Ruim 5 miljard voor herstel toeslagenaffaire • Onbelaste vergoeding voor thuiswerken

Gedupeerden toeslagenaffaire sceptisch over Troonrede

Een spijtbetuiging uitgesproken door de koning en 1,1 miljard euro erbij voor de afhandeling van de kinderopvangtoeslagaffaire. Vandaag, op Prinsjesdag, werd ook stilgestaan bij de affaire waarover het kabinet-Rutte III in januari struikelde. Gedupeerde ouders hebben nog steeds kritiek. Op de woorden van de koning, maar ook op de bestemming van het extra miljard dat nu is vrijgemaakt.

In het onderstaande artikel reageren zij op de woorden in de Troonrede:

Milieuorganisaties verbolgen: Klimaatakkoord wordt eenzijdig veranderd

Het afgesproken plafond van de hoeveelheid CO2 die onder de grond mag worden opgeslagen. Het demissionaire kabinet trekt daar extra geld voor uit, zodat bedrijven die hun uitstoot willen verminderen, subsidie kunnen krijgen. Milieuorganisaties zijn verontwaardigd over dit plan, omdat het tegen het Klimaatakkoord ingaat. Daarin is namelijk een bovengrens afgesproken voor zulke CO2-opslag.

Natuur en Milieu is bang dat bedrijven minder de noodzaak voelen om hun productiemethoden echt duurzamer te maken, als ze veel CO2 onder de grond mogen stoppen. "Het kabinet is gezwicht voor de lobby van de fossiele industrie. Onbegrijpelijk, onnodig, en het druist keihard in tegen de in het Klimaatakkoord gemaakte afspraken."

Gemengde reacties op Troonrede: van 'leerzaam' tot 'bizar'

Er is veel onrust en onzekerheid, maar Nederland is en blijft een goed land om in te leven. Dat was de boodschap die koning Willem-Alexander vandaag uitsprak. Wat vinden Nederlanders van zijn toespraak, en de plannen van het demissionaire kabinet? In het onderstaande stuk lees je een aantal uiteenlopende reacties:

Aedes en VEH: Extra geld woningbouw onvoldoende

De één miljard euro die het kabinet over tien jaar beschikbaar stelt voor de woningnood is onvoldoende. Dat stellen Aedes, de vereniging van woningcorporaties, en de Vereniging Eigen Huis (VEH). Volgens Aedes leidt het extra geld niet tot de bouw van genoeg huizen. "De druk op de woningmarkt neemt enorm toe met het aantal urgente aandachtsgroepen dat snel een huis nodig heeft, naast de talloze gewone woningzoekenden."

De VEH wil dat het geld dat over tien jaar is uitgesmeerd sneller beschikbaar wordt gemaakt om woningen te bouwen. "Met de huidige plannen neemt het woningtekort tot 2025 verder toe." De vereniging wil dat de Tweede Kamer het kabinet bijstuurt.

Beide verenigingen zijn wel blij dat er geld beschikbaar is gesteld voor de verduurzaming van woningen.

Een overzicht van de dag

Welke plannen zijn vandaag bekendgemaakt? Lees hier een overzicht:

Het was ook de tweede keer op rij dat de dag vanwege corona soberder was dan anders. Lees hier hoe Oranjefans de dag hebben ervaren:

Meer budget voor sociale advocatuur, niet voor rechtspraak

Er komen hogere vergoedingen voor sociale advocaten, die mensen met een laag inkomen bijstaan en daarvoor gedeeltelijk worden gefinancierd door de overheid. Komend jaar wordt daar 154 miljoen euro voor vrijgemaakt.

Het kabinet vindt ook dat van commerciële advocatenkantoren een "maatschappelijke tegenprestatie" mag worden verwacht en dat zij dus deels ook sociale rechtsbijstand moeten verlenen. Volgens de Nederlandse Orde van Advocaten gebeurt dat al in toenemende mate.

De advocatenorde is blij met het verhoogde budget voor de sociale advocatuur, maar waarschuwt dat het niet bij een eenmalige investering mag blijven. De Raad voor de Rechtspraak pleit ook voor lagere griffierechten, bijvoorbeeld in zaken over schulden of aardbevingsschade.

Grote investeringen in de rechtspraak zijn nu niet aangekondigd, terwijl die volgens de raad wel nodig zijn. Zo liggen er nog veel zaken op de plank. De rechtbanken hebben nog twee jaar nodig om alle corona-achterstanden weg te werken. Ook is geld nodig om meer digitaal te kunnen werken.

Klimaatmiljarden voor subsidieregelingen

Zoals gemeld trekt het kabinet 6,8 miljard extra uit om de CO2-uitstoot te verminderen. Het gaat onder meer om 3 miljard waarmee CO2-besparende projecten gesubsidieerd worden. Dat gaat onder andere om zonne- en windparken, maar er komt ook meer geld voor het opvangen en ondergronds opslaan van CO2. Bedrijven in de industrie die hun uitstoot willen verminderen kunnen daarvoor extra subsidie krijgen.

1,3 miljard is bedoeld voor energie-infrastructuur, zoals warmtenetten en het bestaande gasnet geschikt maken voor waterstof. Nog eens 1,3 miljard gaat naar isolatie van gebouwen. Dat geld is bedoeld voor koop- en huurwoningen die nu een slechte isolatie hebben en het verduurzamen van scholen, musea en ander maatschappelijk vastgoed.

Ook kunnen mensen een tegemoetkoming van 1000 tot 2100 euro krijgen voor een warmtepomp en wordt extra geld vrijgemaakt om elektrisch rijden te stimuleren. "Deze maatregelen geven tijdelijk extra zuurstof aan de energietransitie maar nemen niet weg dat er dringend structurele keuzes nodig zijn" zegt de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE). Daarmee wordt onder meer gedoeld op verzwaring van het elektriciteitsnet.

