Oud-president Oekraïne mocht van geheime dienst land niet uit
In dit liveblog lees je de belangrijkste ontwikkelingen van de oorlog in Oekraïne.
Russische en Oekraïense krijgsgevangenen mogen nu bezoek ontvangen
Zowel Rusland als Oekraïne gaan bezoeken toelaten aan krijgsgevangenen. Dat meldt het Russische persbureau RIA. "Russische militairen zullen bezoeken ontvangen aan de Oekraïense kant, en Oekraïense militairen zullen bezoeken ontvangen aan de Russische kant", melden de Russische en Oekraïense commissarissen voor Mensenrechten. "Er zullen meerdere van zulke bezoeken zijn, we hebben een plan."
Oud-president Porosjenko mocht van geheime dienst Oekraïne niet uit
De voormalige Oekraïense president Petro Porosjenko is gisteren tegengehouden bij een grenspost op last van de Oekraïense geheime dienst (SBU). Volgens de dienst zou de oud-president een bezoek gaan brengen aan de Hongaarse premier Viktor Orbán. De SBU stelt dat het Kremlin deze ontmoeting zou gebruiken "in de psychologische oorlogsvoering tegen Oekraïne".
Rusland is volgens de dienst bezig "een reeks aan provocaties" voor te bereiden om Oekraïne bij zijn buitenlandse partners in diskrediet te brengen. De SBU noemde hier geen bewijzen voor.
Orbán is een van de weinige Westerse leiders die nog banden heeft met president Poetin. De twee hadden vorige maand een ontmoeting. Porosjenko was van 2014 tot 2019 president van Oekraïne. Een overgrote meerderheid van de Oekraïners stemde in de tweede ronde van de presidentsverkiezingen in 2019 voor Zelensky.
Porosjenko maakte vrijdag al bekend dat hij aan de grens was tegengehouden. Hij beschuldigt Zelensky's regering ervan dat dit een manier is om hem politiek te dwarsbomen in de aanloop naar de volgende parlementsverkiezingen. Hij zegt niets over een ontmoeting met Orbán en stelt dat hij ontmoetingen zou hebben in Polen en de Verenigde Staten.
Deze Oekraïense scholieren krijgen eindelijk weer les, maar in de kelder
Bijna twee jaren zaten ze zonder school, maar in Izjoem wordt eindelijk weer lesgegeven. In de kelder, want alleen daar is het veilig.
Poetin wil leger verder uitbreiden met 170.000 man
De Russische president Poetin heeft opdracht gegeven tot een nieuwe uitbreiding van het leger. Het aantal militairen zou moeten groeien met 170.000, een toename van 15 procent. Het is de tweede uitbreiding in iets meer dan een jaar tijd. In de zomer van 2022 had Poetin al de opdracht gegeven om de Russische strijdkrachten uit te breiden tot 1,15 miljoen man.
Het Russische ministerie van Defensie heeft wel direct benadrukt dat er geen nieuwe mobilisatiegolf komt. De focus ligt op mensen die zich vrijwillig bij het leger melden. Het is niet duidelijk hoeveel Russische militairen er precies zijn omgekomen in de oorlog. In augustus schatten Amerikaanse bronnen dat tot dat moment zo'n 120.000 Russische militairen waren gesneuveld en zo'n 170.000 tot 180.000 Russische militairen gewond waren geraakt.
In Westen bekritiseerde dirigent Gergiev wordt hoofd van Bolsjojtheater
De in het Westen bekritiseerde Russische dirigent Valery Gergiev, een persoonlijke vriend van de Russische president Poetin, is door de regering benoemd tot directeur van het prestigieuze Russische Bolsjojtheater in Moskou.
Gergiev heeft nooit openlijk afstand genomen van de Russische inval in Oekraïne. Om die reden schortte het Rotterdams Philharmonisch Orkest vorig jaar de samenwerking met hem op. Daardoor kon een concertreeks niet doorgaan en kwam er een einde aan het jaarlijkse Gergiev Festival in Rotterdam.
De dirigent werd om dezelfde reden ook ontslagen als chef-dirigent van het Philharmonisch Orkest in München en was op steeds minder plekken welkom. Met de aanstelling van Gergiev bij het Bolsjojtheater staat de bekende dirigent nu aan het hoofd van twee prestigeuze Russische opera- en ballethuizen. Sinds 1996 geeft hij ook al leiding aan het Mariinskitheater in Sint-Petersburg.
