Impact oorlog Oekraïne op MH17-nabestaanden: 'Je vecht tegen dezelfde vijand'

Nabestaanden van de slachtoffers van de MH17-ramp volgen de oorlog in Oekraïne op de voet. De crash vond plaats op 17 juli 2014 in Oost-Oekraïne, een van de regio's waar momenteel strijd wordt geleverd. Vier pro-Russische rebellen (drie Russen en een Oekraïner) staan terecht voor het neerhalen van het toestel.

Silene Fredriksz verloor haar zoon Bryce en diens vriendin Daisy, die naar Bali vlogen voor een vakantie. Fredriksz voelt zich verbonden met de Oekraïners. "Je vecht tegen dezelfde vijand, zo ervaar ik dat. Zowel Oekraïne als wij strijden tegen het Kremlin dat niets toegeeft, anderen juist beschuldigt van leugens en keihard en meedogenloos is."

Klinisch psycholoog Jos de Keijser van de Rijksuniversiteit Groningen deed onderzoek naar rouwverwerking bij MH17-nabestaanden. Hij denkt dat de handelwijze van Poetin de emoties bij mensen fel kan doen oplaaien. "Het maakt ze extra boos dat degenen die verantwoordelijk zijn voor de dood van hun dierbaren nu nog meer vreselijke dingen doen."

De Keijser vergelijkt het met de gevoelens van de familie van een moordslachtoffer: "Als de dader weer de fout in gaat, krijgt de familie van het eerste slachtoffer vaak een terugval in hun verwerkingsproces. Voor sommige nabestaanden van slachtoffers van de MH17-ramp heeft de Russische inval in Oekraïne een soortgelijk effect."

Verdraaien feiten

Dat Poetin dagelijks in het nieuws is, maakt het voor familie van MH17-slachtoffers moeilijk om pijnlijke overeenkomsten te negeren, constateert De Keijser: "Ze zien dat Russische media een heel ander verhaal vertellen. Bij het MH17-proces was dat ook zo: volgens Russische media zou het allemaal niet kloppen en was er helemaal geen Russische raket afgevuurd. Dat verdraaien van feiten herhaalt zich nu. Sommige nabestaanden hebben daar last van en het is moeilijk om je op andere dingen te richten, want de halve krant is gevuld met de oorlog in Oekraïne."

Fredriksz en haar familie zouden graag naar de plek in Oekraïne gaan waar het vliegtuig destijds neerstortte. Ze zijn bang dat die kans nu verkeken is. "We willen er zijn, op die plek waar onze kinderen zijn overleden. Van Bryce en Daisy is maar heel weinig teruggevonden en wat we hebben is zwaar verbrand. Daar, in Oekraïne, liggen hun resten, hun as." Ook zou Fredriksz graag met de plaatselijke bevolking spreken. "We willen ze ontmoeten en bedanken, maar als de Russen het overnemen kunnen we er niet heen."

Psycholoog De Keijser denkt dat het bij meer nabestaanden hard aankomt dat het gebied voorlopig nog moeilijker bereikbaar is. "Sommige nabestaanden hadden plannen voor een soort markering van de plek, mogelijk een gedenkteken. Maar de Russen zullen dat nooit toestaan."

Verder denkt De Keijser dat de kans nu nog kleiner is dat de verdachten van het neerhalen van vlucht MH17 hun eventuele straf zullen uitzitten. Drie Oekraïense separatisten hebben zich nooit gemeld en als de Russen het voor het zeggen hebben, lijkt het uitgesloten dat dat ooit nog gebeurt. "Dat is moeilijk voor sommige nabestaanden, hun hoop op rechtvaardigheid vervliegt als het gebied onder Russische invloedssfeer is. Rusland heeft van het begin af aan het MH17-onderzoek tegengewerkt. De kans op een goed einde is nu verdwenen."

De Keijser wijst erop dat er ook veel familie en vrienden van slachtoffers van de MH17-ramp niet met de situatie in Oekraïne bezig zijn. "Het is bijvoorbeeld maar een klein deel van de nabestaanden dat zich inzet voor een soort markering van de plek waar het vliegtuig neerstortte. Ik steun hen. En ik steun ook de nabestaanden die minder of niet met Oekraïne of het strafproces bezig zijn en zich liever op andere dingen richten. Er is geen goed of fout als het gaat om rouw of verwerking."