Greenpeace is een stuk minder positief. "Deze Prinsjesdag laat zien dat het in Den Haag ontbreekt aan visie op hoe we onze natuur gaan redden en de klimaatcrisis gaan stoppen", zegt Faiza Oulahsen, hoofd Klimaat en Energie bij Greenpeace Nederland.

Nibud: somber jaar voor mensen die moeilijk rondkomen

Het Nibud denkt dat 2022 een somber jaar wordt voor mensen die moeilijk rondkomen. Dat is de conclusie van het budgetinstituut nadat het de Miljoenennota heeft bestudeerd. "Veel mensen zitten financieel gezien klem, worstelen met het systeem van toeslagen en lokale tegemoetkomingen. Dat lijkt komend jaar niet wezenlijk anders te worden - en dat is toch wrang te noemen", zegt Nibud-directeur Arjan Vliegenthart.

Problemen die mensen raken in de huishoudportemonnee worden niet aangepakt omdat het kabinet demissionair is, stelt het Nibud. Daarnaast heeft het Nibud gerekend met een inflatie van 1,8 procent. Als de prijzen meer stijgen dan dat, gaan meer Nederlanders erop achteruit.

Omdat de koopkracht weinig lijkt te stijgen, benadrukt het Nibud dat het belangrijk is om op schulden te blijven letten: "We adviseren mensen bedachtzaam te zijn en hulp te vragen bij het regelen van hun financiën als ze er zelf niet uit komen."

100 euro per persoon extra naar de zorg

Het kabinet gaat in 2022 93 miljard euro uitgeven aan de zorg. Zoals elk jaar is het een van de grootse uitgavenposten van het kabinet. Gemiddeld zijn we volgend jaar 100 euro per persoon meer kwijt aan zorgkosten via premies en belastingen. Zoals eerder al gemeld verwacht het kabinet dat de gemiddelde premie van de basisverzekering met 2,75 euro per maand gaat stijgen. Zorgverzekeraars moeten in november zelf bepalen met hoeveel zij hun premie verhogen.

Voor de zorg zijn er geen nieuwe plannen gepresenteerd. Een deel van de Kamer wilde een salarisverhoging voor het zorgpersoneel, maar zoals verwacht gaat het kabinet daar nu geen extra geld voor uittrekken. Ook worden geen nieuwe plannen gepresenteerd voor de toenemende zorgkosten de komende jaren.

Het adviesorgaan WRR waarschuwde vorige week nog dat de gezondheidszorg niet klaar is voor de toekomst. Dat is vooral een opdracht voor een nieuw kabinet.

Er gaat volgend jaar wel meer geld naar de jeugdzorg: 1,3 miljard, maar dat werd eerder dit jaar al besloten nadat een commissie dat met klem had geadviseerd. Structureel komt er (nog) geen extra geld, daarover moet een nieuw kabinet beslissen.

Onbelaste vergoeding voor thuiswerken

Na ruim anderhalf jaar thuiswerken komt er een onbelaste thuiswerkvergoeding voor de extra kosten vanwege thuiswerken. Vanaf volgend jaar kunnen werkgevers een onbelaste thuiswerkvergoeding van 2 euro per dag aan hun werknemers betalen. Het Nibud heeft dit in opdracht van het demissionair kabinet onderzocht. Voor een werknemer die fulltime thuis werkt, komt dat neer op een kleine 500 euro per jaar.

Werkgevers kunnen per 1 januari 2022 een thuiswerkvergoeding van maximaal 2 euro per dag uitbetalen zonder dat zij daar loonheffingen (loonbelasting en sociale zekerheidspremies) over hoeven in te houden. Concreet wordt er bij een thuiswerkvergoeding van bijvoorbeeld 50 euro dus ook 50 euro netto uitbetaald.

Structureel gaat deze onbelaste thuiswerkvergoeding de begroting 221 miljoen euro per jaar kosten.

Ruim 5 miljard opzijgezet voor herstel toeslagenaffaire

Het kabinet reserveert meer geld voor compensatie van slachtoffers en andere kosten voor het afhandelen van de toeslagenaffaire. Uit de begrotingsstukken voor Prinsjesdag blijkt dat Financiën aan totale kosten voor de hele operatie nu uitgaat van in totaal 5 mliljard euro. De stijging komt onder meer doordat meer mensen dan verwacht zich als gedupeerde hebben gemeld. Het ministerie van Financiën kondigde eerder al aan dat de herstelaanpak op de schop gaat. Begin dit jaar viel het kabinet na een vernietigend rapport van een parlementaire commissie over de toeslagenaffaire.

Invulling Nationaal Programma Onderwijs, geen nieuwe structurele investeringen

Begin dit jaar werd al bekend dat er via het Nationaal Programma Onderwijs eenmalig 8,5 miljard beschikbaar wordt gesteld om corona-achterstanden in het onderwijs weg te werken. Het gaat dan niet alleen om studieachterstanden, maar ook om sociaal-emotionele achterstanden.

Het basisonderwijs, voortgezet onderwijs en het speciaal onderwijs krijgen hiervoor de komende 2,5 jaar in totaal 5,8 miljard. Zo'n 2,7 miljard is bestemd voor het mbo, hbo en wo.

Het demissionair kabinet trekt verder 60 miljoen extra uit voor een lerarenbeurs. Dat gebeurt op verzoek van de Tweede Kamer. Leraren kunnen zich hiermee verder ontwikkelen door een bachelor- of masteropleiding te volgen. Er zijn verder geen nieuwe grote structurele investeringen aangekondigd.

50 miljoen voor huisvesting kwetsbare groepen

Voor de huisvesting van de kwetsbaarste groepen is 50 miljoen euro beschikbaar gesteld. Dat geld moet gebruikt worden om al bestaande plannen voor deze groepen te versnellen.