In Moskou volgt hij Vladimir Urin op. Volgens de regering had Urin zelf ontslag genomen, maar er werd geen reden genoemd. Urin was een van de 17 culturele Russische prominenten die kort na het begin van de oorlog in een open brief vroegen om Russische troepen uit Oekraïne terug te trekken en te onderhandelen.
'Oekraïne pleegt opnieuw aanslag op Russische spoorwegen'
De Oekraïense geheime dienst SBU is erin geslaagd om een aanslag te plegen op een spoortraject dat van Rusland naar China loopt. Dat melden bronnen binnen de SBU aan onder meer persbureau Reuters en Politico. Het is de tweede keer deze week dat een route wordt getroffen in het gebied waar militaire leveringen worden vervoerd.
Een bron vertelt aan Reuters dat explosieven tot ontploffing werden gebracht toen een vrachttrein een brug passeerde in de deelrepubliek Boerjatië, die grenst aan Mongolië.
De goederentrein moest een andere route nemen omdat er een dag eerder al een aanval op een nabijgelegen tunnel was geweest. Russische media waaronder Kommersant maken melding van een explosie en een daaropvolgende brand van een goederentrein bij de tunnel. Ook de verantwoordelijkheid voor deze aanval is door Oekraïense geheime diensten opgeëist.
Oorlog in Oekraïne in november: de winter staat voor de deur
De oorlog tussen Rusland en Oekraïne is al ruim 21 maanden aan de gang. Nu de meteorologische winter is begonnen, zal er niet veel beweging meer zijn aan de frontlinie. Maar dat betekent niet dat de oorlog op een lager pitje komt te staan.
Voor wie de draad kwijt is, maken we elke maand een overzicht van de belangrijkste gebeurtenissen:
Russisch-Italiaanse man aangehouden voor aanslag op trein
De Russische autoriteiten hebben een man met Russisch en Italiaans staatsburgerschap opgepakt die een aanslag zou hebben gepleegd op een trein. Hij zou zelfgemaakte explosieven hebben geplaatst op een spoor in Rjazan, ten zuidoosten van Moskou, waardoor een goederentrein is ontspoord. Mogelijk wordt hij aangeklaagd voor terrorisme.
De autoriteiten beweren dat de man tijdens zijn verhoor heeft bekend dat hij betrokken was bij de aanslag, en dat hij in februari van dit jaar is gerekruteerd door de Oekraïense geheime dienst. In hetzelfde verhoor zou hij ook hebben gezegd dat hij daarop in Letland een sabotagetraining heeft gekregen. In maart zou hij zijn teruggekeerd naar zijn huis in Rjazan en op 11 november zou hij de trein hebben laten ontsporen.
Oekraïne: afgelopen nacht achttien Russische drones neergehaald
Oekraïne heeft afgelopen nacht achttien Russische drones neergehaald, melden de Oekraïense autoriteiten. Rusland zou in totaal 25 Shahed-kamikazedrones hebben afgevuurd vanuit de Russische provincie Krasnodar en de bezette Krim. Vanuit de deels door Rusland bezette regio Cherson zouden verder twee raketten zijn afgevuurd op Oekraïense doelen.
Het lijkt erop dat de aanvallen waren gericht op het zuiden en oosten van Oekraïne. Rond Mykolajiv, Cherson, Zaporizja en Dnipro zou de Oekraïense luchtafweer actief zijn geweest.
Berichten over schade naar aanleiding van de droneaanval van afgelopen nacht zijn er op dit moment niet.
Russische generaal omgekomen door landmijn
Een Russische generaal is in Oekraïne omgekomen nadat hij op een mijn was gestapt. Majoor-generaal Vladimir Zavadsky was commandant van het 14e regiment van het Russische leger. De precieze locatie waar hij op de mijn stapte is niet bekend. Verschillende media schrijven dat de landmijn geplaatst was door de Russen zelf.
