Exploderende huizenprijzen en een gebrek aan sociale huurwoningen: de woningnood is sinds de Tweede Wereldoorlog niet zo groot als nu. Het woonbeleid moet op de schop. Dat zegt de organisatie van het landelijk woonprotest dat vanmiddag om 14.00 uur begint in het Amsterdamse Westerpark.
Het is sinds de jaren 80 een van de eerste keren dat Nederlanders de barricaden opgaan tegen woningnood. "Ik kijk er niet van op", zegt Peter Boelhouwer, hoogleraar woningmarkt aan de TU Delft. "Ik denk al jaren: waar blijft de maatschappelijke onvrede? In de jaren 80 was er meer verzet, terwijl de situatie nu uitzichtlozer is."
Ongelijke strijd
Volgens deskundigen is de wooncrisis een van de grootste maatschappelijke problemen van deze tijd. Er is een tekort van rond de 300.000 woningen, wachttijden voor sociale huurwoningen zijn lang en op de koophuizen die er zijn, is overbieden met een ton geen uitzondering meer. Tegelijkertijd zijn de gevolgen ervan ongelijk verdeeld.
"Voor sommigen - de outsiders - is de wooncrisis wel, en voor anderen - de insiders - helemaal geen probleem. Zij profiteren van de stijgende huizenprijzen en beleggen in een tweede woning. Die strijd is altijd ongelijk geweest, maar het aantal outsiders neemt nu flink toe", aldus Boelhouwer.
De krapte op de huizenmarkt wordt vooral gevoeld door starters, zeggen deskundigen. "Maar over het algemeen is iedereen zonder koopwoning en die niet terechtkan in sociale huur, de dupe", zegt woningmarkteconoom Stefan Groot bij Rabobank.
En het einde van de stijgende huizenprijzen is nog niet in zicht. "De prijsgroei van een koopwoning is 16 procent jaar op jaar, de starter die nu wil kopen is dus al een stuk slechter uit dan de starter die vorig jaar een huis kocht", zegt Groot. "En de komende jaren blijft dat volgens onze berekeningen nog doorgaan."
Meerkoppig monster
Een snelle oplossing voor de verhitte woningmarkt is er niet, zeggen de deskundigen. Toch zou een protest zijn vruchten kunnen afwerpen, in de vorm van politieke aandacht. "Er zijn namelijk wel oplossingen", zegt Groot. "Zoals het bouwen van extra woningen. Daarvoor is wel structureel politiek beleid nodig, terwijl we zitten met een demissionair kabinet. Ik ben benieuwd of men het toch aandurft iets te doen, dat is namelijk wel nodig."
Volgens Boelhouwer is het woningmarktprobleem een meerkoppig monster. "Er is sprake van inefficiënt gebruik van de woningvoorraad, de hypotheekrenteaftrek is te hoog en er is een gebrek aan woningen. Belangrijker nog dan afbouw van de hypotheekrenteaftrek, is het beschikbaar stellen van financiën door de overheid voor nieuwbouw. Dat wordt de belangrijkste lakmoesproef voor het nieuwe kabinet."
'Toekomstige generaties'
Een van de deelnemers van het protest is Thijs Roovers (43). Tot vorig jaar was hij leraar op een Amsterdamse basisschool. Hij wilde met zijn gezin ruimer wonen, maar een woning vinden die betaalbaar was én groter dan zijn huidige 50 vierkante meter, vond hij niet.
Althans, niet in Amsterdam. Nu woont Roovers na 20 bezichtigingen in Zaandam. Hij heeft naar eigen zeggen geluk dat hij die plek heeft gevonden. "Het kost zoveel energie. En geld: bij één huis hebben we zelfs 50.000 euro overboden, en nog was het niet genoeg. Uiteindelijk hadden we bij dit huis geluk, en viel het mee."
De verhuizing naar een andere stad hakte er voor Roovers wel in. Inmiddels is hij geen leraar meer, maar bestuurslid bij de Algemene Onderwijsbond. "Ik werkte als leraar in Amsterdam en vind dat je daar dan ook moet wonen. Dat je in de wereld moet wonen waar de kinderen zijn aan wie je lesgeeft."
Roovers neemt vandaag zijn zoontje mee naar het protest. "Ik heb tenminste nog een huis weten te vinden. Maar over mijn zoon en zijn generatie maak ik mij veel zorgen. Wat moeten zij later? Er moet echt iets gebeuren."
Slapen op de bank
Fanessa van de Mosselaar (40) uit Waddinxveen wil wel naar het protest gaan, maar dat lukt haar niet: ze heeft haar tijd hard nodig voor het pendelen tussen drie slaapplekken, haar werk in de zorg en twee kinderen die bij haar ex-partner wonen. Haar relatie ging acht maanden geleden uit en sindsdien zoekt ze intensief naar een nieuwe woning. Ondertussen slaapt ze op de bank bij twee verschillende kennissen.
Van de Mosselaar staat drie jaar op de wachtlijst voor een sociale huurwoning, maar tot nu toe grijpt ze mis. "Ik word er wanhopig van. Met mijn ex-partner verdeelden we eerst onze oude koopwoning: een deel van de week verbleef hij bij de kinderen en een deel van de week ik. Dat is niet meer te doen, ik moet mijn eigen plek hebben."
Zijden draadje
Omdat ze naast het net vist in de sociale huursector, probeert Van de Mosselaar het ook in de duurdere vrije sector. "Maar met mijn inkomen is dat geen doen." Een urgentieverklaring in een naburige gemeente waar ze eerder lang heeft gewoond, biedt hopelijk soelaas. "Daar zijn meer woningen beschikbaar, maar het is de vraag of ik die verklaring krijg."
Tot ze een woning vindt, slaapt Van de Mosselaar dus op de bank bij kennissen. Een lapmiddel. "Ik ben dankbaar voor deze mensen die mij onderdak bieden, en mijn kinderen zijn veilig. Maar ik zelf hang aan een zijden draadje. Ik hoop zó dat ik iets vind."
NOS op 3 duikt deze maand in de woningnood. Deze eerste video zoomt in op de vraag hoe de problemen zo groot konden worden. Volgende week een tweede video, waarin we op zoek gaan naar mogelijke oplossingen.