Om ervoor te zorgen dat de middelen ook ingezet worden waar de druk het hoogst is, zijn gemeenten benaderd om al geplande projecten aan te leveren waarbij financiering een knelpunt is. Dit jaar nog ontvangen 59 gemeenten een financiële bijdrage voor de (flexibele) huisvesting van dak- en thuislozen, arbeidsmigranten en andere spoedzoekers.

Verder start in 2022 een experiment met het registreren en bijhouden van arbeidsmigranten die tijdelijk in een gemeente verblijven. Dat gebeurt in het Basisregister Personen (BRP). Met dat register moet er meer zicht komen op arbeidsmigranten in een gemeente.

Geld voor onderhoud wegen, bruggen en spoor nog niet gevonden

Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat erkent dat er veel geld nodig is voor onderhoud van wegen, bruggen en het spoor. Bij Rijkswaterstaat gaat het om 1 miljard euro extra per jaar en bij ProRail om 300 miljoen extra. Dat geld is nog niet gevonden.

Grote wegen- en spoorbouwprojecten zijn onzeker door de noodzaak om de stikstofuitstoot omlaag te krijgen. Uit de stukken van het ministerie blijkt dat het onduidelijk is wat dat betekent voor de planning en de kosten van deze bouwprojecten, bijvoorbeeld voor het doortrekken van de A15 ten zuiden van Arnhem.

Verder is duidelijk dat het demissionaire kabinet snel af wil van oude bussen die te veel CO2 uitstoten. OV-bedrijven die emissieloze bussen aanschaffen, kunnen daarvoor steun krijgen.

Na de overstromingen in Limburg wordt er verder geld naar voren gehaald om het Deltaprogramma Zoetwater sneller uit te voeren. Met dat programma moet Nederland beter voorbereid worden op watertekorten en wateroverlast. Deltacommissaris Peter Glas, die hierover gaat, heeft al gezegd dat hij hier ontevreden over is en dat er meer gedaan moet worden.

Opnieuw miljarden voor coronabestrijding, pandemisch centrum op komst

Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft miljarden gestoken in de bestrijding van het coronavirus en blijft dat voorlopig ook doen. Er wordt voor de jaren 2020-2025 in totaal 20 miljard euro begroot voor zogenoemde corona-gerelateerde uitgaven.

In de begroting voor volgend jaar schrijft het ministerie dat er in het najaar "een reële mogelijkheid" is op oplevingen van het virus. Daarbij wil het kabinet "alles in het werk stellen om een (gedeeltelijke) sluiting van de samenleving te voorkomen".

Vorig jaar is er door VWS 5 miljard uitgegeven aan coronabestrijding, dit jaar 12,4 miljard en voor de jaren 2022-2025 is alvast 2,6 miljard euro begroot. Deze bedragen gaan enkel over de bestrijding en staan los van de uitgaven aan de zorg voor coronapatiënten in bijvoorbeeld het ziekenhuis of instellingen. De drie duurste uitgavenposten voor de komende jaren zijn: de coronatestcapaciteit (7,1 miljard), de GGD'en en veiligheidsregio's (3,4 miljard), vaccins en medicatie (3,1 miljard),

Voor de toekomst kijkt het ministerie ook alvast naar nieuwe virussen die problemen kunnen gaan veroorzaken in Nederland. Het kabinet wil om die reden de "pandemische paraatheid" versterken. Er komt een speciaal pandemisch centrum dat jaarlijks 6 miljoen euro subsidie ontvangt. Ook wordt er jaarlijks 5 miljoen euro uitgetrokken voor de Nationale Zorgreserve met zorgmedewerkers die ingezet kunnen worden bij een crisis. Er gaat ook 15 miljoen naar vaccinmaker Intravacc.

Defensie krijgt er geld bij, maar NAVO-norm nog ver weg

Er gaat structureel 95 miljoen extra naar Defensie. Dat geld gaat vooral naar munitie, zorg voor veteranen en het versterken van de militaire inlichtingendienst MIVD. In totaal heeft Defensie nu 12,5 miljard euro per jaar te besteden.

Ondanks die investering komt ons land nog steeds niet in de buurt van de NAVO-norm, die stelt dat lidstaten 2 procent van het bruto binnenlands product (bbp) moeten uitgeven aan de krijgsmacht. Het Nederlandse percentage is 1,47 procent.

Als een van de weinige landen daalt dat percentage in Nederland. Andere NAVO-landen zijn juist goed op weg om in 2024 2 procent van het bbp uit te geven aan Defensie. Het gemiddelde binnen het bondgenootschap is 1,75 procent.

Politieke reacties op de Troonrede (deel 2)

De fractievoorzitters van GroenLinks, Partij voor de Dieren, SGP, JA21, Bij1, Volt, Denk, Fractie Den Haan, D66 en de Groep Van Haga reageren op de Troonrede.

Meer aandacht voor online 'oproerkraaien'

Komend jaar komt meer aandacht voor het tegengaan van onrust en nepnieuws op sociale media. Gemeenten krijgen steeds vaker te maken met onrust die online begint, of daar wordt aangewakkerd. Daarom wil het kabinet kijken of de manier waarop burgemeesters en de politie daar tegen kunnen optreden nog wel volstaat.

Het kabinet wil onderzoeken waar bepaalde onrust vandaan komt en het gesprek aangaan met "gekwetste en kritische doelgroepen". Komend jaar wordt gekeken welke maatregelen internetproviders en socialemediaplatforms nog zouden kunnen nemen. Dit moet ook leiden tot een "aanpak van desinformatie, waarbij het vrije publieke debat wordt beschermd".

