Poetin schokte de wereld vaker (en kwam er steeds mee weg)
De Russische president Vladimir Poetin deed wat toch nog als een verrassing kwam: Oekraïne van meerdere kanten, grootschalig aanvallen - en niet alleen de oostelijke regio Donbas. Een invasie dus, al beweert Poetin het land slechts te willen "demilitariseren".
Je zou misschien zeggen: door deze stap verliest Rusland al het internationale vertrouwen en wordt het land de paria van de wereld. En inderdaad, de roep klinkt nu luid om Poetin aan te pakken. Maar de geschiedenis leert dat hij met veel wegkomt.
Steeds autoritairder
Poetin is al sinds 31 december 1999 president van Rusland, met een korte interval van 2008 tot 2012 waarin hij premier is. Aanvankelijk lijkt hij een relatief liberale leider, maar geleidelijk wordt zijn regime steeds autoritairder en vergroot hij steeds meer zijn grip op het land.
Media worden steeds meer beteugeld en kritische tegenstanders wordt het zwijgen opgelegd. Het is allemaal geen belemmering voor de rest van de wereld om Rusland in 2007 de Winterspelen van 2014 toe te kennen.
Nog geen jaar later besluit Poetin om Georgië binnen te vallen, om daar twee opstandige, pro-Russische regio's bij te staan. Na die oorlog scheidden die gebieden, Zuid-Ossetië en Abchazië, zich af van Georgië. Rusland erkent ze als onafhankelijk. Vrijwel alle landen zien de gebieden nog steeds als Georgisch, al staan ze sindsdien onder Russische militaire controle.
De oorlog wordt internationaal veroordeeld, maar in elk geval de sportwereld blijkt vergevingsgezind: in 2010 krijgt Rusland het WK voetbal van 2018 toegewezen.
Op de foto met Willem-Alexander
In eigen land gaat de repressie ondertussen door, zeker na Poetins herverkiezing in 2012. Het aantal politieke gevangenen neemt toe; onafhankelijke media en maatschappelijke organisaties worden steeds sneller gebrandmerkt als "buitenlands agent".
Poetins tegenstanders zien hem steeds meer als autoritaire alleenheerser, maar het Westen wil de banden goed houden. Zo vieren Nederland en Rusland in 2013 een vriendschapsjaar. Dat wordt overschaduwd door meerdere incidenten over onder meer het Russische anti-homobeleid.
In 2014 worden de beloofde Winterspelen gehouden, in Sotjsi aan de Zwarte Zee. Poetin lijkt opnieuw gerehabiliteerd.
De Spelen zijn amper voorbij of Rusland schokt in februari 2014 de wereld door de annexatie van het Oekraïense schiereiland de Krim. In Oost-Oekraïne breekt dan een strijd uit tussen het Oekraïense leger en pro-Russische separatisten gesteund door Rusland. Daarbij vallen tot nu toe zo'n 14.000 doden, vooral aan Oekraïense zijde.
Vanaf dat moment verslechtert de relatie met Europa verder, zeker na het neerhalen van vlucht MH17. En in een aantal Europese hoofdsteden voert Rusland moordaanslagen uit, onder andere op de Russische dubbelspion Sergej Skripal in Londen. Oppositieleider Aleksej Navalny wordt slachtoffer van een poging tot vergiftiging.
Dan besluit Poetin ook nog de Syrische president Bashar al-Assad verregaand te steunen in de burgeroorlog in Syrië, met onder meer luchtaanvallen op de opstandige bevolking. Bij die bloedige strijd vallen in tien jaar een half miljoen doden volgens het Syrisch Observatorium voor de Mensenrechten.
Ondanks dat alles gaat het WK voetbal in 2018 in Rusland gewoon door. Op zijn eigen feestje wordt Poetin omringd door internationale vrienden en is het net alsof hij overal mee wegkomt.
Afgelopen jaren zet Rusland militairen in om protesten in Belarus en Kazachstan te onderdrukken. Zonder al te veel verzet uit de rest van de wereld.
Persona non grata?
Nu is de vraag of Poetins besluit om Oekraïne aan te vallen hem wél persona non grata maakt. In Oost-Oekraïne kon hij tot nu toe betrokkenheid ontkennen; de Russische troepen aan de grens waren bedoeld voor "oefeningen". Met desinformatie zaaide Poetin ook over MH17, de oorlog in Syrië en de zaak-Skripal veel verwarring en onduidelijkheid.
Die fase is geëindigd: Rusland voert overduidelijk een echte oorlog. Wereldleiders reageren dan ook met ferme taal en dreigen met vergaande sancties. Maar dat soort strafmaatregelen heeft doorgaans weinig effect. De sancties die het Westen de afgelopen jaren al oplegde, wist Rusland vaak te omzeilen.
Het Westen is bovendien niet van plan de confrontatie met Russische soldaten in Oekraïne aan te gaan, omdat het land geen lid is van de NAVO. De finale van de Champions League wordt dit jaar waarschijnlijk weggehaald uit Rusland. Poetin zal daar niet van wakker liggen.
