niet overstemd." De politie maakte bekend dat in totaal 18 mensen zijn opgepakt rond de route van de rijtoer.

De gemeente kan geen schatting maken van het aantal mensen langs de route. "We hebben het idee dat het iets rustiger was dan gebruikelijk." Volgens de woordvoerder had het weer geen invloed op het aantal mensen. "Misschien dat de mensen werden afgeschrikt door de blokkade van de A12 van Extinction Rebellion die tegelijkertijd was."

Mede door dit protest spreekt de woordvoerder van een ingewikkelde dag voor de politie. "We hebben respect voor de politie die met een enorme inzet Prinsjesdag veilig hield en tegelijkertijd bij de blokkade van de A12 moest optreden."

Bij de blokkade werden 200 mensen aangehouden. Zij zijn "zonder verdere vervolgstappen" weer heengezonden. Rond 15.00 uur maakte de politie een einde aan de blokkade. Dat was later dan in de voorgaande dagen, omdat de politie volgens de gemeentewoordvoerder prioriteit gaf aan het veilig houden van Prinsjesdag.

Meer geld naar opvang vluchtelingen in de regio

Vanaf 2023 gaat Nederland structureel 59 miljoen euro in plaats van de huidige 34 miljoen euro per jaar uitgeven aan landen die vluchtelingen opvangen, blijkt uit de begrotingsplannen. Dit gaat vooral naar acht landen: Libanon, Jordanië, Irak, Egypte, Ethiopië, Kenia, Oeganda en Soedan.

De opvang moet wel "binnen de kaders van internationaal en Europees recht".

VNO-NCW ziet lichtpunt: 'klimaatdoel in zicht'

Ondernemersorganisatie VNO-NCW zegt het "een mooi lichtpunt" te vinden in de Prinsjesdagstukken dat de uitstoot van broeikasgassen, op basis van de bekende plannen, in Nederland met mogelijk 46 tot 57 procent daalt ten opzichte van 1990. "Daarmee is het wettelijke klimaatdoel van 55 procent reductie voor het eerst in zicht."

De organisatie wijst er bij het afbouwen van fossiele subsidies wel op dat "de alternatieven voor fossiele brandstoffen en grondstoffen er nog lang niet altijd zijn" en dat ondernemers vaak nog geen handelingsperspectief hebben. "Daar moet je het afbouwpad zorgvuldig op afstemmen."

Milieuorganisatie Greenpeace constateert dat het Nederlandse klimaatdoel "een beetje" in beeld komt. "Maar we zijn er nog lang niet en leunen nog te veel op meevallers. Om de CO2-uitstoot snel omlaag te brengen moet het mes in fossiele subsidies."

Natuur & Milieu stelt dat de begrotingsplannen duidelijk maken dat zowel het demissionaire kabinet als het nieuwe kabinet voor fundamentele keuzes staan. "Uit de stukken blijkt dat het uiterst lastig wordt, zo niet onmogelijk, om met de huidige plannen de klimaatdoelen te halen."

Jeugdzorg ziet donkere wolken door bezuinigingen

De jeugdzorg maakt zich veel zorgen over de plannen die het kabinet heeft gepresenteerd. "Boven de plannen voor de langere termijn hangen donkere wolken, in de vorm van forse ingeboekte bezuinigingen", zegt voorzitter Ronnie van Diemen van Jeugdzorg Nederland.

Het kabinet had wel aangekondigd dat er extra geld komt om de werkdruk in de jeugdzorg te verminderen. Jeugdzorg Nederland is daar blij mee, maar volgens Van Diemen zal het "nog een hele tijd duren voor deze plannen leiden tot merkbare verbeteringen in de praktijk, terwijl de problemen nu heel groot zijn".

Hoogste stijging van zorgpremie ooit verwacht

Uit de vandaag bekendgemaakte plannen blijkt dat de zorgverzekering flink gaat stijgen, meldt vergelijkingssite Independer. "Nederlanders zijn naar verwachting bijna 143 euro per jaar meer kwijt voor hun zorgverzekering, de hoogste stijging sinds 2008."

Op Prinsjesdag wordt elk jaar zowel de rekenpremie als de verwachte opslagpremie voor verzekeraars openbaar gemaakt. Daarmee kan een schatting van de verwachte prijs voor komend jaar worden berekend.

Vakbonden: belasting voor werkenden omlaag in plaats van omhoog

De vakbonden vinden dat het kabinet in de Miljoenennota te weinig doet om het inkomen van werkenden te verbeteren. CNV en de Unie betreuren het vooral dat de lastendruk voor middeninkomens juist stijgt.

"De meeste werkenden profiteren niet van de hogere huur- en zorgtoeslag en ook niet van een hoger kindgebonden budget", zegt CNV-voorzitter Piet Fortuin. "Zij betalen wel fors meer reiskosten om op hun werk te komen. Werkenden betalen dus de prijs voor de kabinetsplannen."

