In de Amerikaanse staat Georgia zijn de stembureaus geopend voor de tweede ronde van de verkiezing van de laatste Senaatszetel in het Congres. 1,8 miljoen mensen hebben al vroegtijdig hun stem uitgebracht. Dat is onverwacht veel, want voor dit soort runoff-verkiezingen is meestal weinig animo.
Maar de kiezers in Georgia lijken ervan doordrongen dat ze met hun stem niet alleen gaan bepalen welke kandidaat in de Senaat komt, maar ook hoe de machtsverhoudingen tussen de Republikeinen en de Democraten de komende twee jaar zullen uitpakken in het Congres.
Bij de tussentijdse verkiezingen haalden de Republikeinen een meerderheid in het Huis van Afgevaardigden, maar de Democraten boekten succes in de Senaat door vijftig zetels te bemachtigen. Daarmee hebben de Democraten, met de vicepresident als voorzitter van de Senaat, al een krappe meerderheid, maar de zetel van Georgia erbij zou ze meer tegenwicht geven tegen een Republikeins Huis.
Zo kunnen ze wetsvoorstellen van de Republikeinen uit het Huis van Afgevaardigden blokkeren. Maar er zijn meer punten waarom beide partijen fel knokken voor deze laatste zetel.
Verhoudingen commissies
In een 50/50-verdeelde Senaat hebben geen van beide partijen volledige controle over de deelcommissies. In een speciale machtsverdelingovereenkomst is namelijk bepaald dat de senaatscommissies samengesteld moeten zijn uit evenveel leden uit beide partijen.
In dat geval speelt de doorslaggevende stem van de vicepresident dus geen enkele rol. De Republikeinen kunnen het dan voor de Democraten lastig maken. Als de Democraten met de zetel in Georgia de meerderheid zouden halen dan zou ze dat ook de meerderheid in de belangrijkste commissies opleveren.
Benoemingen
De Senaat gaat over belangrijke benoemingen voor federale posities, zoals de levenslange plek van rechters in het Hooggerechtshof. Op dit moment kunnen de Republikeinen in de justitiecommissie in de Senaat zo'n benoeming dwarsbomen of vertragen. Dat lukt niet meer als de Democraten de extra zetel winnen.
Bij de huidige verhoudingen binnen de Senaat van 50/50 moesten de Democraten alle senatoren op één lijn krijgen om iets voor elkaar te krijgen. Met name de relatief conservatieve Democratische senator Joe Manchin uit de koolmijnenstaat West Virginia had daardoor veel macht en wist zo bijvoorbeeld het klimaatplan van de regering-Biden drastisch in te perken. Met een verschil van twee zetels zal dat minder voorkomen.
Onderzoeken
Verwacht wordt dat het Republikeinse Huis van Afgevaardigden onderzoeken zal starten naar de regering-Biden over bijvoorbeeld de aanpak van de immigratieproblematiek of de chaotische terugtrekking uit Afghanistan. Biden kan ook 'ge-impeacht' worden, waarna de Senaat moet stemmen over een mogelijke afzetting. De verhoudingen in de Senaat zijn dan van cruciaal belang.
Dat er voor beide partijen veel van deze laatste Senaatsrace afhangt blijkt ook uit de bijna 80 miljoen dollar die is uitgegeven aan campagnespotjes op tv.
Als het vandaag krap wordt, kan de definitieve uitslag nog dagen op zich laten wachten, maar verwacht wordt dat de eerste prognoses vannacht Nederlandse tijd binnen kunnen zijn.