De Russische pro-Kremlin krant Lenta maakt melding van het incident. Ook de militaire academie waar Zavadsky studeerde plaatste een bericht over zijn overlijden op sociale media, maar dat is inmiddels weer verwijderd. Het Russische ministerie van Defensie heeft nog niet gereageerd.
Naast Zavadsky zouden er minimaal zes andere Russische generaals zijn omgekomen sinds het begin van de oorlog.
Lavrov: Westen verantwoordelijk voor ondergang OVSE
Volgens de Russische minister van Buitenlandse Zaken Lavrov staat de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) op het randje van de afgrond, en zijn Westerse landen verantwoordelijk voor de uiteindelijke ondergang van de organisatie. Dat zegt hij bij de opening van de top van de OVSE in Noord-Macedonië.
Meerdere aanwezigen liepen de zaal uit toen Lavrov aan het woord was. Zo ook de Tsjechische minister van Buitenlandse Zaken Lipavsky, die op X schrijft dat zijn collega die desinformatie in diens portefeuille heeft meer aan de toespraak heeft dan hijzelf.
Zijn Deense ambtgenoot Rasmussen noemt de opmerkingen van Lavrov "heel erg misleidend". "We gaan de poging van Rusland om Europa te verdelen niet accepteren."
De komst van Lavrov is controversieel; meerdere landen, waaronder Oekraïne, zijn uit protest niet bij de top aanwezig.
Russische inval veroordeeld bij opening OVSE-top
Bij de opening van de top van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) in Noord-Macedonië heeft de minister van Buitenlandse Zaken van dat land, Osmani, de Russische inval in Oekraïne veroordeeld. Zijn Russische ambtgenoot Lavrov is ook bij de top aanwezig; zijn komst is controversieel.
"De Russische agressie-oorlog tegen Oekraïne gaat in tegen alles wat deze organisatie dierbaar is", zei Osmani. "De oorlog ondermijnt vertrouwen, dialoog en ons vermogen om resultaten te boeken." De OVSE werd in 1975 opgericht om dialoog mogelijk te maken tussen het democratische en kapitalistische West-Europa en het communistische Oost-Europa.
De bijeenkomst van dit jaar wordt geboycot door Oekraïne en de Baltische staten. De landen weigeren te komen uit protest tegen de "onacceptabele" aanwezigheid van Lavrov, die vorig jaar onder het voorzitterschap van Polen niet welkom was. Oekraïne wil dat Rusland als lid wordt geschorst.
Dode en gewonden door Russische raketaanvallen in Donetsk
In de Oost-Oekraïense regio Donetsk zijn bij Russische raketaanvallen een dode en zeker tien gewonden gevallen. Dat zegt de Oekraïense minister van Binnenlandse Zaken Klymenko op chatapp Telegram. Er zitten nog vijf mensen vast onder het puin.
Het zou gaan om zes raketten in drie plaatsen in de regio. Een aantal gebouwen is beschadigd, waaronder een politiebureau, zegt Klymenko.
De minister plaatste een foto van een van de getroffen gebouwen:
Celstraf voor Rus die woorden 'Nee tegen oorlog' opschrijft
Een Rus die in de sneeuw de woorden 'Nee tegen de oorlog' optekende, moet tien dagen de cel in. De man, Dmitri Fyodorov, schreef met zijn vinger de woorden op een besneeuwd draaideurtje bij een schaatsbaan in Moskou. Volgens persbureau Reuters pakte de politie hem een dag later op op basis van een wet die het voor Russen de facto strafbaar maakt om publiekelijk kritiek te uiten op het Russische leger.
Tegenover de rechtbank gaf Fyodorov toe de tekst inderdaad geschreven te hebben. Hij kreeg vervolgens een celstraf opgelegd omdat hij zich tegenover zijn aanhouding zou hebben verzet, iets wat hij zelf ontkende. Voor het schrijven van de tekst zelf zou hij volgens Russische media ook nog een boete hebben gekregen, maar dat bleek niet uit rechtbankdocumenten over de zaak.
Eerder deze maand kreeg een kunstenaar van de rechtbank in Sint-Petersburg een gevangenisstraf opgelegd voor eenzelfde soort overtreding. Zij had in een supermarkt prijskaartjes vervangen door bordjes met daarop een boodschap om een einde te maken aan de oorlog in Oekraïne.