CNV zou daarom graag zien dat de belasting op arbeid omlaag gaat. Nu gaat het tarief in de eerste schijf juist omhoog, van 36,93% op dit moment naar 37,04% in 2027.

Ook FNV wil dat het kabinet meer doet om de "inkomenscrisis" te lijf te gaan. De vakbond pleit al langer voor een verhoging van het minimumloon naar 16 euro, met daaraan gekoppeld een verhoging van het sociaal minimum en uitkeringen.

Kosten Koninklijk Huis stijgen met elf procent

De kosten voor het Koninklijk Huis gaan volgend jaar opnieuw omhoog. De begroting is 5,7 miljoen euro hoger dan in 2022, een stijging van ruim elf procent. Koning Willem-Alexander krijgt er ongeveer 400.000 euro bij. Daarvan gaat ongeveer 340.000 euro naar personeel en 55.000 naar zijn eigen inkomen. Ook koningin Máxima en prinses Beatrix gaan er in inkomen op vooruit. Prinses Amalia stort ook in 2023 op eigen verzoek haar toelage terug in de schatkist.

Dat de kosten stijgen, is volgens het kabinet een gevolg van de algemene loonontwikkeling. Salarissen worden geïndexeerd, omdat de inflatie stijgt. De inkomens van de leden van het Koninklijk Huis volgen de ontwikkeling van het loon van de hoogste functionaris van de Raad van State, de vice-president.

Rust weergekeerd langs de route en bij Noordeinde

Ruim drie uur na de rijtoer is er vrijwel niets meer te zien van de Prinsjesdag-maatregelen. De hekken langs de route zijn verwijderd. Ook op Paleis Noordeinde is het (bijna) weer business as usual.

In de buurt van de route waren enorme, zwarte blokken geplaatst die automobilisten tegenhielden. Die zijn ook bijna allemaal alweer weg.

Provincies: geen uitstel fondsen voor klimaat en landelijk gebied

De twaalf provincies zijn blij met de "onverminderd ambitieuze" plannen van het demissionaire kabinet op het gebied van woningbouw, de energietransitie en de inrichting van het landelijk gebied. De fondsen voor klimaat en het landelijk gebied moeten wel "zonder verder uitstel" beschikbaar komen, stelt het Interprovinciaal Overleg (IPO) in een reactie op de Miljoenennota.

Jetten: lagere benzineaccijns is ook voorbeeld van fossiele subsidie

Demissionair minister Jetten (Klimaat en Energie) roept de Tweede Kamer op de voorgenomen verhoging van de brandstofaccijns per 1 januari in stand te houden. Een meerderheid wil die verhoging schrappen, als maatregel om de koopkracht te ondersteunen.

Jetten spreekt van een tegenstrijdige boodschap, omdat veel partijen ook af willen van de subsidies op fossiele brandstoffen. Afgelopen vrijdag bleek dat het bedrag dat daar aan wordt besteed veel hoger is dan eerst gedacht: geen 4,5 miljardeuro, maar 46 miljard euro.

"Belastingvoordeel aan de pomp is ook een voorbeeld van fossiele subsidie", zegt de D66-bewindsman. Sleutelen aan de benzineprijs komt volgens hem vooral ten goede aan de olieindustrie en alleen mensen met een auto profiteren ervan. Jetten pleit voor maatregelen waardoor iedereen meer overhoudt van zijn inkomen.

Onzekerheid over Noord-Zuidlijn naar Schiphol

Het is onzeker of het doortrekken van de Noord-Zuidlijn naar Schiphol kan doorgaan. Het kabinet haalt ruim 1,5 miljard euro uit het project. Er is nog ongeveer 900 miljoen euro over, zodat de komende jaren verder gewerkt kan worden aan de plannen. In 2025 moet er een zogeheten voorkeursvariant liggen voor de uitvoering. Daarna is er geld nodig om het project uit te voeren, maar de beslissing daarover laat het demissionaire kabinet aan zijn opvolger, blijkt uit de begrotingsplannen.

Uitgaven Defensie halen NAVO-norm niet

Het Defensiebudget blijft volgend jaar onder de NAVO-norm, blijkt uit de begrotingsplannen van het kabinet. Volgens NAVO-afspraken moet elk land 2 procent van het bruto binnenlands product (bbp) uitgeven aan de strijdkrachten. Uit de begroting blijkt dat Nederland blijft steken op 1,95 procent.

Volgens een woordvoerder van het ministerie moeten er "honderden miljoenen" bij om de norm volgend jaar te halen. Uit de vandaag gepresenteerde begroting blijkt dat het percentage dat Nederland uitgeeft aan defensie in 2025 zelfs daalt, naar 1,93 procent.

