Enquête gaswinning: 'Ik heb er recht op dat de overheid mij beschermt'
"Ik ben geen arme Groninger. Ik ben een inwoner van Nederland. Ik ben gewoon Nederlands staatsburger. Ik heb er recht op dat de overheid mij beschermt, mij veiligheid biedt waar mogelijk". Het zijn de woorden van Frouke Postma-Doornbos uit Schildwolde, moeder van drie inmiddels volwassen zoons, tijdens de openbare verhoren van de parlementaire enquêtecommissie aardgaswinning Groningen. Die bescherming van de overheid heeft ze niet ervaren, beschreef ze vanochtend.
De jarenlange strijd voor behoud en herstel van hun jaren-30-huis heeft diepe sporen achtergelaten bij haar, haar man en hun kinderen. Ze vertelde hoe haar kinderen opgroeiden in een gestreste omgeving met gestreste ouders. "Ik heb gewoon gefaald. We waren zo druk met het huis dat we niet doorhadden dat onze jongste zoon zwaar depressief werd."
Postma en haar man kochten hun huis in Schildwolde in 1992. Toen was er nog geen sprake van schade aan hun woning, hoewel er in het gebied al af en toe aardbevingen waren geweest.
Tijdens de zwaarste aardbeving tot nu toe in de provincie (2012) was het gezin met vakantie op Texel. Toen ze na de vakantie thuiskwamen, bleek er een grote scheur in de keldermuur te zitten en was de vloer helemaal nat. Sinds die tijd zijn ze verwikkeld in een strijd over de afwikkeling van de schade. Haar man raakte overspannen en Postma zelf kreeg hartklachten.
Zestig keer koffie
Ze beschrijft dat in 2012 volstrekt onduidelijk was bij wie je schade kon melden. Later kwamen er steeds andere organisaties en mensen bij wie ze zich konden melden, met steeds andere schadeprotocollen.
Op de vraag of ze kan inschatten met hoeveel verschillende mensen ze te maken kreeg, antwoordde ze: "Ik ben dat eens gaan tellen. Afgezien van alle bouwlieden, dus mensen die langskwamen om de schade te inspecteren en voor het afhandelen van de schade, waren dat zo'n zestig mensen binnen een jaar".
Ze vroeg zich achteraf af hoe ze zo gek was geweest om iedere keer weer koffie te zetten, met steeds een vriendelijk gezicht, om te voorkomen dat het nóg ingewikkelder zou worden.
Monster onder de grond
Maar het is niet alleen de verontwaardiging over het knokken voor het herstel van de woning, op een manier die recht doet aan het huis, die Postma opbreekt. De aardbevingen zelf doen ook veel met het gevoel van veiligheid. Ze vertelt over een aardbeving tijdens een feestje in de tuin. De stemming zit er op dat moment goed in, de schade is weer hersteld.
Ze verontschuldigt zich bijna door te zeggen dat het misschien kinderachtig klinkt, "maar het was alsof een monster in de grond zijn bek opentrok. Op dat moment dacht ik, wanneer houdt het een keer op? Wanneer kunnen we ons leven oppakken?"
Postma pleit bij de commissie voor maatschappelijk werkers, die op wijkniveau mensen bijstaan. Nu moeten gedupeerden in hun eentje de strijd aan over hun huis. Maar, vertelt ze, dat lukt lang niet iedereen. En omdat het veel impact heeft, net als op haar gezin, had zij het fijn gevonden als er iemand naast hen had gestaan om hulp te bieden.
Emotionele gedeputeerde
Eelco Eikenaar (SP) was gedeputeerde voor de provincie Groningen van 2015 tot 2019 en in die rol dossierhouder gaswinning. Tijdens het verhoor kreeg hij het herhaaldelijk te kwaad. Hij moest tot zijn verdriet erkennen dat hij de Groningers onvoldoende heeft kunnen helpen bij de afhandeling van schade en versterking van hun huizen. De Groningse bestuurder voelde zich vaak alleen staan in zijn strijd tegen de NAM maar ook tegen het ministerie van Economische Zaken.
"Als de politieke wil er niet is om iets te laten functioneren, als je erin zit om geld te besparen, dan is de uitkomst altijd waardeloos", beschreef Eikenaar zijn gevoel. Zelfs voor de gedeputeerde waren veel dingen die elders over Groningen werden besproken, niet bekend.
"De informatievoorziening was niet bijster goed. We moesten het vaak doen met interpretatie", legt hij uit. Tijdens de verhoren die nu gaande zijn wordt hem dat steeds duidelijker. "Heel veel dingen die we nu in de verhoren horen, wisten wij niet. Het was ook wel een black box. Ik dacht op een gegeven moment dat ik maar het beste van het slechtste kon uitgaan."
