'Innovaties stikstofreductie werken niet voldoende'
Technische apparatuur in de veehouderij om de stikstofuitstoot te verminderen werkt minder goed dan eerder werd gedacht. Dat staat volgens NRC en de Gelderlander in de conceptversie van een nog niet gepubliceerd onderzoek van de Wageningen Universiteit. Duizenden agrarische bedrijven stoten daardoor meer stikstof uit dan toegestaan.
Een woordvoerder van de Wageningen Universiteit zegt in een reactie dat de onderzoekers betreuren dat er een conceptversie in omloop is en wil verder niet inhoudelijk reageren. "We zouden graag op de inhoud willen ingaan, maar dat kan niet. Het is een conceptversie en het kan nog wel even duren voordat het af is, zorgvuldigheid is erg belangrijk."
Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. De uitkomsten ervan zijn pijnlijk voor het kabinet en de agrarische sector, schrijft NRC. Technische maatregelen zijn in de ogen van landbouworganisaties als LTO de oplossing voor de stikstofproblemen. Door deze apparatuur te gebruiken zou gedwongen krimp van de veestapel niet nodig zijn.
Om de de stikstofuitstoot te reduceren is onder meer ingezet op het gebruik van dit soort innovaties en apparatuur. Het kabinet heeft er 1,2 miljard euro voor gereserveerd.
Vooral de zogenoemde emissiearme stalvloeren van melkveehouders zouden teleurstellen. In die vloeren wordt mest snel gescheiden van de urine, maar er is geen bewijs dat die nieuwe techniek beter werkt dan veel oudere apparatuur. Bij pluimveehouders en varkensboeren verlagen de apparaten de uitstoot een kwart tot de helft minder dan wordt geclaimd, zeggen de onderzoekers volgens NRC.
In het onderzoek is gekeken naar hoe ongeveer veertig nieuwe apparaten werken, zoals ook mestbanden waarop mest wordt gedroogd. Bij duizenden boeren is geanalyseerd hoeveel stikstof er uit de mest is vrijgekomen. De systemen moeten de uitstoot juist voorkomen.
Gedwongen controles
De resultaten van het onderzoek leiden volgens NRC tot onrust bij boeren die gebruikmaken van deze innovaties. Zij vrezen dat provincies hen kunnen dwingen om minder dieren te houden of anders hun vergunning intrekken als ze meer stikstof uitstoten dan is toegestaan.
Op eigen initiatief zullen provincies niet snel vergunningen intrekken, maar die kunnen daar via de rechter wel toe gedwongen worden. Milieuorganisatie MOB dwong eerder bij de rechter af om provincies controles te laten uitvoeren bij boeren. De organisatie overweegt naar aanleiding van het onderzoek om opnieuw controles via de rechter af te dwingen.
Van der Wal: onderzoek nog niet klaar
Ook minister Van der Wal benadrukte vanochtend dat het onderzoek nog niet klaar is en zij betreurt dat "dit conceptrapport nu kennelijk circuleert". Naar eigen zeggen heeft ze het nog niet gelezen.
Ze wacht de definitieve versie af en zal die daarna naar de Tweede Kamer sturen. Het vorige kabinet gaf al in 2020 opdracht tot het onderzoek nadat het CBS had geconstateerd dat emissiearme stallen vermoedelijk minder effectief zijn dan verondersteld. Van der Wal onderstreepte vanochtend dat er inmiddels ook weer nieuwere stalinnovaties zijn dan waar het onderzoek over gaat. Volgens haar bieden die mogelijkheden, al moet er volgens haar nog veel meer gebeuren.
"Van die nieuwere innovaties is het belangrijk dat ze doen wat ze beloven, vooral voor de boeren zelf. Want als die investeren in staltechnologie, moeten ze zeker weten dat ze erop kunnen vertrouwen, ook in juridische zin, dat ze emissiereductie hebben." Ze zei verder dat boeren in het verleden vaak na innovaties meer vee in de stal zetten. Volgens haar is er bij innovaties meer zekerheid dat je minder stikstof uitstoot als je de productie niet vergroot.