Zorgpremie waarschijnlijk 2,75 euro per maand omhoog

De premie die iedereen betaalt voor de zorgverzekering, gaat komend jaar waarschijnlijk een paar euro per maand omhoog. Het ministerie van Volksgezondheid verwacht dat de maandelijkse premie met 2,75 euro omhoog gaat. Daarmee komt de premie voor de basisverzekering op 125,75 euro per maand.

Het gaat om een inschatting van het kabinet; de uiteindelijke premies worden bepaald door de zorgverzekeraars. Die maken hun premies uiterlijk in november van dit jaar bekend.

Mensen met een laag inkomen worden via de zorgtoeslag gecompenseerd voor de hogere zorgpremie. Het eigen risico blijft volgend jaar op minimaal 385 euro. Dat was een eis van de Tweede Kamer.

Meer beveiligers en meer plek in gevangenissen

De politie gaat een deel van het extra geld voor misdaadbestrijding gebruiken voor de Dienst Bewaken en Beveiligen. Deze dienst voert de beveiliging uit van bijvoorbeeld officieren van justitie, rechters en politici.

Het kabinet zegt beroepsgroepen die belangrijk zijn voor de rechtsstaat beter te willen beschermen, net als kroongetuigen die in rechtszaken verklaringen afleggen tegen andere criminelen.

Het aantal plaatsen in gevangenissen, tbs-klinieken, jeugdinrichtingen en forensische klinieken wordt de komende jaren uitgebreid. Ook is er budget voor extra personeel. De verwachting is dat de focus op georganiseerde criminaliteit gaat leiden tot meer verdachten die vast komen te zitten. Daarom is uitbreiding van het aantal cellen en plaatsen in klinieken noodzakelijk, zegt het demissionair kabinet.

Hoewel de jeugdcriminaliteit afneemt, zit in jeugdgevangenissen een steeds zwaardere doelgroep die tot langere straffen is veroordeeld. Daarom is juist ook daar behoefte aan extra plekken.

Gunstige bijtellingstarief elektrische auto's volgend jaar omlaag

Het maximumbedrag waarvoor mensen met een elektrische auto van de zaak gebruik kunnen maken van het gunstige bijtellingstarief gaat volgend jaar omlaag van 40.000 naar 35.000 euro. Over het deel dat boven het maximumbedrag uitkomt moet het gewone bijtellingstarief van 22 procent betaald worden. Het kabinet komt met de verdere verlaging van het maximumtarief tegemoet aan de kritiek dat de afgelopen jaren vooral de mensen met grote dure auto's gesubsidieerd werden.

Ruim tien miljoen begroot voor het Koninklijk huis

Koning Willem-Alexander ontvangt komend jaar 6.132.000,00 euro, waarvan 1.007.000,00 euro aan salaris en 5.125.00,00 euro voor de kosten van personeel en de hofhouding. 75.000 euro meer dan de koning dit jaar kreeg.

Ook koningin Máxima gaat er volgend jaar op vooruit. Zij ontvangt 400.000 euro aan salaris en 667.000 euro voor personeel en hofhouding. Dat is 12.000 meer dan dit jaar.

Prinses Beatrix gaat van 564.000 naar 569.000 euro aan inkomen en gaat van 1.087.000 euro aan personeel en hofhouding naar 1.100.000 euro. In totaal dus 18.000 euro meer.

Kroonprinses Amalia wordt 7 december 18 jaar. Vanaf januari staat 299.000 euro aan inkomen en 1.354.000 euro voor onkosten aan personeel en hofhouding genoteerd. De prinses heeft eerder al laten weten dat zij een deel van het geld zal terugstorten zolang ze studeert. In de begroting is voor het hele Koninklijk Huis 10.521.000,00 euro gereserveerd.

Verder valt in de begroting op dat er minder gevlogen gaat worden met het regeringsvliegtuig en de Gulfstream. Een besparing van 24.000 euro. Daarentegen is er wel meer budget voor de leden van het Koninklijk Huis om met normale vluchten (civiele vluchten) te reizen. Ruim 40.000 euro meer dan afgelopen jaar. In totaal mogen de Oranjes dus voor een kleine 20.000 euro meer reizen per vliegtuig.

1 miljard extra voor voor bouwen 900.000 woningen

Het was al uitgelekt, maar het kabinet investeert de komende 10 jaar 100 miljoen per jaar voor het bouwen van 900.000 woningen. In totaal gaat het dus om een miljard euro. Eerder wees het kabinet al 14 locaties aan waar tot 2030 200.000 woningen grootschalig gebouwd gaan worden. Een deel van het geld is bestemd voor gemeenten die een bijdrage kunnen vragen voor het sneller creëren van meer woningen.

Ondernemersorganisaties: ‘Belangrijkste is nu snel een stabiel kabinet’

Voor werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland en LTO Nederland, de belangenvereniging voor de agrarische sector, zet het kabinet in de Miljoenennota een paar goede eerste stappen maar staat het meeste beleid vrijwel stil. "We kunnen ons dit niet permitteren gelet op de grote vraagstukken waar ons land voor staat. Het allerbelangrijkste is dat er nu snel een stabiel kabinet komt", schrijven zij in een verklaring.

Ingrid Thijssen, voorzitter VNO-NCW: "Helaas is de Haagse beleidsmachine na zes maanden formeren tot stilstand gekomen. Wij merken dat nu elke dag in de praktijk." Wel zijn de organisaties blij met het geld voor extra klimaatinvesteringen, zoals subsidies voor duurzame energieprojecten en de verduurzaming van gebouwen.

Een demissionair kabinet neemt over het algemeen geen vergaande besluiten maar meerdere belangenvereniging spreken hun onvrede uit over de beleidsarme Miljoennota. Zo snapt de Algemene Onderwijsbond niet dat er geen structureel geld bij komt voor het onderwijs. "Keer op keer beloven dat onderwijs een topprioriteit is en dan toch geen structureel extra geld in deze begroting van het onderwijs."

