'Geen miljardensubsidie voor Tata Steel zonder garantie gezondheid'
Alleen als staalfabriek Tata Steel de gezondheid van omwonenden kan garanderen, zou het miljardensubsidies van de overheid mogen krijgen om te verduurzamen. Dat is de conclusie van de speciaal ingestelde Expertgroep Gezondheid IJmond.
"Dit is het moment om harde voorwaarden te stellen", schrijft de groep in een verklaring over de eerste bevindingen. Op verzoek van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat neemt de expertgroep de gezondheidseffecten van Tata Steel en de plannen van de fabriek om te vernieuwen en te vergroenen onder de loep.
Volgens de eerste bevindingen zijn de plannen van de grootste industriële uitstoter van Nederland niet afdoende. In de afgelopen jaren heeft Tata Steel al het een ander gedaan om de omgeving schoner te maken, ziet ook de groep. Maar niet genoeg.
Het bedrijf zelf reageert schriftelijk op de conclusie van de groep. Tata Steel zegt de urgentie van het rapport te voelen en dat er verdere gesprekken moeten worden gevoerd met experts, overheid en omwonenden: "Wij zijn niet doof voor de roep uit de omgeving om aanvullende bovenwettelijke maatregelen te nemen en nemen al maatregelen. Elk advies over normen is belangrijk. Voorop staat dat zorgvuldigheid, duidelijkheid en snelheid zeer gewenst is."
50 jaar te weinig aandacht
De conclusie van het rapport sluit volgens hen aan bij het zelf ingevoerde verbeterprogramma. Met het proces voor verduurzaming is Tata Steel al jaren bezig, zo heeft het bedrijf bijvoorbeeld technische verbeteringen aangebracht in de fabrieken en is het bezig om een windscherm op te zetten van 18 meter hoog. Daarmee moet het neerslaan van stof in onder andere Wijk aan Zee verminderd worden.
Als grootste vervuiler in Nederland wil het staalbedrijf graag een bijdrage van de overheid om alle plannen te realiseren. "Dat is uitstekend", zegt Marcel Levi, hoogleraar geneeskunde en voorzitter van de groep. Maar, benadrukt hij, "dit is ook meteen een kans om wat te doen aan de gezondheidseffecten van de fabriek."
In de afgelopen 50 jaar is daar te weinig aandacht voor geweest. "Omwonenden maken zich al heel lang zorgen over de gezondheidseffecten van de fabriek en hebben tevergeefs op heel veel deuren geklopt om daar aandacht voor te vragen. Nu is die aandacht er wel."
Nu de overheid overweegt veel geld te investeren om de fabriek te verduurzamen, moeten de effecten van het productieproces op de gezondheid een prominentere plek krijgen, concludeert de groep. Levi: "Het gaat echt om miljarden. Dan wil je oog hebben voor de gezondheidseffecten en de verbeteringen voor de mensen die rondom die fabriek wonen."
Niet alleen vindt de groep dat de gezondheid prominenter naar voren moet komen in de plannen, ook is Tata Steel te vaag en onduidelijk over een positief effect op de gezondheidsrisico's van omwonenden. "Zonder feitelijke gegevens over de absolute waarden van gemeten uitstoot en wat de verwachtingen zijn, blijft het gissen naar de effecten", aldus Levi.
"Wij roepen Tata Steel op zoveel mogelijk openheid en transparantie naar buiten toe te betrachten om iedereen kennis te laten nemen van alle gegevens die er zijn."
Eerder maakte NOS op 3 deze video over de staalgigant, die een grote werkgever én een grote vervuiler is in de regio IJmond:
Een van de stappen die Tata Steel volgens de expertgroep al zou kunnen nemen is het zo snel mogelijk sluiten van de Kookgasfabriek 2. Die fabriek (waarvoor de sluiting nu gepland staat in 2029) is verantwoordelijk voor een reëel deel van de uitstoot van onder andere het kankerverwekkende PAK en ligt dicht bij het dorp Wijk aan Zee.
Heijnen: veel prominentere plek voor gezondheid
Ook demissionair staatssecretaris Heijnen (Infrastructuur en Waterstaat) vindt dat in de afspraken met Tata Steel gezondheid een veel prominentere plek moet krijgen. Volgens haar is dat in het verleden niet genoeg gebeurd en werd toen meer gekeken naar de economische belangen.
"Tata Steel heeft hier alleen toekomst als het schoner en gezonder gaat. Wij willen er echt in investeren. Het gaat om grote bedragen. Maar dan is het voor ons wel belangrijk dat dat leidt tot een verbetering van de gezondheid en de leefomgeving in dat hele gebied."
Bespreken in kabinet
De staatssecretaris wil het advies van de expertgroep gebruiken voor de 'maatwerkafspraken' met Tata Steel. Ze wil de details van het advies nu eerst bespreken in het kabinet.
Heijnen wijst erop dat er ook nog een advies komt vanuit het ministerie van Economische Zaken: "Die twee rapporten gaan we allebei gebruiken bij de gesprekken die we de komende tijd met Tata Steel zullen hebben."
Omvangrijk rapport
Vorig jaar publiceerde het RIVM een omvangrijk rapport over de gezondheidsrisico's door de uitstoot van Tata Steel. De conclusie was glashelder: mensen die in de IJmond wonen, hebben meer kans om ziek te worden door de uitstoot van Tata Steel.
Een maand later concludeerde het RIVM na nieuwe metingen dat er in het stof dat neerdaalt in de omgeving van de staalfabriek nog altijd hoge waarden kankerverwekkende stoffen en lood worden gevonden.
