Maandenlange procedures, niet-deskundige ambtenaren, ondoorzichtige regels: een moeras van bureaucratie. Langdurig zieken en chronisch gehandicapten lopen tegen hoge drempels aan bij het aanvragen van zorg. De geconstateerde problemen spelen het meest bij gemeenten.
Drie jaar na de overheveling van de zorgtaken naar de gemeenten, blijkt uit een onderzoek van koepelorganisatie Ieder(in) dat het systeem vol fouten zit. Het is het tiende onderzoek naar misstanden binnen de zorg sinds de decentralisatie. De geconstateerde problemen spelen vooral bij gemeenten, maar ook bij de wet langdurige zorg, de zorgverzekeringswet en de jeugdwet.
Ieder(in) hield vijftig interviews met aanvragers van zorg of ondersteuning. Veel geïnterviewden melden dat bezuinigen vaak een belangrijker doel lijkt dan het helpen oplossen van problemen van zieken. De betrokkenen vertellen over bureaucratie en de lange duur van procedures. Ze voelen zich niet serieus genomen door de mensen die hun aanvraag moeten beoordelen.
Uiteindelijk dacht ik: sorry dat ik besta!
"Ze vinden dat er slecht naar ze wordt geluisterd en ervaren vaak een gebrek aan empathie", concludeert de koepelorganisatie. "Ook missen ze deskundigheid bij de professionals. Hierdoor krijgen ze vaak niet meteen de juiste ondersteuning of voorzieningen. Dat lukt meestal pas na lang aan de bel trekken of door bezwaar aan te tekenen."
De ervaringen met het aanvragen van zorg hebben bij menigeen geleid tot sterke gevoelens van onmacht en frustratie. "Uiteindelijk dacht ik: sorry, dat ik besta!", beschrijft een patiënt het gevoel.
Simon van Wattum is chronisch ziek. Een burn-out, twee hartinfarcten, nierstenen, een tia, een tumor in de buikholte en jicht hebben ervoor gezorgd dat hij veel dingen niet meer zelf kan. Traplopen is vaak een groot probleem en dus vraagt Van Wattum bij de gemeente Lelystad al jaren om een traplift. Zonder resultaat.
"Ik heb zelf meegemaakt dat een ambtenaar toegaf dat ze voorzieningen in de woning of aanpassingen in de woning standaard afwijzen, tenzij iemand beroep aantekent. Ongelooflijk." Het leidt ook bij Van Wattum tot een enorme frustratie.
Gebrek aan deskundigheid leidt er soms ook toe dat er steeds weer (medische) informatie en advies bij derden wordt opgevraagd, waardoor het krijgen van ondersteuning soms maanden duurt.
Met de decentralisatie wilde de overheid de zorg juist dichter bij de burgers brengen en de eigen regie en zelfredzaamheid vergroten. "Voor sommigen is dit een onmogelijke klus gebleken, een weg vol obstakels en belemmeringen waar ze niet gemakkelijk doorheen komen en waar sommigen naar eigen zeggen erg gestrest en zelfs moedeloos van worden", zegt Illya Soffer, directeur van Ieder(in).
"De gesprekken die mensen moeten voeren met professionals ervaren zij als onplezierig. Mensen geven aan hiervoor ook erg nerveus te zijn en slapen soms nachten van tevoren al heel slecht."
Maat is vol
Soffer roept het nieuwe kabinet op in te grijpen. "De hervorming van de langdurige zorg is drie jaar geleden ingezet. Niet alleen ons onderzoek, maar ook allerlei eerdere onderzoeken laten zien dat het nieuwe systeem voor mensen met een langdurige zorgvraag niet werkt. De maat is vol!"
Ze pleit voor een nieuwe, aparte regeling, maar mocht dat politiek niet haalbaar zijn, dan moet minister Hugo de Jonge van VWS volgens Ieder(in) in ieder geval snel drie verbeteringen doorvoeren.
"Maak de indicatiestelling voor zorg via gemeenten onafhankelijk, maak het eerste loket waar iemand zich meldt verantwoordelijk voor het realiseren van de oplossing, zodat mensen niet meer van het kastje naar de muur worden gestuurd. En school de Wmo-consulenten zo bij dat ze de kennis en ervaring van mensen met een beperking gaan benutten bij het bedenken van een oplossing."