Stoltenberg waarschuwt voor onderschatting Rusland
De oorlog in Oekraïne verloopt voor Rusland niet vlekkeloos, maar de NAVO moet Rusland niet onderschatten. Dat zegt NAVO-topman Stoltenberg op een bijeenkomst van ministers van Buitenlandse Zaken in Brussel.
Rusland is volgens Stoltenberg een deel van zijn invloed in buurlanden verloren, is afhankelijker van China en is een substantieel deel van de strijdkrachten kwijt. "Dat alles onderstreept de strategische fout die Rusland maakte toen het Oekraïne binnenviel. Maar tegelijkertijd moeten we Rusland niet onderschatten."
De topman benoemt dat de Russische economie nu gericht is op de oorlog, dat Rusland het aankan om veel strijdkrachten te verliezen en dat de doelen van Rusland nog onveranderd zijn. Bovendien heeft Rusland volgens Stoltenberg een groot arsenaal aan raketten klaarliggen voor de komende winter. Vooral infrastructuur voor de energievoorziening in Oekraïne is een doelwit van de Russen, zegt hij.
Turkije: NAVO-lidmaatschap Zweden voor eind van het jaar
Turkije gaat ervan uit de ratificatie van het Zweedse NAVO-lidmaatschap voor het eind van het jaar te hebben afgerond. Dat heeft de Turkse minister van Buitenlandse Zaken in Brussel gezegd op een vergadering met ministers van het bondgenootschap.
Zweden en Finland waren altijd neutraal, maar hebben na de Russische inval in Oekraïne het NAVO-lidmaatschap aangevraagd.
Alle NAVO-landen moeten daarmee instemmen. Finland heeft dit jaar al groen licht gekregen, maar het Turkse parlement moet de toetreding van Zweden dus nog goedkeuren. De behandeling daarvan is al een paar keer uitgesteld. De Turkse minister denkt nu dat het nog een paar weken gaat duren.
Geheime dienst bevestigt vergiftiging echtgenoot topman
De Oekraïense militaire inlichtingendienst GUR heeft aan persbureau Reuters bevestigd dat de vrouw van het hoofd van de dienst is vergiftigd. Een woordvoerder zegt dat de berichten die eerder vandaag uitlekten kloppen.
Hij zegt dat Marianna Boedanova is vergiftigd met zware metalen en dat ze in het ziekenhuis ligt. Verder geeft hij geen details. Zo is nog onduidelijk hoe en waar ze is vergiftigd. Ook over haar toestand is niets bekendgemaakt.
Finland sluit hele grens met Rusland vanwege migranten
Finland sluit ook de laatste grenspost met Rusland volledig voor personenverkeer. Goederenvervoer blijft vooralsnog wel mogelijk. De maatregel geldt in elk geval voor de komende twee weken.
Reden voor het besluit van de regering in Helsinki is een enorme toename in het aantal migranten dat de afgelopen tijd vanuit Rusland naar Finland komt. Het zijn er deze maand al meer dan 900, waar er voorheen maar een migrant per dag de grens overstak.
Oekraïne boycot OVSE-overleg vanwege Russische deelname
Oekraïne en de Baltische landen zijn donderdag niet aanwezig bij de bijeenkomst van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE), melden de ministeries van die landen tegen persbureau AFP. Ze noemen als reden de mogelijke aanwezigheid van de Russische buitenlandminister Sergej Lavrov.
Litouwen, Estland en Letland zeggen in een gezamenlijke verklaring dat met Lavrovs geplande aanwezigheid "het risico bestaat dat agressor Rusland wordt gelegitimeerd als een rechtmatig lid van onze gemeenschap van vrije naties".
Lavrov was vorig jaar niet aanwezig bij de top, omdat voorzitter Polen dat niet wilde vanwege de oorlog in Oekraïne. Dit jaar is Noord-Macedonië de voorzitter. Het is nog niet zeker of Lavrov ook echt bij het OVSE-overleg aanwezig is. Gisteren zei hij alleen te komen als de EU-landen voor zijn bezoek luchtruimen heropenen voor Russische vliegtuigen.
'Vrouw van het hoofd van Oekraïense inlichtingendienst vergiftigd'
De vrouw van het hoofd van de militaire inlichtingendienst van Oekraïne is vergiftigd. Dat meldt persbureau Reuters op basis van bronnen in meerdere Oekraïense media. In het lichaam van Marianna Boedanova is metaal aangetroffen. Ze is opgenomen in het ziekenhuis. Mogelijk is er gif in haar eten gedaan.
Boedanova is de echtgenote van Kyrylo Boedanov, het hoofd van de Oekraïense militaire inlichtingendienst GUR. Militaire inlichting- en veiligheidsdiensten in Oekraïne hebben nog niet gereageerd op het nieuws. In Oekraïense media wordt niet geschreven over wie er achter de vergiftiging zou zitten.
Volgens de Oekraïense nieuwswebsite Ukrainska Pravda zijn ook andere functionarissen van de GUR vergiftigd.
Revalideren tijdens de oorlog: 'Zo snel mogelijk terug naar het front'
Veel Oekraïense militairen zijn in de oorlog ledematen verloren of moeten na gewond te zijn geraakt opnieuw leren bewegen. Toch willen ze zo snel mogelijk terug naar het front. Een nieuw revalidatiecentrum in Lviv maakt dat mogelijk:
Amerikaanse journalist Gershkovich tot zeker eind januari vast
De rechtbank in Moskou heeft de hechtenis van Evan Gershkovich verlengd tot zeker eind januari volgend jaar. De journalist van The Wall Street Journal zit vast op verdenking van spionage voor de Verenigde Staten. De hoorzitting vond achter gesloten deuren plaats, omdat elementen in de zaak tegen de Amerikaan volgens de Russische autoriteiten vertrouwelijke informatie bevatten.
Gershkovich (32) werd in maart dit jaar opgepakt in Jekaterinenburg, zo'n 2000 kilometer van Moskou. Daar werkte hij aan een reportage voor de krant. De journalist, zijn familie, de krant en de Amerikaanse regering verwerpen de beschuldiging van spionage. Ze spreken van een politiek gemotiveerd proces. Eerdere pogingen om hem vrij te krijgen zijn mislukt. De Wall Street Journal noemt de verlenging van hechtenis een "brutale en schandalige aanval" op de vrije pers.
In Nederland organiseerden journalisten in juli nog een foto-actie om zo aandacht te vragen voor de situatie van Gershkovich.
Een winter vol drone-aanvallen
De afgelopen nachten is de Oekraïense hoofdstad Kyiv volop bestookt door Russische drones. Ook andersom stuurt Oekraïne steeds meer drones richting Moskou. En met oog op de komende winter vreest Kyiv voor de gevolgen van de aanvallen op de Oekraïense energievoorziening. "Dit is waarschijnlijk nog maar het begin van vele droneaanvallen deze winter", zegt drone-expert Samuel Bendett.
Lees het hele verhaal hier:
Krimgoud aangekomen in Oekraïne
Het eeuwenoude Krim-goud dat jarenlang inzet was van een juridisch gevecht tussen Rusland en Oekraïne is terug in Oekraïne. Het Amsterdamse Allard Pierson Museum meldt dat de museumstukken gisteren in Kyiv zijn aangekomen. De 565 archeologische objecten uit musea op de Krim waren in 2014 in Amsterdam te zien in de tentoonstelling De Krim - Goud en geheimen van de Zwarte Zee.
De Krim hoort bij Oekraïne, maar werd dat jaar door Rusland illegaal geannexeerd. De betrokken musea kwamen onder Russisch gezag te staan. De vraag was daarna of de stukken uit het Amsterdamse museum terug moesten naar de door Rusland bezette Krim of naar Oekraïne.
Uiteindelijk werd de zaak tot aan de Hoge Raad uitgevochten. Die vond net als de rechtbank en het gerechtshof in Amsterdam dat de museumstukken tot het erfgoed van Oekraïne horen.
Finland verwacht meer asielzoekers via Rusland
De Finse regering rekent erop dat de komende tijd meer asielzoekers via Rusland naar Finland komen. Tot voor kort waren dat er minder dan één per dag. Deze maand waren het er ineens 900, onder meer afkomstig uit Afghanistan, Kenia, Marokko, Syrië en Jemen. Volgens Finland laat Rusland ze met opzet door, onder meer omdat Finland lid is geworden van de NAVO. Rusland is daar fel op tegen. Rusland weerspreekt dat het met opzet asielzoekers doorlaat.