Extra ondersteuning voor kinderen met problemen thuis

Leerlingen met problemen thuis worden volgend jaar extra ondersteund, heeft onderwijsminister Mariëlle Paul bekendgemaakt op Prinsjesdag. De demissionaire minister geeft bijna 52 miljoen euro uit om scholen de mogelijkheid te geven deskundigen aan te trekken die de kinderen en hun gezinnen kunnen helpen.

Het kabinet gaat bovendien een jaar door met gratis schoolmaaltijden voor kwetsbare kinderen.

Oxfam Novib: bezuinigen op ontwikkelingshulp is immoreel

Oxfam Novib is verbolgen over de geplande bezuinigingen op ontwikkelingshulp, laat de hulporganisatie weten. "Het demissionaire kabinet gaat lijnrecht in tegen de oproep van de Tweede Kamer door fors te snijden in het budget voor de armsten en meest kwetsbaren wereldwijd."

Voor 2023 gaat het om een bezuiniging van ruim 280 miljoen euro, terwijl de komende 3 jaar al bijna een miljard euro ontwikkelingsgeld wordt gebruikt om de stijgende kosten voor asielopvang in Nederland te dekken, blijkt uit de Miljoenennota. Oxfam Novib wil dat de Tweede Kamer het demissionaire kabinet dwingt om niet aan het hulpbudget te morrelen.

LSVb: 'Studenten lijken vergeten te zijn'

In de begrotingsplannen lijken studenten vergeten te zijn, vindt de Landelijke Studentenvakbond (LSVb). "De basisbeurs wordt lager en de huren hoger. De uitkomst van die som is vrij simpel: we komen zo niet rond", aldus voorzitter Elisa Weehuizen.

De bond denkt dat studenten nauwelijks baat hebben bij de armoedemaatregelen die het kabinet neemt. "Veel mensen hebben profijt van de verhoging van de huurtoeslag, maar studenten komen daarvoor niet in aanmerking." De LSVb noemt het "meer dan logisch om de huurtoeslag voor iedereen te laten gelden".

Rutte waarschuwt nieuw kabinet voor al te rigoureuze stappen

Demissionair premier Rutte verdedigt in een toelichting op de Miljoennota de aanpak van het kabinet. Door enkele toeslagen te verhogen wil Rutte voorkomen dat meer mensen in de armoede terechtkomen. Van verschillende kanten is er kritiek dat er geen duidelijke keuzes worden gemaakt en dat het kabinet vooral pleisters plakt.

Critici pleiten voor het afschaffen van het toeslagensysteem en het zwaarder belasten van vervuilende bedrijven. Rutte zegt dat het kabinet echt wel nadenkt over 'het grote verhaal'. "Maar pas op voor te snelle veranderingen", waarschuwt hij. Als het toeslagensysteem nu zou worden afgeschaft, zou het verschil tussen arm en rijk alleen maar groeien. En bedrijven vertrekken naar het buitenland als ze zwaarder worden belast en dat is slecht voor onze economie, redeneert Rutte.

De demissionaire premier waarschuwt voor al te radicale plannen omdat de economie daar last van kan krijgen:

De plannen in eenvoudige taal

Voor iedereen die de begrotingsplannen taaie kost vindt, heeft de regering ook een overzicht in eenvoudige taal. Dat is hier te lezen.

'Klimaatdoelen binnen bereik, maar alleen als alles meezit'

Voor het eerst sinds het kabinet zijn klimaatplannen laat doorrekenen, ligt het op koers om de klimaatdoelen te halen, maar dan moet wel alles meezitten. Dat is de voorzichtig positieve conclusie van de jaarlijkse Klimaat- en Energieverkenning van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in samenwerking met onder meer TNO, het CBS en het RIVM.

Lees meer in dit artikel:

Prinsjesdag online: discussies over outfits en politieke plannen

Op sociale media wordt flink gereageerd op de kabinetsplannen en de Troonrede. Zo is de hashtag Prinsjesdag2023 trending, evenals de tags Troonrede, Amalia en koning.

Er wordt onder meer inhoudelijk gereageerd, maar ook de kleding die leden van het koninklijk huis en politici droegen maakt de tongen los. Een van de meest besproken outfits op sociale media is die van Tweede Kamerlid Sjoerd Warmerdam (D66). De politicus droeg een roze outfit die op veel bijval, maar ook veel kritiek (voornamelijk van tegenstanders van D66) kon rekenen.

Serieuze boodschap bij aanbieden Miljoenennota

Demissionair minister van Financiën Kaag heeft de Miljoenennota, de begroting voor volgend jaar, aangeboden aan de Tweede Kamer. Die gaat er de komende dagen over praten.

Voordat ze de inhoud van haar koffertje aanbood aan Kamervoorzitter Bergkamp had ze in een toespraak een serieuze boodschap. Om de economie gezond te houden, mogen we de rekening niet doorschuiven naar volgende generaties, zei ze: "Urgente problemen van vandaag mogen het zicht op de toekomst niet ontnemen".