Politie, justitie en burgemeesters willen fors meer geld

De politie, het Openbaar Ministerie en de regioburgemeesters hadden op fors meer geld gehoopt. De 524 miljoen extra die nu is vrijgemaakt voor de bestrijding van georganiseerde misdaad en de sociale advocatuur noemen ze "een belangrijke stap", maar volgens hen zijn nog veel meer investeringen nodig om tekorten bij de basisteams van de politie en de recherche op te lossen.

Ook moeten extra rechters en officieren van justitie worden opgeleid en is betere ICT nodig, zeggen de partijen. Politie, OM en burgemeesters roepen een volgend kabinet op om minstens 1 miljard euro te investeren in veiligheid en "het versterken van onze rechtsstaat".

Rutte: er moet zo snel mogelijk een missionair kabinet komen

"Het is een begroting die het hoogst noodzakelijke doet, maar op een aantal onderdelen extra maatregelen neemt die niet kunnen wachten; klimaat, woningbouw en criminaliteit." Rutte benadrukte verder dat er zo snel mogelijk "een missionair kabinet" moet worden maar wilde over de formatie niets kwijt. Hij verwacht dat op korte termijn een doorbraak in de formatie mogelijk is. Mogelijk zelfs komende week.

Belasting op aardgas gaat omhoog

De belasting op aardgas gaat per 1 januari volgend jaar opnieuw een beetje omhoog, met twee cent per kuub. De energiebelasting voor stroom daalt juist enigszins. Sinds het Klimaatakkoord in 2019 werd gesloten, zijn de energiebelastingen op gas gestegen met in totaal bijna 13 cent. "Het doel van hogere belastingen op gas is het stimuleren van betere isolatie van woningen en de overstap naar elektrische warmtepompen", zegt Suzanne Hoogers van Milieu Centraal in een reactie.

De aankondiging van de hogere belasting op aardgas komt op een moment dat de energieprijzen al flink stijgen. Volgens cijfers van het CBS is de gemiddelde gasprijs sinds begin dit jaar gestegen met ongeveer tien cent per kuub. Hoogers: "Het energiezuinig maken van je eigen huis is dus steeds interessanter voor elke Nederlandse woningbezitter. Dat is ook beter voor het klimaat."

Of de verhoging van de belasting op aardgas van de afgelopen jaren al veel mensen heeft geïnspireerd - en hoeveel dan - tot betere isolatie en/of de aanschaf van (hybride) warmtepompen, kan Milieu Centraal niet met zekerheid zeggen.

Vakbonden vrezen verloren jaar omdat arbeidsmarkt niet wordt aangepakt

De vakbonden FNV en CNV zijn bang dat 2022 een verloren jaar wordt, omdat in de Miljoenennota de arbeidsmarkt niet wordt aangepakt. FNV-voorzitter Tuur Elzinga: "Het economisch herstel verloopt voorspoedig, maar voor te veel mensen is er nog geen zicht op zeker werk met een fatsoenlijke beloning en zeggenschap."

Volgens CNV biedt de beleidsarme nota nauwelijks oplossingen voor de urgente problemen waar Nederland mee kampt. De vakbond wil daarom dat de Tweede Kamer knelpunten op de arbeidsmarkt, zoals het gebrek aan vaste contracten voor veel werknemers, aanpakt. Net zoals andere belangenverenigingen benadrukt CNV dat er snel een kabinet moet komen. "De miljoenennota legt pijnlijk bloot wat het effect is van deze trage kabinetsformatie."

Vakcentrale voor Professionals (VCP) benadrukt dat het vrij besteedbaar inkomen omhoog moet om het leven betaalbaar te houden. "Door achterblijvende inkomens, hogere lasten en stijgende uitgaven is het voor veel werkenden alsmaar moeilijker om rond te komen."

Politieke reacties op de Troonrede

De eerste reacties van Kamerleden van de SP, PVV, PvdA, VVD, CU, CDA, FvD en het onafhankelijk Kamerlid Pieter Omtzigt.

Kijk hier de volledige Troonrede terug

Er is veel onrust en onzekerheid, maar Nederland is en blijft een goed land om in te leven. Dat was de boodschap die koning Willem-Alexander uitsprak namens de regering in de Grote Kerk in Den Haag. "Een land dat zich macro-economisch met de beste kan meten. En als we de toekomst gezamenlijk tegemoet blijven treden, kunnen we heel veel aan."

Minister Hoekstra biedt Miljoenennota aan: toekomst ziet er op economisch gebied goed uit

Demissionair Minister Hoekstra van Financiën heeft zijn koffertje met de Miljoenennota en rijksbegroting aangeboden aan de Tweede Kamer. In zijn aanbiedingstoespraak zei hij dat de nabije toekomst er op economisch gebied opvallend goed uitziet. Volgens ramingen van het Centraal Planbureau zet het economisch herstel na de coronacrisis nog iets sterker door dan eerder werd gedacht. Het CPB gaat uit volgend jaar uit van een economische groei van 3,5 procent en dit jaar van 3,9. Hoekstra zei erbij dat voor veel mensen "het oude normaal nog niet terug is".

Kamp en Knapen nieuwe ministers in demissionair kabinet

VVD-coryfee Henk Kamp wordt demissionair minister van Defensie, CDA'er Ben Knapen gaat naar Buitenlandse Zaken. Dat melden ingewijden. Op beide ministeries was een vacature. Vorige week donderdag trad D66-minister Kaag van Buitenlandse Zaken af en een dag later haar CDA-collega Bijleveld van Defensie. Ze deden dat in de nasleep van de chaotisch verlopen evacuaties uit Afghanistan. Tegen allebei nam de Tweede Kamer een motie van afkeuring aan.

