Stikstofwinst emissiearme stallen blijkt vaak flink overschat

• Sarah Bürmann

  redacteur Binnenland

Emissiearme stallen, bedoeld om de uitstoot van vee te beperken, leveren vaak veel minder stikstofwinst op dan op papier wordt geclaimd. Deze uitkomst van onderzoek van de Wageningen Universiteit werd deze week door het RIVM aangehaald in een technische briefing van de Tweede Kamer. De onderzoeksresultaten waren tot dat moment niet breed gedeeld.

De overheid probeert boeren te stimuleren om emissiearme stallen te bouwen. Onder andere door mest en urine te scheiden, komt in deze stallen minder van de stikstofverbinding ammoniak vrij. Vanwege die stikstofbesparing verstrekken overheden subsidies aan boeren om over te stappen op emissiearme stallen. In de provincie Noord-Brabant zijn de nieuwe systemen zelfs verplicht vanaf 2024. De stallen zijn niet volledig gesubsidieerd: boeren moeten het grootste deel zelf betalen.

Overstappen op emissiearme stalsystemen is ook de bijna enig overgebleven mogelijkheid voor veehouders om uit te breiden. Sinds de ingrijpende PAS-uitspraak van de Raad van State in 2019 verloopt de vergunningverlening erg moeizaam. Door een schonere stal te gebruiken, kunnen toch meer dieren gehouden worden en blijft de uitstoot op papier gelijk.

Verschil tussen theorie en praktijk

Nu blijkt uit uitstootcijfers van de Wageningen Universiteit dat moderne emissiearme stallen in de praktijk gemiddeld twee keer zoveel ammoniak uitstoten als op papier wordt geclaimd. De werkelijke uitstoot van deze stalsystemen loopt uiteen van 1,1 keer zoveel ammoniakuitstoot in het minst afwijkende geval tot 3,8 keer zoveel uitstoot in het meest afwijkende geval.

De vergunningen die overheden afgeven voor de stalsystemen zijn niet gebaseerd op de gegevens van het RIVM en de Wageningen Universiteit, legde het RIVM woensdag uit aan de Kamerleden. Dat verklaart het grote verschil tussen de stikstofbesparing in theorie en praktijk.

Rechtszaken

Twijfels over de werkelijke uitstoot van emissiearme stallen speelden eerder al een rol in verschillende rechtszaken. Rechtbanken vernietigden meerdere vergunningen voor veehouders, omdat de stikstofbesparing door de stalsystemen onvoldoende duidelijk is. Deze zomer buigt de Raad van State zich over een aantal zaken in hoger beroep. Johan Vollenbroek van milieuorganisatie MOB is een van de mensen die de zaken aanspanden. Hij wil de nieuwe inzichten voorleggen aan de hoogste bestuursrechter.

Boerenorganisatie LTO maakt zich zorgen over de onzekerheid die ontstaat door de rechtszaken. "Als boer vertrouw je erop dat een wetenschappelijk onderzocht, door de overheid goedgekeurd systeem binnen de marges functioneert en je de rechtszekerheid geeft die je verdient. Dat mag ook wel, gezien de grote onzekerheid waar mensen in zitten en de aanstaande overheidsinvestering van 25 miljard."

Een woordvoerder van de minister voor Natuur en Stikstof laat in een reactie weten dat wordt gewerkt aan de verbetering van de lijst met emissiearme staltechnieken. Hiervoor staan "praktijkproeven" op de planning.