Onderwijs en gezondheidszorg staan onder toenemende druk, aldus Kaag. Ze wees ook op het belang van de energietransitie. "De opwarming van de aarde gaat sneller dan voorspeld, de gevolgen zijn overal voelbaar." De klimaatcrisis kan alleen opgelost worden als alle landen, inclusief Nederland, bijdragen aan een oplossing. Ook de afbouw van fossiele subsidies hoort daarbij.

Nederland moet streven naar brede welvaart, voegde ze eraan toe. "Niet alleen inzetten op de economie maar ook op onderwijs en natuur."

Lees meer:

Prinsjesdag met of zonder hoed

Ook dit jaar was de hoedjestraditie op Prinsjesdag er weer, van een hoed met speldjes, een zelfgemaakt kunstwerk of helemaal geen hoed.

Kijk hier de hele Troonrede terug

Oppositiepartijen: 'mat verhaal' en 'oude riedel'

PVV-leider Wilders vindt de 2 miljard euro die het kabinet wil uittrekken voor armoedebestrijding veel te mager, zei hij na afloop van de Troonrede, die hij betitelde als "een beetje een mat verhaal". Hij vindt het vooral weinig in vergelijking met de miljarden die naar klimaat- en stikstofbeleid gaan. Ook Chris Stoffer van de SGP sprak van een "mat verhaal".

Caroline van der Plas van de BBB noemt de 2 miljard een mooi begin maar ze wijst erop dat er ook "ontzettend veel wordt bezuinigd". Veel van de Troonrede was "de oude riedel", vindt ze.

Ook andere oppositiepartijen zoals Volt, de SP, Denk en de Partij voor de Dieren wijzen op het belang van armoedebestrijding. "Er zijn geen lapmiddelen maar fundamentele keuzes nodig", aldus Esther Ouwehand van de PvdD. Lilian Marijnissen van de SP noemt het "een grof schandaal dat je er niet voor kunt zorgen dat armoede afneemt".

Pieter Omtzigt is blij dat er in de Troonrede aandacht was voor bestaanszekerheid, maar stelt het jammer te vinden dat er weinig werd gezegd over 'goed bestuur'.

Amalia draagt vermaakte oorbellen en hoedje van moeder

Prinses Amalia droeg vandaag oorbellen die haar moeder Máxima al eerder droeg, meldt AD-verslaggever Josine Droogendijk. De oorbellen zijn wel iets verlengd. Ook het hoofddeksel van Amalia werd eerder door Máxima gedragen. De jurk die zij droeg is waarschijnlijk van modemerk Safiyaa en kost zo'n 1.400 euro.

Haar zusje Alexia droeg een roze jurk van het Australische modemerk Zhivago. Eerder droeg onder anderen Lady Gaga jurken van dat merk. Koningin Máxima koos voor een mantel en pantalon van de Deens-Nederlandse ontwerper Claes Iversen. Dat is geen verrassing. De koningin is regelmatig te zien in kleding van de ontwerper.

Politie: aangehouden demonstranten op verkeerde plek

De politie meldt dat de groep demonstranten die rond 12.30 uur op de Kneuterdijk is aangehouden, wordt verdacht van het overtreden van de Wet openbare manifestatie (Wom). Volgens een politiewoordvoerder protesteerden de betogers op een plek die daarvoor niet was aangewezen.

De politie kan niet zeggen om hoeveel demonstranten het precies gaat. Er zijn geen aanhoudingen op andere plekken verricht, meldt de politie.

Gefluit te horen tijdens balkonscène op Paleis Noordeinde

Boegeroep naar koninklijk gezelschap tijdens balkonscène

Zoals gewoonlijk rennen tientallen mensen naar de hekken van Paleis Noordeinde voor de gebruikelijke balkonscène. De koninklijke familie zwaait naar het toegestroomde publiek. Met een sjerp om staat ook prinses Alexia daarbij. Een aantal omstanders roept boe en er klinken wat fluitjes, maar er wordt ook gejuicht. De koninklijke familie blijft relatief kort buiten.

Video: koning over bestaanszekerheid

De koning noemde kansengelijkheid en bestaanszekerheid de kern van de ambitie van dit kabinet:

Koning in Troonrede: blijven werken aan kansengelijkheid en bestaanszekerheid

Wie van buiten naar Nederland kijkt, ziet een aantrekkelijk land, maar met grote uitdagingen. Dat zei koning Willem-Alexander in de Troonrede die hij voorlas in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag.

Willem-Alexander sprak over "een permante opdracht" om te blijven werken aan kansengelijkheid, bestaanszekerheid en perspectief.

Lees het artikel over de Troonrede van dit jaar:

Koningspaar weer terug bij Noordeinde

Na een korte rijtour zijn koning Willem-Alexander en koningin Máxima weer terug bij Paleis Noordeinde. Zometeen volgt de balkonscène, waar voor het eerst twee van de drie koninklijke dochters bij zijn, de kroonprinses en prinses Alexia.