Vertrouwen in koning Willem-Alexander gedaald

Het vertrouwen in koning Willem-Alexander is gedaald: 44 procent van de Nederlanders geeft aan vertrouwen in hem te hebben. Op Koningsdag was dit nog 57 procent.

Het lagere percentage is vergelijkbaar met het vertrouwen eind vorig jaar (47 procent), toen de koning onder vuur lag vanwege een eerdere vakantie naar Griekenland.

Dat blijkt uit een enquête van Ipsos die in aanloop naar Prinsjesdag is uitgevoerd in opdracht van de NOS. Hieruit bleek ook dat het vertrouwen van Nederlanders in de politiek het afgelopen jaar flink is gedaald.

Geen rijtoer, maar per auto naar de Grote Kerk

De koning en koningen werden dit jaar met de auto van paleis Noordeinde naar de Grote Kerk gebracht voor het uitspreken van de Troonrede.

Peter Kwint zit voor paal

Niet iedereen had een even goede plaats in de Grote Kerk, getuige deze foto van SP-lid Peter Kwint.

Koning: Moord op Peter R. de Vries 'nieuw dieptepunt'

In de Troonrede stond koning Willem-Alexander ook stil bij de moord op misdaadjournalist Peter R. de Vries. "De georganiseerde misdaad wordt steeds meedogenlozer en gewelddadiger. De schokkende moord op Peter R. de Vries is in deze ontwikkeling een nieuw dieptepunt", zei de koning.

De koning zei dat we meer moeten investeren in de aanpak van digitale criminaliteit en veiligheid, "omdat de wereldwijde digitale dreigingen op tal van manieren toenemen." Er komt per jaar ongeveer een half miljard euro extra beschikbaar voor de aanpak van de georganiseerde misdaad.

Koningin Máxima droeg een jurk van Natan

Koningin Máxima droeg tijdens Prinsjesdag een jurk van het modehuis Natan, meldt modejournalist Josine Droogendijk op Twitter. Droogendijk wordt gezien als kenner van de kleding van Máxima en schrijft op de website ModekoninginMaxima.nl over wat de koningin draagt. Bij de zijden jurk droeg Máxima oranjeroodkleurige handschoenen en een rode hoed en een top. Natan is een van haar favoriete merken.

'Koning had politiek niet veel te vertellen en nam de tijd'

De koning had politiek niet zoveel te vertellen, constateert politiek verslaggever Arjan Noorlander. "Wat mij het meest opviel, is dat hij daardoor ook de tijd had. Normaal is de Troonrede vaak een boodschappenlijstje van kabinetsplannen, waardoor het vrij saai wordt. Maar het kabinet is demissionair en die maatregelen zijn er eigenlijk amper en dus nam de koning uitgebreid de tijd om terug te kijken op het coronajaar, om mensen te bedanken die geholpen hebben. Eigenlijk is er weinig aangekondigd."

Deze mensen probeerden een glimp van de koning op te vangen

Ondanks dat er geen rijtoer is door Den Haag, stonden deze mensen voor Paleis Noordeinde om toch een glimp van de koning op te vangen.

Troonrede: regering moet hand in eigen boezem steken over toeslagenaffaire en bevingsschade Groningen

De regering moet de hand in eigen boezem steken over de toeslagenaffaire en de aardbevingsschade in Groningen, zei de koning in de Troonrede. "De afhandeling van de aardbevingsschade in Groningen is te lang te stroperig geweest. In de toeslagenaffaire heeft de overheid mensen letterlijk en figuurlijk onrecht gedaan. In beide gevallen geldt: fouten moeten worden hersteld en wie recht heeft op compensatie moet die zo snel mogelijk krijgen. Dat blijft voor de regering absolute prioriteit."

Liefhebbers kunnen hier de hele Troonrede teruglezen.

Koning in Troonrede: Nederland blijft een goed land om in te leven

In de Troonrede stond koning Willem-Alexander stil bij de vele veranderingen die we het afgelopen jaar hebben meegemaakt. Hij noemde onder meer problemen als de woningmarkt en de stikstofuitstoot. Ook stond hij stil bij de klimaatcrisis en noemde hij voorbeelden als de watersnood en Afghanistan. Ook de rechtsstaat noemde hij als belangrijk thema.

Ook noemde hij de coronacrisis. Twee grote vragen moeten beantwoord worden, zei de koning. Zijn we voorbereid op een nieuwe pandemie en hoe zorgen we dat in de toekomst de zorg toegankelijk blijft?

Het gaat economisch goed en er is ruimte om verder te bouwen aan het Nederland de van morgen, zei de koning. Ook noemde hij Nederland een goed land om in te leven. "Een land dat zich macro-economisch het beste kan meten. En als we de toekomst gezamenlijk tegemoet blijven treden, kunnen we heel veel aan."

"De begroting staat in het teken van lopend beleid. Dat past bij de demissionaire status van het kabinet. Grote nieuwe keuzes voor de langere termijn zijn aan een volgend kabinet. Tegelijkertijd ontslaat dat de zittende regering niet van de plicht te doen wat nodig is. Sommige onderwerpen zijn zo urgent dat stilstand nu ons land onnodig op achterstand zou zetten. Het kabinet zet extra stappen onder andere op het gebied van klimaat, rechtsstaat en woningbouw."

Koning Willem-Alexander aangekomen bij de Grote Kerk

Koning Willem-Alexander en koningin Máxima zijn aangekomen bij de Grote Kerk. Ze stapten even daarvoor bij paleis Noordeinde in de dienstauto. Bij aankomst bij de kerk, klinkt het Wilhelmus. De koning leest straks de Troonrede voor.

Kamerleden blikken vooruit op 'sobere' troonrede

Kamerleden blikken vooruit naar de troonrede, ook wordt er stilgestaan bij hoedjes en outfits.

