Oud-Kamerleden: we kenden cijfers over gaswinning niet

De Tweede Kamer wist niet dat er in Groningen jarenlang veel meer aardgas werd gewonnen dan strikt genomen nodig was. Oud-Kamerleden zeiden dat vandaag voor de parlementaire enquêtecommissie. Dat Gasterra had uitgerekend dat voor leveringszekerheid niet meer dan 27 miljard kuub gas nodig is, werd bijvoorbeeld nooit met de Kamer gedeeld. In werkelijkheid werd er in 2013 twee keer zo veel gewonnen, 54 miljard kuub.

Met die recordproductie werd de dringende waarschuwing van het Staatstoezicht op de Mijnen om zo snel mogelijk minder te winnen in de wind geslagen. Het SodM kwam tot dat advies, omdat de gaswinning vanwege aardbevingen voor mensen in Groningen te gevaarlijk werd. Dat er vervolgens toch "een jaar lang is gediscussieerd over die leveringszekerheid was dus flauwekul", zei oud-Kamerlid Jan Vos (PvdA).

Toen hij een jaar later hoorde dat de winning zelfs naar 54 miljard was gegaan, was hij naar eigen zeggen razend en met stomheid geslagen. Nu hij tijdens de enquête heeft gehoord dat het meteen veel minder had kunnen zijn, heeft Vos er slecht van geslapen, vertelde hij. "Iedereen in het Gasgebouw, en ook de minister, wist dus dat de winning naar 27 miljard kuub kon."

Net niet uitgelachen

Liesbeth van Tongeren, voormalig Kamerlid voor GroenLinks, stelde destijds voor om de gaswinning met 40 procent te laten dalen, maar kreeg daarvoor van vrijwel geen enkele partij steun. "Ik werd nog net niet keihard uitgelachen, maar het zat er dicht in de buurt", zei ze vandaag. "Maar op dat moment wist ik niet dat er op het ministerie al bekend was dat de productie best naar beneden kon." Toen ze vervolgens hoorde dat de gaswinning juist alleen nog maar verder was verhoogd, sloeg ze "steil achterover".

René Leegte, oud-Kamerlid voor de VVD, vond de argumentatie van zijn partijgenoot minister Kamp om de gaswinning niet te verminderen "toen geloofwaardig". Nu vindt hij dat de Tweede Kamer onvoldoende geïnformeerd werd. "Waar je toen achter kwam, en dat is ingewikkeld om te begrijpen, is dat er niet zozeer een besluit is genomen om meer te produceren, maar er is geen actieve beslissing gekomen om te minderen."

Leegte vindt dat hij destijds beter op de hoogte gebracht had moeten worden van de redenen waarom er niet ingegrepen werd. "Want dan word je als Tweede Kamer geholpen om de beslissing te kunnen wegen." GroenLinks'er Van Tongeren zei daarover dat de Tweede Kamer heeft gefaald in zijn controlerende taak.

Privédetective

Van Tongeren vertelde dat ze destijds zo weinig informatie kreeg dat ze zelf maar als "privédetective" aan de slag ging. Haar voortdurende vraag waarom de gaswinning niet minder kon, "stuitte steeds op een muur van: nee, dit is nodig." Maar in de gaswereld hoorde ze dat er wel degelijk mogelijkheden waren. Overigens is volgens Van Tongeren de informatie die de Tweede Kamer tegenwoordig over gaswinning krijgt nog altijd onvoldoende.

Tijdens de verhoren ging het ook over de schadeafhandeling. De manier waarop Groningers zijn behandeld, noemde Van Tongeren mensonterend. Bij een huisbezoek keek ze in een kinderkamer door een scheur in de muur naar buiten. Mensen met schade kregen te horen dat die was veroorzaakt door mollen, door F-16's die door de geluidsbarrière gingen of door tieners die met de deuren hadden geslagen. Van een hele grote groep mensen in ons land is het leven verwoest, zei Van Tongeren.

Emotioneel

René Leegte werd emotioneel toen het ging over het moment in 2015 toen hij in opspraak raakte en het VVD-woordvoerderschap op het gebied van gaswinning neerlegde. Een afgeluisterd telefoongesprek tijdens een treinreis terug uit Groningen, dat op Twitter werd gezet, leidde tot een rel. Het beeld bestond dat hij als afleidingsmanoeuvre voor meer onderzoek pleitte en intussen de gaswinning op een hoog niveau wilde houden.

Maar volgens Leegte zat de vork anders in de steel. Toch heeft hij maar weinig gedaan om het beeld te corrigeren. Hij wilde niet dat de discussie veel langer over zijn persoon zou gaan. "Gaat het over jou, of over de inhoud? Ik vond dat het over de inhoud moest gaan."