Kunnen we de opwarming van de aarde terugdraaien? Een nieuwe internationale commissie gaat op zoek naar een antwoord op die vraag. Ze willen de voor- en nadelen in kaart brengen van technieken die bij grootschalige inzet de aarde zouden kunnen afkoelen. Denk aan installaties om CO2 uit de lucht te halen, technieken om wolken witter te maken of de zon te dimmen.
Door het gebruik van fossiele brandstoffen is de aarde inmiddels 1,1 graad warmer. Klimaatverandering heeft nu al grote gevolgen voor mens en milieu. In Parijs hebben landen daarom afgesproken de opwarming ruim onder de twee graden te houden. Vooraanstaande klimaatwetenschappers zeiden deze week te verwachten dat dit niet gaat lukken.
In feite gokken we erop dat onze kinderen en kleinkinderen deze technieken zullen ontwikkelen om CO2 uit de atmosfeer te halen.
Overschrijding van die kritieke grens heeft ernstige en mogelijk onomkeerbare gevolgen. De hoop is daarom onder meer gevestigd op technieken om de temperatuur later deze eeuw weer naar beneden te krijgen.
Een nieuwe internationale commissie (Climate Overshoot Commission) van politici, wetenschappers en diplomaten gaat die technieken onderzoeken. "Het blijft verreweg het beste om onze uitstoot van broeikasgassen te verlagen" zegt commissielid Laurence Tubiana. "Maar dat gebeurt niet snel genoeg en dus moeten we andere opties in kaart brengen. Ik zie het als een soort verzekeringspolis."
Sommige opties klinken als science fiction. Zoals de zon dimmen door met vliegtuigen grote hoeveelheden stofdeeltjes in stratosfeer te brengen. Dat kan een soortgelijk effect hebben als een grote vulkaanuitbarsting waardoor de temperatuur op aarde tijdelijk daalt. In Amerika wordt daar onderzoek naar gedaan. Het is belangrijk nu een debat te voeren over de inzet van dergelijke klimaatmanipulaties vindt Tubiana: "We kunnen techno-avonturiers geen technieken laten testen die voor iedereen gevaarlijk kunnen zijn."
Een techniek die volgens het VN-klimaatpanel IPCC sowieso nodig zal zijn, is het afvangen van CO2. Het IPCC rekent erop dat rond 2050 elk jaar zo'n 5 miljard ton CO2 uit de lucht gehaald moet worden om de opwarming onder de twee graden te houden.
De grootste CO2-stofzuiger op IJsland filtert momenteel 4000 ton CO2 uit de lucht. Dat is wat de wereld in 3 seconden uitstoot. "De kosten zijn momenteel enorm", zegt Tubania. "En het vraagt erg veel energie. Als de kosten niet naar beneden gaan, is dit geen oplossing."
De BBC ging al eens kijken bij CO2-stofzuiger Orca:
De nieuwe opgezette commissie die onderzoek doet is een initiatief van een Franse klimaatorganisatie. Het doel is een advies opstellen dat de wereldgemeenschap volgend jaar in VN-verband kan bespreken. Op de commissie komt ook kritiek. Sommige klimaatactivisten vrezen dat de nadruk op een technofix voor het klimaat de aandacht afleidt van de noodzaak minder broeikasgassen uit te stoten. Bovendien wijzen experts erop dat veel van de technieken nog onbewezen zijn.
"In theorie drukken we op een knop en verdwijnt de CO2 uit de lucht", zegt Kevin Anderson, klimaatonderzoeker en energie-expert van het Britse Tyndall Center. "Maar in de praktijk zijn er allemaal onvoorziene hobbels. De realiteit is dat we deze technieken nog niet hebben op de schaal die nodig is. Het gaat ook nooit lukken dat binnen vijf of tien jaar voor elkaar te krijgen. In feite gokken we erop dat onze kinderen en kleinkinderen deze technieken zullen ontwikkelen om CO2 uit de atmosfeer te halen. Maar dat is misleidend."
Tubiana van de commissie begrijpt de zorgen. Maar de tijd van makkelijke keuzes is volgens haar voorbij. "Misschien hebben we deze technieken gewoon nodig. De kosten zijn torenhoog. Hopelijk zien we in dat het veel goedkoper is de uitstoot van broeikasgassen te reduceren. "