"Inlichtingen uit verschillende bronnen zeggen ons dat er meer mensen onderweg zijn", zei premier Orpo. "Als dit zo doorgaat, kondigen wij op korte termijn meer maatregelen aan." Hij noemde de komst van asielzoekers via Rusland vrijdag een zaak van nationale veiligheid. Om die reden gingen deze maand zeven van de acht grensovergangen met Rusland tijdelijk dicht.
Finland bouwde afgelopen winter een drie meter hoog hek langs de grens met Rusland om immigranten tegen te houden:
'Hoogste aantal Russische doden sinds aanval op Bachmoet'
Het Britse ministerie van Defensie merkt een Oekraïense schatting van gemiddeld 931 Russische doden per dag in november aan als 'plausibel' . Volgens het departement is november tot nu toe de dodelijkste maand voor de Russen. Eerder was dat maart van dit jaar, toen er dagelijks 776 Russische slachtoffers vielen bij gevechten in de zwaar bevochten plaats Bachmoet.
Het hoge aantal doden zou komen door veel tegenslagen tijdens de aanval bij op Avdiivka in de regio Donetsk.
Rusland sluit aanwezigheid op OVSE-top niet uit
Rusland is mogelijk aanwezig bij de aanstaande top van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE). Dat zei de Russische minister van Buitenlandse Zaken Lavrov op een bijeenkomst in Moskou, meldt persbureau Reuters. EU-landen moeten volgens hem dan alleen wel het luchtruim heropenen voor Russische vliegtuigen, zei Lavrov, om zijn komst mogelijk te maken. De OVSE-bijeenkomst is van 30 november tot 1 december in Skopje, in Noord-Macedonië.
De OVSE is een orgaan dat bestaat uit 57 landen. Leden bespreken binnen de organisatie onder meer veiligheidskwesties en mensenrechten. Zowel Rusland als Oekraïne is lid. Oekraïne was eerder dit jaar niet aanwezig op een bijeenkomst, omdat Rusland erbij was. Lavrov zei dat er in aanloop naar de top in Noord-Macedonië "een aantal" verzoeken voor overleggen bij hem zijn ingediend, ook door Westerse landen.
Rusland zet woordvoerder Meta op 'meest gezocht lijst'
De Russische autoriteiten hebben Meta-woordvoerder Andy Stone op de lijst van meest gezochte personen gezet. Dat schrijft staatspersbureau TASS. Het is niet duidelijk waar de Amerikaanse Stone van wordt verdacht, hij wordt gezocht op grond van "een artikel van het Russische wetboek van strafrecht". Meta is het moederbedrijf van onder meer Facebook en Instagram.
Kort na de inval van Rusland in Oekraïne werden meerdere sociale media verboden. In oktober 2022 noemde Rusland Meta een "terroristische en extremistische organisatie", meldt de krant The Moscow Times. In april vorig jaar werd Meta-baas Mark Zuckerberg op de zwarte lijst gezet.
Voor het verbod maakten miljoenen Russen gebruik van de socialemediaplatformen. Dat kan nu alleen nog via een zogenoemde VPN-verbinding.
EU-landen niet in staat om beloofde munitie aan Oekraïne te leveren
De Europese Unie slaagt er niet in om aan eigen munitietoezeggingen aan Oekraïne te voldoen. Dat werd gisteren duidelijk naar aanleiding van de laatste cijfers, waarin staat dat er pas 300.000 stuks zijn geleverd. De EU-landen beloofden voor maart 2024 één miljoen stuks artilleriemunitie aan te schaffen voor Oekraïne.
Ter vergelijking: Noord-Korea voorzag Rusland in de tussentijd van 350.000 stuks artilleriegranaten. Het draait allemaal om patronen met een doorsnede van 155 millimeter, die onder meer worden gebruikt voor houwitsers. Oekraïne verschiet er duizenden per dag, meer dan westerse bondgenoten kunnen leveren.
Lees het hele verhaal hier:
Nieuw liveblog
Welkom in het nieuwe liveblog over de oorlog in Oekraïne. Lees hier het blog van vorige week terug.