Tientallen betogers in demonstratievak

In het vooraf aangewezen demonstratievak langs de route staan enkele tientallen betogers, ziet verslaggever Youssef Abjij. Er wordt opnieuw hard op fluitjes geblazen.

Troonrede online te lezen

De toespraak van de koning is voorbij. De volledige troonrede is hier terug te lezen.

Beelden van de aankomst en troonrede

'Goede en toegankelijke zorg voor toekomstige generaties'

De onlangs afgesloten zorgakkoorden moeten leiden tot goede en toegankelijke zorg voor toekomstige generaties, zegt de koning. Er moet aandacht komen voor meer regionale samenwerking.

Voor ouderen moet gewerkt worden aan goede woonvoorzieningen en zorg. Mantelzorgers moeten worden ondersteund. Het nationaal preventieakkoord moet ertoe leiden tot mensen gezonder gaan leven.

Er komen ook hervormingen in de jeugdzorg, zodat jongeren sneller geholpen worden, zegt de koning. Jongeren kampen steeds vaker met mentale problemen. Er moet ook meer aandacht komen voor de prestatiedruk op scholen.

Koning: 'Stikstofbeleid moet samengaan met duidelijkheid voor landbouw'

"Van meet af aan is duidelijk dat het stikstof- en natuurbeleid samen moet gaan met toekomstperspectief en duidelijkheid voor de landbouw", zegt de koning. "Zeker voor jonge boeren die willen bouwen aan een duurzame toekomst. Voor hen maakt het kabinet volgend jaar geld vrij voor steun bij bedrijfsopvolging. Ook de biologische sector krijgt extra ondersteuning."

"Het kabinet blijft zich inzetten voor voortgang op het stikstofdossier, in de wetenschap dat het probleem anders alleen maar groter wordt, met alle gevolgen van dien voor de natuur, maar ook voor de woningbouw en de aanleg van wegen."

'Inzetten op ambitieus klimaatbeleid'

Extreme weersomstandigheden onderstrepen het belang van een ambitieus klimaatbeleid, zegt de koning. Een programma met subsidies voor zonnepanelen, warmtepompen en andere maatregelen moet de burger helpen. Voor het bedrijfsleven worden stappen gezet om de capaciteit van het elektriciteitsnet te vergroten, zegt de koning.

'Europa moet minder afhankelijk worden'

De koning spreekt over het belang van Europese samenwerking. "Europa moet minder afhankelijk worden van Rusland, China en andere landen", zegt hij. Hij noemt onder meer samenwerking op het gebied van energie en medicijnen.

Demissionaire kabinet blijft nog even aan

De koning gaat in op het demissionair doorwerken van het kabinet. "Er zijn onderwerpen die hoe dan ook om daadkracht vragen." Hij noemt onder meer het armoedevraagstuk, de toeslagenaffaire, herstel van de bevingsschade in Groningen en de steun aan Oekraïne.

Koning: 'Draagvlak voor oorlog in Oekraïne blijft belangrijk'

De oorlog in Oekraïne raakt aan onze eigen veiligheid, dus het is belangrijk dat er draagvlak blijft voor de steun aan Oekraïne. De regering blijft al het mogelijke doen om te zorgen dat de Russische invasie stopt. Er komen extra investeringen in de krijgsmacht.

'Krachtig land, maar bestaanszekerheid niet vanzelfsprekend'

Wie van buiten naar de Nederlandse samenleving kijkt ziet een krachtig land. Maar bestaanszekerheid is ook hier niet voor iedereen vanzelfsprekend, zegt de koning. Er is ook nog altijd discriminatie. Daar moeten we samen aan werken.

Koning blikt terug op tien jaar koningschap

In zijn introductie blikt koning Willem-Alexander even terug op tien jaar koningschap.

"Tien jaar geleden mocht ik voor het eerst in uw midden de Troonrede uitspreken. Tien jaar waarop ik dankbaar terugkijk. Sommige gebeurtenissen waren indringend en rauw van verdriet, zoals de aanslag op vlucht MH17."

"Het zijn dit soort momenten en gebeurtenissen die voor altijd deel uit zullen blijven maken van onze geschiedenis en die in uw en mijn geheugen staan gegrift."

Troonrede begonnen

De koning is begonnen aan de Troonrede. Voor het eerst leest hij die voor met een leesbril op.

Dit was de rijtoer, met een eerste deelname van Alexia

Koning aangekomen bij Koninklijke Schouwburg

Koning Willem-Alexander en koningin Máxima zijn aangekomen bij de Koninklijke Schouwburg aan het Korte Voorhout, waar de koning de Troonrede zal uitspreken.

