Afschaffen abortusrecht verdeelt VS: van 'moment om te vieren' tot 'nachtmerrie'

• Robert Chesal

  redacteur Buitenland

Het terugdraaien van het recht op abortus door het Amerikaanse Hooggerechtshof maakt veel los. Sommigen zijn boos of bang, anderen vieren het nieuws. De NOS belde met voor- en tegenstanders van het besluit.

"Het is niet te geloven. Dit besluit zal vernietigende en langdurige gevolgen hebben", zegt Zack Gingrich-Gaylord, hoofd communicatie van een abortuskliniekorganisatie in Oklahoma. "Straks ligt abortus buiten bereik voor de helft van het land", zo voegt hij toe. "Het is een tragische dag, al wisten we wel dat dit eraan zat te komen."

"Wij vinden het een moment om te vieren", zegt John Kyle, directeur communicatie van Louisiana Baptists, de koepelorganisatie van kerken in die zuidelijke staat. Gisteren omschrijft hij als "een historische dag, die vijftig jaar in de maak was".

Daarmee verwijst Kyle naar Roe v. Wade, de uitspraak van het Hooggerechtshof die bijna vijf decennia geleden vrouwen in alle Amerikaanse staten het recht op abortus gaf. Zijn kerk, net als veel evangelische gemeenschappen, hebben sindsdien gelobbyd voor het afschaffen van dat recht.

"We denken niet dat dit besluit een einde zal maken aan abortussen", zegt Kyle. "Het veranderen van de wet betekent niet een verandering in het hart. Alleen Jezus kan dat bereiken. Jonge vrouwen zullen zwanger blijven raken buiten het huwelijk en een abortus proberen te krijgen. Er zijn veel staten waar abortus legaal zal blijven en het zal ook hier in Louisiana voorkomen, maar dan illegaal. Wij blijven bidden, zodat het in de toekomst ondenkbaar wordt om te aborteren."

Veel staten hadden voor het oordeel van het Hooggerechtshof al speciaal nieuwe anti-abortuswetten ontworpen, zodat die snel na het besluit in werking konden treden. Die wetten verbieden abortus of beperken de mogelijkheden tot zwangerschapsbeëindiging tot een minimum. Andere staten grijpen nu terug op al langer bestaande wettelijke verboden.

Een zo'n staat is West Virginia. Daar sprak het Women's Health Center, een abortuskliniek, in een persbericht de verwachting uit dat wetgevers van de staat een wet uit 1882 weer nieuw leven in zullen blazen. Onder die wet kunnen alle artsen of vrouwen die een abortus proberen te bewerkstelligen worden vervolgd en tot 10 jaar gevangenisstraf krijgen.

"Roe was nooit genoeg, maar in staten als West Virginia was die wet het enige dat vrouwen het recht op abortus garandeerde", aldus de directeur van de kliniek over de gevolgen van het wegvallen van Roe v. Wade.

"Veel staten gaan nu ervaren wat wij al een maand geleden zagen gebeuren", zegt Zack Gingrich-Gaylord uit Oklahoma. Zijn organisatie, Trust Women, is inmiddels gestopt met het runnen van abortusklinieken in de staat. Vorige maand nam Oklahoma de strengste abortuswet in heel Amerika aan, waardoor het beëindigen van een zwangerschap al vanaf de bevruchting illegaal werd.

"Wat we nu zien gebeuren is dat de vrouwen die de middelen hebben naar een andere staat reizen voor een abortus," zegt hij. "Maar naarmate de staten om ons heen op slot gaan, krijgen we een toename van vrouwen die thuis abortus plegen. Tegenwoordig is er medicatie waarmee je een zwangerschap zelf veilig kan beëindigen, maar binnenkort zullen de wetgevers ervoor zorgen dat die medicatie niet meer legaal via de post te bestellen zijn."

Autoritaire wind

En er zullen meer restricties komen, voorspelt hij. "Dit maakt deel uit van een bredere beweging. Geboortebeperking wordt ook gecriminaliseerd, er komen wetten om lhbt'ers te marginaliseren. Dit is allemaal onderdeel van de autoritaire wind die door Amerika waait", zegt Gingrich-Gaylord.

Zijn voorspellingen lijken ondersteuning te vinden in uitspraken van onder anderen rechter Clarence Thomas, een van de conservatieve leden van het Hooggerechtshof die een streep door het abortusrecht zette.

Brittany Joiner, een lesbische vrouw in de stad Baton Rouge in Louisiana, zegt tegen de NOS dat veel homoparen in haar zeer conservatieve staat vrezen voor wat komen gaat.

"Ik zag wat Clarence Thomas schreef en dat vind ik eng. Het wordt misschien moeilijker om homohuwelijken aan te pakken dan abortussen, maar ze zullen een manier vinden om ons leven in een nachtmerrie te veranderen. Ik ben zo teleurgesteld in dit land. Vuurwapens worden beschermd, maar vrouwen en minderheden niet. Hoezo is dit the land of the free?"

Hoe zit het nou met Roe v. Wade? En waarom is abortus al jarenlang zo'n heet hangijzer in de Verenigde Staten? Correspondent Marieke de Vries legt het uit: