'Meer nodig dan standaardflatje om ouderen uit te groot huis te krijgen'

Het wordt al jaren gezien als deel van de oplossing in de wooncrisis: senioren die hun grote woning inruilen voor een kleiner alternatief, zodat er plek komt voor jonge gezinnen. Die doorstroom komt alleen lastig op gang. Volgens economisch geograaf Petra de Jong moet er meer met de ouderen worden gepraat, en niet over.

De Jong, verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen, promoveert morgen op het onderwerp. Ze legde voor haar proefschrift onder meer een vragenlijst voor aan senioren en dook in eerdere wetenschappelijke onderzoeken naar motieven om te verhuizen of juist te blijven.

'Toneel van dierbare herinneringen'

Steeds vaker worden ouderen in de wooncrisis aangemerkt als degenen die huizen 'bezet' houden, zei De Jong in het NOS Radio 1 Journaal. "Maar zolang er geen gevoel van urgentie is, bijvoorbeeld vanwege lichamelijk ongemak, is de noodzaak om te verhuizen niet heel groot", zei ze over haar bevindingen.

"En ja, het huis is misschien wat aan de grote kant en de tuin wordt wat bewerkelijker, maar vaak is men erg gehecht aan de woning en leefomgeving. Het is het toneel geweest van vele dierbare herinneringen."

Daar komt bij dat een woning door de bewoners meestal voor een groot deel is afbetaald of al voor een lange tijd wordt gehuurd. "Daardoor zijn de kosten laag. En los van die kosten is verhuizen ook een hele opgave, dus het wordt zo lang mogelijk uitgesteld."

Aantrekkelijk én betaalbaar alternatief

Het is dus niet gemakkelijk om iemand aan te moedigen naar een kleinere woning te verhuizen, zegt De Jong. Ook omdat de aangeboden alternatieven vaak niet toereikend zijn of überhaupt niet beschikbaar vanwege de schaarste op de woningmarkt.

"Want dat alternatief moet aantrekkelijker en betaalbaar zijn. Daarnaast willen mensen het liefst in de buurt blijven van waar ze wonen. Verder blijkt uit mijn onderzoek: de ene oudere is de andere niet. Dat vertaalt zich in hoe men graag zou willen wonen."

Met standaard seniorenwoningen worden de meeste ouderen daarom niet over de streep getrokken, zegt De Jong. Er is vanuit dat perspectief nog genoeg te winnen als het gaat om het op gang brengen van de doorstroom.

"En dan is het gewoon beter om ouderen vanaf begin af aan mee te nemen in een op hen gerichte ontwikkeling", zegt De Jong. "Ga vooral met ze in gesprek en laat ze zelf vertellen hoe ze graag willen wonen en wat hun eisen en voorkeuren zijn. Maar pretendeer vooral niet te weten wat ouderen willen, want daarvoor is die groep echt te divers."