Boegeroep en gefluit van demonstranten

Langs de route staan mensen met fluitjes om te protesteren. Er zijn tientallen demonstranten. Ze houden bordjes omhoog om hun onvrede te uiten en fluiten naar de glazen koets met de koning en de koningin.

Eerder was ook boegeroep te horen van de groep demonstranten die door de politie is weggehaald bij de Raad van State, meldt een verslaggever. Enkele mensen zijn gearresteerd.

Beatrix bekijkt stoet vanuit gebouw Raad van State

Prinses Beatrix bekijkt de toer vanuit het gebouw van de Raad van State. Ze zwaait naar de langskomende koetsen. Vorig jaar zat ze in het gebouw van het kabinet van de Koning.

Alexia in koets tijdens eerste Prinsjesdag

Prinses Alexia is er dit jaar voor het eerst bij. Omdat ze 18 is geworden, mag ze er nu ook bij zijn.

Ze draagt vandaag een roze outfit.

Hoedjes kijken én vasthouden in winderig Den Haag

Verenigde vergadering begonnen

In de Koninklijke Schouwburg is de verenigde vergadering van de Eerste en Tweede Kamer begonnen. Voorzitter Jan Anthonie Bruijn, gewoonlijk van de Eerste Kamer, heeft de leden van de demissionaire regering en de Kamerleden welkom geheten. Het wachten is nu op de koning.

Politie haalt demonstranten weg van route van de koets

Demonstranten tegenover de Raad van State zijn weggehaald door de politie. Enkele mensen zijn gearresteerd of weggeleid. Een groep mensen werd omsingeld door agenten.

Eerder vanochtend werd al een man aangehouden op de hoek van de Heulstraat en de Kneuterdijk. Die zei dat hij een eenmansdemonstratie hield. In een zijstraat van het Lange Voorhout, een eindje verderop langs de route, hield de politie enkele mensen staande met mogelijk demonstratievlaggen. Ze moesten hun legitimatie laten zien.

Rijtoer begonnen: dit is de route

De rijtoer is begonnen. Dit is de route van dit jaar:

Kamerleden houden plek in zaal vrij met uitnodiging

Voor onder anderen de ministers zijn er vaste plaatsen in de schouwburg om naar Troonrede te luisteren. Voor Tweede Kamerleden geldt dat niet, zegt GroenLinks-Kamerlid Laura Bromet.

Zij plaatst op X een foto waarop te zien is dat Kamerleden "zoals handdoeken bij het zwembad" met uitnodigingen de beste plekken in de zaal voor zichzelf reserveren.

Wachten op de Koninklijke koets

Sinds vanochtend stromen Oranjefans toe langs de route van Paleis Noordeinde naar de Koninklijke Schouwburg, om straks een glimp van het koninklijke gezin op te vangen.

Betogers op de Utrechtsebaan/A12

Er zijn betogers op de A12/Utrechtsebaan in Den Haag gesignaleerd, meldt de politie. Klimaatactivisten houden daar net als de afgelopen dagen een demonstratie tegen fossiele subsidies.

De betoging hindert het verkeer en is niet toegestaan. De politie vraagt de demonstranten net als de afgelopen dagen weg te gaan, anders worden ze aangehouden.

Burgemeester Van Zanen zei vorige week al dat hij zich zorgen maakt over de blokkade door Extinction Rebellion, omdat die "het systeem van politie en justitie ontwricht ". Volgens Van Zanen kost de betoging veel politiecapaciteit.

Dubbele dranghekken langs route

Op de route staan dit jaar voor het eerst dubbele dranghekken. De gemeente Den Haag meldt aan de NOS dat dit onder meer is gedaan omdat er ook veel agenten op de A12 zijn, bij de demonstratie van Extinction Rebellion. Met dubbele dranghekken is er minder politiecapaciteit nodig en heeft de politie meer reactietijd. "Het is niet zo dat er minder agenten in de stad staan dan in voorgaande jaren, maar ze zijn wat meer verspreid", meldt de gemeente.

Vorig jaar was het op sommige plekken langs de route behoorlijk onrustig en ook tijdens de balkonscène waren demonstranten met omgekeerde vlaggen te zien. Er is een demonstratievak ingericht tijdens de route, maar daar staan nog weinig mensen.

Vooral bouwvakkers op het Binnenhof

Zoals eerder gemeld: de Troonrede wordt ook dit jaar weer in de Koninklijke Schouwburg gehouden, omdat het Binnenhof wordt verbouwd.

Op het Binnenhof is er dan ook weinig te zien. Wel wappert de Nederlandse vlag er, ter ere van Prinsjesdag.

Man aangehouden bij route rijtoer

Langs de route van de rijtoer is een man aangehouden, meldt het ANP. Hij is in een politiebusje meegenomen. De man werd opgepakt op de hoek van de Heulstraat en de Kneuterdijk in Den Haag, niet ver van Paleis Noordeinde. De man zei dat hij een eenmansdemonstratie hield. Waarom hij is aangehouden, is niet duidelijk.

