IJsmeester Piet Venema (91) van Elfstedentocht 1997 overleden
In Makkum is ijsmeester Piet Venema overleden. Hij was 91. Venema was een verdienstelijk schaatser, maar werd beroemd in Friesland en ver daarbuiten toen hij als ijsmeester verantwoordelijk werd voor de ijskwaliteit bij de laatste Elfstedentocht, in 1997.
"De hele periode was een geweldig hoogtepunt", blikte Venema later terug bij Omrop Fryslân. "Zo vaak kun je een Elfstedentocht niet organiseren. Dat kan gemiddeld een keer per vijftien jaar. Als het dan in jouw periode als ijsmeester voorkomt, is dat fantastisch."
Venema was opgegroeid met de Elfstedentocht. Zelf schaatste hij 'm vier keer, voor het eerst in 1956. "Toen mocht ik van m'n moeder meedoen", zei hij daarover. "Ik weet nog dat het bijzonder mooi ijs was. Er lag veel sneeuw, maar het ijs was ontzettend mooi."
In 1956 werd hij 45ste. In 'de hel van 1963' was Venema er ook bij als wedstrijdschaatser. Toen mocht het eigenlijk niet van z'n moeder, maar z'n vader had gezegd dat het wel kon.
Vroegtijdig afhaken
Bij sommige schaatsers vroren tenen af, anderen moesten vroegtijdig afhaken vanwege de harde oostenwind en de lage temperaturen, maar Venema vond de Elfstedentocht van 1963 niet zwaar. "Ik had er altijd voor getraind", zei hij. "Veel moeilijker was het toen ik later in het bestuur zat en in 1997 moest besluiten of de tocht kon doorgaan."
Want ook al was voorzitter Henk Kroes van het Elfstedenbestuur degene die de legendarische woorden It giet oan zou uitspreken, iedereen zat te wachten op het oordeel van ijsmeester Venema.
De druk was enorm, die dagen. Ook al omdat tijdens een vorstperiode in 1996 een Elfstedentocht net niet was doorgegaan. "Dat is het lastige aan het ambacht ijsmeester: als het hard vriest, denkt iedereen dat er een Elfstedentocht aankomt", aldus Venema. "En jij moet dan uitleggen waarom het bijvoorbeeld niet kan."
Maar het ging door, op 4 januari 1997, al had Venema tot op het laatste moment zijn bedenkingen over de situatie bij Sneek. "Dat was het enige knelpunt, daar maakte ik me zorgen over", zei hij. Uiteindelijk werd een extra kluunplek aangelegd om een stukje slecht ijs te omzeilen.
"Toen om 12.00 uur iedereen door Sneek was, was de dag voor mij al geslaagd", zei hij achteraf. "Een ijsmeester moet weten hoe hij met het ijs om moet gaan, hij moet kunnen schaatsen, maar hij moet ook stressbestendig zijn, dat weet ik nu wel", zei hij later. "Het was een aparte tijd."
Venema had natuurlijk niet kunnen voorspellen dat de tocht van 1997 de (voorlopig) laatste zou zijn en dat er zo ontzettend vaak op zou worden teruggeblikt. Hij deed dat graag, ook al was hij in 2002 gestopt als ijsmeester.
In 2018 vertelde hij het hele verhaal nog een keer, toen bij het Schaatsmuseum in Hindeloopen. Tot verbazing van veel andere oudgedienden kwam hij de bijna 20 kilometer van Makkum naar Hindeloopen toen op de fiets. De harde oostenwind hield hem niet tegen.
