Wetenschappers moeten meer onderzoek doen naar technieken die de opwarming van de aarde kunnen beperken. Deze zogeheten klimaatinterventies zijn omstreden, maar dat is geen reden om wetenschappelijk onderzoek nu al af te kappen. Die oproep doen vijftig internationale klimaatwetenschappers, economen en beleidsonderzoekers vandaag.
Klimaatinterventies zijn grootschalige menselijke ingrepen in het klimaat, met als doel de door de mens veroorzaakte klimaatverandering te beperken. Eén manier om te knutselen aan de thermostaat van de aarde is de methode waarmee zwaveldioxide zonlicht reflecteert. Dat leidt tot tijdelijke afkoeling van de aarde.
"De kernboodschap is dat de publieke en politieke discussie over klimaatinterventie - hoe controversieel ook - op tijd en ook breed gevoerd moet worden," vinden de wetenschappers. "We kunnen geen enkele oplossing uitsluiten, expertise is nodig. Ook om de onbedoelde effecten op het klimaat in kaart te brengen."
Terugdraaien
De oproep voor meer onderzoek komt op een moment dat het debat daarover volop speelt. Om rampzalige gevolgen van klimaatverandering tegen te gaan is in 2015 in Parijs afgesproken de opwarming van de aarde tot ruim onder de 2 graden te houden, en liefst zelfs een beperking tot 1,5 graden.
Maar omdat de uitstoot van broeigasgassen nog altijd stijgt, twijfelen veel wetenschappers of dat doel gehaald gaat worden. Door de uitstoot van broeikasgassen is de gemiddelde temperatuur op aarde in 150 jaar al 1,1 graad gestegen. De verwachting is dat met de nu afgesproken maatregelen de temperatuur op aarde eind deze eeuw gemiddeld 2,7 graden hoger zal liggen dan vóór het industriële tijdperk.
Om iets aan die opwarming te doen, willen sommige wetenschappers ook kijken naar klimaatinterventies. Een commissie van klimaatexperts, diplomaten en oud-politici brengt op dit moment de mogelijkheden in kaart. Later dit jaar brengt deze zogeheten Climate Overshoot Commission zijn verslag uit.
Eerder deze maand lanceerde de Amerikaanse startup Make Sunsets, drie ballonnen met zwaveldioxide in een poging de zon een klein beetje te dimmen. Dat het bedrijf tegen betaling zonlicht wil reflecteren om zo de CO2-uitstoot van klanten te compenseren, schoot veel wetenschappers in het verkeerde keelgat.
Behnam Taebi, hoogleraar energie-en klimaatethiek aan de TU Delft, noemt de ontwikkeling "een nachtmerrie" en "een slechte grap". Taebi is bang dat de actie van het bedrijf serieus wetenschappelijk onderzoek in de weg zal zitten. Hij is een van de ondertekenaars van de vandaag gelanceerde petitie. Andere ondertekenaars zijn onder meer de vermaarde klimaatwetenschapper James Hansen, die eind jaren tachtig het klimaatprobleem op de agenda zette met een getuigenis voor het Amerikaanse Congres.
Tweespalt
In de wetenschappelijke wereld heerst verdeeldheid. Niet alleen over de (on)mogelijkheden van klimaatinterventies, maar ook over de mate waarin de optie überhaupt moet worden onderzocht. Tegenstanders vrezen valse hoop op een 'technofix', als oplossing voor het klimaatprobleem. Ze denken dat het zal afleiden van de noodzaak minder broeikasgassen uit te stoten. Ook vinden ze verder onderzoek gevaarlijk zolang er niet eerst internationale afspraken komen over eventuele inzet van de technieken.
"Doorgaan met onderzoek zonder enig idee hoe deze technologie zou worden toegepast, is gevaarlijk", zegt Frank Biermann, hoogleraar aan de Univeristeit Utrecht. Biermann vreest normalisering van wat hij climate hacking noemt. Samen met 400 andere wetenschappers publiceerde hij onlangs een pleidooi om dergelijke technieken te verbieden. De oproep van de vijftig wetenschappers van vandaag is daarop een reactie.
Impact
"De uitstoot blijft hoog en de temperatuur zal de komende decennia blijven stijgen", zegt Rick van der Ploeg, hoogleraar aan Oxford University en voormalig staatssecretaris. "De mensheid moet daarom serieus nadenken over mogelijke complementaire methoden om de effecten van klimaatverandering tegen te gaan, naast verlaging van de broeikasgassen, dat blijft onmisbaar."
Onderzoek naar klimaatinterventies kan risico's met zich meebrengen. Daarom stellen de wetenschappers voor in internationaal verband afspraken te maken over eisen en richtlijnen waaraan het onderzoek moet voldoen. De ondertekenaars willen dat het VN-klimaatpanel IPCC verschillende klimaatinterventies én hun impact met elkaar vergelijkt.