In de buurt van de route staan ook enkele mensen met op hun jas het logo van Samen Voor Nederland. Die organisatie demonstreert vaker tegen beleid van de overheid.

Langs de route zijn uit voorzorg dubbele rijen hekken geplaatst. In de Heulstraat mag het publiek maar aan één kant van de weg staan. Vorig jaar zwaaiden demonstranten langs het tracé met omgekeerde vlaggen en was er luid boegeroep te horen tijdens de rijtoer.

Minister Bruins Slot 'designated survivor'

Minister Hanke Bruins Slot is dit jaar de 'designated survivor', het kabinetslid dat bij een eventuele aanslag tijdens de Troonrede het landsbestuur over kan nemen.

Welke bewindspersoon dat is, wordt nooit officieel bekendgemaakt, maar Bruins Slot is op dit moment in de VS voor de Algemene Vergadering van de VN. Ze ontbreekt dus in de Koninklijke Schouwburg als de Troonrede wordt uitgesproken.

De term 'designated survivor' raakte enkele jaren geleden in zwang door een tv-serie met diezelfde naam. De Tweede Kamer besloot om ook voor Nederland zo'n 'aangewezen overlevende' aan te wijzen op Prinsjesdag. Sinds 2019 ontbreekt daarom bij de Troonrede telkens één lid van het kabinet.

Vier koetsen te zien tijdens rijtoer, Alexia in derde

Tijdens de rijtoer zijn in totaal vier koetsen te zien. De stoet begint met de Koninklijke Militaire Kapel, daarna is onder meer de vaandelwacht te zien en volgen de eerste en tweede koets. Daarin zit onder anderen de grootmeester, het hoofd van de hofhouding van de koning.

Het aansprekendst van alle koetsen zijn de laatste twee die te zien zijn. De eerste van deze twee is de Gala-glasberline, getrokken door vier paarden. Hierin zitten prins Constantijn, prinses Laurentien en voor het eerst prinses Alexia. Hierna volgt de Glazen Koets, met daarin de koning, de koningin en de kroonprinses. Deze koets wordt getrokken door acht paarden.

Foto's: minister Kaag ondertekent Miljoenennota

Demissionair minister Sigrid Kaag van Financiën heeft zojuist de Miljoenennota ondertekend, vergezeld door de demissionaire staatssecretarissen Marnix van Rij (Financiën) en Aukje de Vries (Toeslagen en Douane).

Vanmiddag om 15.30 uur wordt het bekende koffertje met de Miljoenennota door Kaag aangeboden aan de Tweede Kamer.

Foto's: laatste voorbereidingen bij schouwburg

De rode loper wordt uitgelegd bij de Koninklijke Schouwburg, dranghekken worden geplaatst en groepjes schoolkinderen zoeken een goed plekje uit.

Den Haag is er bijna klaar voor.

Video: Ministers en Kamerleden worden gekapt en opgemaakt

Een aantal ministers en Kamerleden is vanochtend gekapt en opgemaakt door leerlingen van het mbo.

Burgemeester van Den Haag: 'Grote zorgen over A12-blokkade'

De aangekondigde blokkade van de A12 in Den Haag vandaag door Extinction Rebellion "ontwricht het systeem van politie en justitie", zegt de Haagse burgemeester Van Zanen.

"Het baart me grote zorgen. Dit is echt vreselijk en kost heel veel capaciteit. Deze mensen zijn niet boven de wet verheven, ze moeten zich gewoon aan de regels houden."

Desondanks zegt Van Zanen dat Den Haag goed is voorbereid. "Daar wordt vandaag door de politie een megaprestatie neergezet." Hij verwacht dat het een "mooie, vrolijke en rustige Prinsjesdag" wordt.

Bij de gemeente zijn er voor deze Prinsjesdag geen officiële demonstraties aangemeld.

Haagse bakker: 'Hoop dat Nederland in rustiger vaarwater komt'

Een bakker in Den Haag maakt jaarlijks extra tompouces voor Prinsjesdag. Hij maakt zich zorgen over de economische vooruitzichten voor Nederland.

Weerbericht Den Haag: behoorlijk wat wind en bewolkt

Het belooft vandaag te gaan waaien. Ook blijft het bewolkt. In de middag en avond wordt regen verwacht. Vooral de wind kan een stoorzender worden, die oploopt tot windkracht 6. Wel zal die windkracht pas worden bereikt rond 15.00 uur vanmiddag, meldt Weerplaza. Dan is de balkonscène al achter de rug.

Video: eerste Oranjefans staan al klaar bij Paleis Noordeinde

Weinig vertrouwen in de landelijke politiek

Nog maar een derde van de Nederlanders heeft vertrouwen in de politiek, blijkt uit een Ipsos-onderzoek in opdracht van de NOS.