Minister Blok is de designated survivor

Minister Blok is voor de tweede keer is de 'designated survivor' op Prinsjesdag. Vorig jaar jaar was dat minister Koolmees. Maar het eerste jaar dat er met een reserveminister gewerkt werd, in 2019, was het ook Blok. Hij was toen minister van Buitenlandse Zaken, inmiddels is hij minister van Economische Zaken.

Het idee achter de 'designated survivor' is dat er één kabinetslid afwezig is, voor het geval er een ramp gebeurt bij de Grote Kerk en de andere ministers uit het kabinet iets overkomt. De term is overgewaaid uit Amerika.

Vergadering geopend door voorzitter

Alle demissionaire ministers zijn gearriveerd in de kerk en de vergadering is geopend door de voorzitter.

In de kerk worden ongeveer 270 mensen verwacht. Naast de leden van de Staten-Generaal - de Eerste en Tweede Kamer tellen samen 225 leden - zijn dat onder meer de ministers van het demissionaire kabinet. Ook enkele vertegenwoordigers van de Hoge Colleges van Staat zijn erbij. Veel andere gebruikelijke gasten voor deze plechtigheid mogen er niet bij zijn, en partners evenmin. Sommigen komen per busje, anderen komen lopend door de binnenstad.

Drukte neemt toe rond de Grote Kerk in Den Haag

In Den Haag is het drukker geworden op straat. In de buurt van de Grote Kerk hebben zich mensen verzameld die zijn komen kijken naar de aankomst van de Kamerleden en straks de koning en koningin.

De politie maant iedereen door te lopen en niet te blijven staan. De meeste mensen geven daar gehoor aan.

Net als vorig jaar spreekt de koning de Troonrede uit in de Grote Kerk in plaats van in de Ridderzaal. De kerk is met hekken en zwarte schermen ommuurd om toeschouwers op grote afstand te houden.

Bewindslieden laten haar doen door studenten: 'Dit is echt vakvrouwschap'

Ingrid van Engelshoven en Mona Keijzer lieten hun haar vanochtend doen door mbo-studenten, voorafgaand aan de Troonrede.

Koningin Máxima na Prinsjesdag naar New York voor bliksembezoek aan VN

Koningin Máxima vertrekt na haar verplichtingen voor Prinsjesdag voor een bliksembezoek naar New York. Daar heeft ze in haar functie als speciaal pleitbezorger van de VN-secretaris-generaal op het gebied van inclusieve financiering een reeks ontmoetingen met ministers en beleidsmakers op de agenda staan. Ook hoopt ze aan secretaris-generaal António Guterres haar jaarverslag te kunnen aanbieden.

Het is voor het eerst sinds de uitbraak van de coronapandemie dat koningin Máxima weer naar New York vliegt. Vorig jaar heeft ze het jaarverslag virtueel aangeboden aan Guterres.

Kamerleden onderweg naar Grote Kerk

De Kamerleden zijn vanuit het tijdelijke Tweede Kamergebouw vertrokken naar de Grote Kerk in Den Haag om daar naar de Troonrede van koning Willem-Alexander te luisteren. Ze gaan met busjes of op eigen gelegenheid erheen. In verband met de coronamaatregelen zijn namens het demissionaire kabinet alleen de ministers aanwezig. Net als vorig jaar zijn de staatssecretarissen niet bij de plechtigheid en heeft niemand een partner bij zich.

Uitzendingen Prinsjesdag bij de NOS

Kijk en luister Prinsjesdag 2021 rechtstreeks mee via NPO 1 en 2, NPO Start, NPO Politiek, NPO Radio 1, NOS.nl, de NOS-app en de socialemediakanalen Facebook en YouTube van de NOS.

Vanaf 12.30 uur wordt op NPO 1 en NPO 2 (met gebarentolk) stilgestaan bij de opening van de Staten-Generaal. Om 13.20 uur spreekt koning Willem-Alexander in de Grote Kerk in Den Haag de Troonrede uit.

Vanmiddag presenteert minister Hoekstra van Financiën in het tijdelijke gebouw van de Tweede Kamer het koffertje met de Miljoenennota. Vanaf 18.20 uur zendt NPO 2 vanavond een samenvatting uit van Prinsjesdag.

Minister Hoekstra is er klaar voor

Demissionair minister Hoekstra presenteert vanmiddag om 15.00 uur zijn 'koffertje' in de Tweede Kamer. Op het ministerie van Financiën heeft hij vanmorgen zijn handtekening onder de de laatste Miljoenennota van dit kabinet gezet.

Koninklijke stalmeester neemt na 25 jaar afscheid

Geen rijtoer met de glazen koets en geen militairen te paard. Voor de echte Oranje-fans is het een teleurstelling dat Prinsjesdag voor de tweede keer sober wordt gevierd in verband met de coronamaatregelen. Maar ook voor Bert Wassenaar is het jammer. Hij is al 25 jaar de stalmeester van eerst koningin Beatrix en nu koning Willem-Alexander. Over een paar maanden neemt hij afscheid.

Luister hier naar een verslag van Jozephine Trehy:

I&O-onderzoeker over vertrouwen in politiek: Er is echte haat, en dat is nieuw

Het vertrouwen van Nederlanders in de politiek is het afgelopen jaar flink gedaald. Dat bleek gisteren al uit een Ipsos-onderzoek dat de NOS liet doen. Een onderzoek dat NRC Handelsblad liet uitvoeren door I&O Research toont een vergelijkbaar beeld. Uit het onderzoek komt ook naar voren dat niet alleen politieke voorkeur, maar ook opleidingsniveau een bepalende factor is voor het vertrouwen in de overheid.

"De groep burgers die helemaal geen vertrouwen meer heeft in instituties, zo'n 15 procent, radicaliseert", zegt onderzoeker Peter Kanne tegen de krant. "Mensen haken af. Er is echte haat, en dat is nieuw. Een grote groep kiezers, vooral bij partijen als FvD, PVV, JA21 en de BoerBurgerBeweging, raakt steeds meer losgeweekt van de overheid."

Volgens Kanne is het kabinet zich gaan richten op de meerderheid. "De rest mag het uitzoeken. Dat zie je bijvoorbeeld in de manier waarop Hugo de Jonge [Volksgezondheid, CDA] over ongevaccineerden praat." De Jonge zei bijvoorbeeld dat hij er met zijn verstand niet bij kon dat mensen zich niet laten vaccineren.

Onvrede hoort volgens Kanne bij een gezond politiek systeem. Maar hij maakt zich zorgen over de manier waarop die onvrede gekanaliseerd kan worden. Mensen stemmen dan vaak op andere partijen, aan de flanken. Maar die partijen doen niet mee in de formatie. "Ze zijn te radicaal voor het politieke midden. Daar komt bij: het midden implodeert en kan geen 'brugfunctie' meer vervullen tussen de flanken. Zo moet een verzwakt midden alle politieke verantwoordelijkheid dragen, en speelt de afgehaakte kiezer daar geen rol in."

PvdD-leider Ouwehand draagt boodschap uit: kappen met kappen

De partijleider van de Partij voor de Dieren maakt traditiegetrouw een statement met haar Prinsjesdag-kleding. Dit jaar draagt Esther Ouwehand uit dat er gestopt moet worden met het kappen van bomen. Volgens haar is Nederland "bijna wereldkampioen soortenverlies" en druist het kappen van bomen tegen onze natuur in. "We moeten echt kappen met de botte-bijl-politiek."

Jongerenprotest bij Tweede Kamer Kamergebouw

Bij het tijdelijke gebouw van de Tweede Kamer protesteren jongeren tegen het leenstelsel. Ze willen dat er een nieuw stelsel komt om studenten financieel te helpen bij hun studie. In de Miljoenennota lijkt daar volgens de demonstranten niets over te staan. "Wij roepen de partijen op om, los van de formatie, vóór Prinsjesdag 2022 met een nieuw stelsel te komen", staat er op een bord.

De actie is georganiseerd door het Interstedelijk Studentenoverleg (ISO) en de Landelijke Studentenvakbond (LSVb). Samen met de vakbond FNV, CNV en verschillende (politieke) jongerenbewegingen.

Habtamu de Hoop, het jongste Tweede Kamerlid (PvdA), komt steun betuigen. Hij ziet elke dag om zich heen wat het leenstelsel voor effect heeft. "Als je net begint op de arbeidsmarkt met een grote schuld en je kunt niet aan een vaste baan komen dan kun je met zo'n schuld al helemaal niet aan een vaste woning komen. Dat is echt een valse start in het leven van jongeren."

Dit jaar geen recordwarmte met Prinsjesdag

Oppositie wil opheldering informateur over 'De Zwaluwenberg'

Een deel van de oppositiepartijen wil dat informateur Remkes de Tweede Kamer informeert over de uitkomsten van het beraad tussen VVD, D66 en CDA in De Zwaluwenberg. Dat zou voor aanvang van de Algemene Politieke Beschouwingen, morgen vanaf 10.15 uur, moeten gebeuren.

De fracties van het Kamerlid Omtzigt, SP, PvdA, GroenLinks, Partij voor de Dieren, JA21 en Bij1 wijzen erop dat het inmiddels zes maanden na de verkiezingen is en ruim acht maanden na de val van het kabinet-Rutte 3. "Op dit moment lijkt er nog geen onmiddellijk uitzicht te zijn op een nieuwe regering en wij willen graag weten of we nu een hele begrotingscyclus doorlopen met de huidige demissionaire regering of dat er binnen afzienbare tijd toch een nieuwe regering kan aantreden."

Demissionair minister Hoekstra van Financiën biedt de begroting vanmiddag om 15.00 uur aan in de Tweede Kamer.

Geen Oranjefans op straat, wel veel politie

In Den Haag zijn vanochtend niet of nauwelijks Oranjefans te zien op straat. Daarmee lijkt gehoor te worden gegeven aan de oproep van de gemeente en de politie om op deze Prinsjesdag niet naar Den Haag te komen.

Burgemeester Van Zanen: 'Prinsjesdag is sober, Troonrede en dat is het'

Burgemeester Van Zanen van Den Haag legt uit hoe Prinsjesdag er dit jaar uitziet:

Wat is er al uitgelekt?

Ook dit jaar is traditiegetrouw van alles uitgelekt over de Miljoenennota. Er gaat 1 miljard naar woningen en vanwege de Urgenda-uitspraak gaat 6 tot 7 miljard extra naar het verminderen van CO2-uitstoot.

Verder is er 300 miljoen voor digitalisering gereserveerd en in totaal 860 miljoen gaat jaarlijks naar de aanpak van criminaliteit, verbetering van de sociale advocatuur, defensie en verbetering van koopkracht voor alleenwonenden.

De tompoucen van Steven zijn op Prinsjesdag in trek

Steven heeft al honderden tompoucen in bestelling staan. Ze gaan als warme broodjes over de toonbank.

Waar kun je Prinsjesdag volgen?

Net als vorig jaar heeft Prinsjesdag een sober karakter. Er is geen rijtoer met de koets. Het koninklijk paar gaat per auto naar de Grote Kerk, waar de koning om 13.20 uur de Troonrede leest. Vanaf 12.30 uur heeft de NOS op tv een speciale uitzending op NPO 1 en NPO Politiek, met ook de aanbieding van het koffertje (om 15.00 uur). Ook zijn er livestreams op NOS.nl, de NOS-app en op de socialemediakanalen van de NOS. Op NPO Radio 1 begint de live-uitzending om 12.00 uur.