Bijna driekwart (72 procent) van de Nederlanders boven de 18 jaar vindt dat de politiek meer met zichzelf bezig is dan met het oplossen van de problemen in het land. Dat gevoel leeft sterker bij ouderen (55+) dan bij jongeren (18-34 jaar).

Alleen kiezers van VVD en D66 hebben in meerderheid vertrouwen in de politiek.

Alles over het onderzoek in onderstaand artikel:

Meer over 'Prinsjesdag-light'

Zoals we hieronder al schreven, zullen vanwege de demissionaire status van het kabinet de echt grote plannen ontbreken.

Een afgetreden kabinet neemt geen ingrijpende besluiten meer, is het gebruik. Dus geldt: geen nieuw beleid maken en alleen lopende zaken afhandelen.

Maar welke zaken komen er wel aan bod en is het vaker voorgekomen dat Prinsjesdag politiek 'light' was?

Alles daarover in onderstaand artikel:

Vorig jaar ook veel demonstranten langs de route van Koninklijke stoet

Bij de rijtoer en de balkonscène vorig jaar waren ook veel demonstranten aanwezig. De omgekeerde Nederlandse vlaggen en het gejoel richting de Glazen Koets waren niet te missen.

Kijk hieronder de beelden terug en ook de reactie van premier Rutte daarop:

De betoging tijdens de rijtoer en de balkonscène was voor Prinsjesdag uniek, maar gezien de polarisatie in de samenleving niet voor iedereen een verrassing, zeiden experts destijds tegen de NOS.

Lees het artikel daarover hieronder:

Troonrede mag minder deftig: 'Eenvoudige taal meer gewaardeerd'

Een Troonrede in eenvoudige taal wordt over het algemeen veel meer gewaardeerd dan hoe de toespraken nu worden gegeven. Dat concluderen onderzoekers van de Universiteit Utrecht.

De Troonredes van de afgelopen vier jaar lijken qua taalgebruik op elkaar, zegt Henk Pander Maat, die samen met Leo Lentz onderzoek deed. "Het is steeds aan de deftige kant en ze waren allemaal even moeilijk te begrijpen." De onderzoekers verwachten vandaag geen stijlbreuk: "Er is duidelijk gekozen voor een bepaalde stijl."

Lees het artikel hierover, met daarin ook een aantal originele teksten en de aangepaste versies in eenvoudige taal:

Wat zijn de belangrijkste plannen uit de Miljoenennota?

Nog voor de officiële presentatie van de kabinetsplannen voor het volgend jaar, lekte de Miljoenennota al uit.

Hieronder een greep uit de cijfers en plannen voor 2024 die nu al bekend zijn.

Omdat het kabinet-Rutte IV demissionair is, worden er dit jaar geen grote plannen gepresenteerd. Wel heeft het kabinet in de zomer besloten om 2 miljard euro extra uit te trekken voor koopkrachtmaatregelen voor mensen met een laag of middeninkomen.

Foto's: Koninklijke Schouwburg vanochtend

Vanochtend om 6.30 uur was het nog rustig bij de Koninklijke Schouwburg en waren de tribunes nog leeg.

Welkom

Welkom in het liveblog over Prinsjesdag, dit jaar voor het eerst in aanwezigheid van prinses Alexia. De prinses werd op 26 juni 18 jaar. Omdat ze nu meerderjarig is, is ze bij een officiële gelegenheid als Prinsjesdag aanwezig. De Troonrede wordt net als vorig jaar opnieuw uitgesproken in de Koninklijke Schouwburg vanwege de verbouwing van het Binnenhof.

Het programma vandaag:

13.00 uur: de voorzitter opent de Verenigde Vergadering van de Staten-Generaal en de koninklijke stoet vertrekt van Paleis Noordeinde naar de Koninklijke Schouwburg.

13.15 uur: de Glazen Koets komt aan bij de Koninklijke Schouwburg.

13.20 uur: De koning spreekt de Troonrede uit, waarin de regering aangeeft wat de belangrijkste plannen voor het komende jaar zijn.

Ongeveer 14.00 uur: aankomst van de koninklijke stoet bij Paleis Noordeinde. Aansluitend verschijnt het koninklijk gezelschap op het balkon, ook wel de de balkonscène genoemd.

15.30 uur: aanbieding in de Tweede Kamer van het koffertje met de Miljoenennota door demissionair minister Kaag van Financiën.

De rijtoer, de Troonrede, balkonscène en de presentatie van het koffertje met de Miljoenennota worden door de NOS live uitgezonden op radio en televisie. Online is Prinsjesdag de hele dag te volgen in dit liveblog. De tv-uitzending is van 12.25 tot 16.00 uur op NPO 1 en de radio-uitzending is van 12.00 tot 16.00 uur op NPO Radio 1.

De route van de koninklijke stoet: