Laatste toerschaatsers binnen • Elfstedentocht 1997 ten einde

Tot de volgende Elfstedentocht

Daarmee sluiten we het liveblog van de Elfstedentocht van 1997 af. We moesten elf jaar wachten op een opvolger van Evert van Benthem. Dat werd Henk Angenent, die de vijftiende tocht der tochten op zijn naam schreef. Laten we hopen dat hij sneller een opvolger krijgt.

Kans op nieuwe Elfstedentocht

Het KNMI kwam vandaag met weinig hoopvol nieuws voor iedereen die niet kan wachten op een volgende Elfstedentocht. "De klimaatverandering heeft de kans op een Elfstedentocht gehalveerd, van eens in de vijf jaar aan het begin van de vorige eeuw tot ongeveer eens in de twaalf jaar in het huidige klimaat. Deze kans zal in de toekomst verder afnemen, maar hoeveel hangt af van de verdere opwarming van de aarde", aldus het KNMI.

In onderstaande explainer leggen we uit wat er allemaal komt kijken bij de Elfstedentocht.

Recordaantal finishers

De vijftiende Elfstedentocht werd door een recordaantal schaatsers uitgereden. Van de 16.430 toerschaatsers kregen er uiteindelijk 11.338 een kruisje. Van de 256 mannelijke wedstrijdschaatsers finishten er 112 binnen de limiet. Bij de vrouwelijke wedstrijdschaatsers kregen er 10 van de 52 het felbegeerde Elfstedenkruisje.

Daar zijn de laatste toerschaatsers

Het is twaalf uur en dus gaat ook de laatste stempelpost dicht. De schaatsers die nu nog niet binnen zijn, krijgen geen Elfstedenkruisje.

Dat betekent dat de Elfstedentocht van 1997 ten einde is.

Nog een halfuur om laatste stempel te halen

De deelnemers aan de Elfstedentocht hebben nog precies een halfuur om de laatste stempel en dus het Elfstedenkruisje te halen.

Nog drie kwartier te gaan

De toerschaatsers hebben nog drie kwartier om de finish in Leeuwarden en dus de laatste stempel te halen. Om twaalf uur sluit ook de laatste stempelpost. De schaatsers die later aankomen, kunnen het Elfstedenkruisje op hun buik schrijven.

Stempelpost Dokkum nu echt dicht

Een halfuur later dan gepland is de stempelpost in Dokkum gesloten. Voor de schaatsers die nu nog aankomen, is het einde oefening. Zij missen de voorlaatste stempel en zullen het Elfstedenkruisje niet ontvangen.

Bijna thuis!

Publiek in Dokkum maakt er groot feest van

Bartlehiem gaat dicht

Er zijn nog twee schaatsers op het ijs die Bartlehiem nog niet hebben bereikt. Als deze twee voorbij zijn, wordt het ijs naar Bartlehiem vanuit Franeker afgesloten.

Duisternis in Bartlehiem

Behoorlijk wat schaatsers duiken nog op uit de duisternis van Bartlehiem. Velen van hen hebben het zwaar en moeten de EHBO-post bezoeken, onder meer vanwege bevroren ogen.

Eindtijd stempelpost Dokkum verlaat

Eigenlijk zouden om 22.30 uur de laatste stempels worden gezet in Dokkum, maar de stempelpost blijft uiteindelijk open tot 23.00 uur. Zo krijgen meer schaatsers de kans om nog voor twaalf uur vannacht de eindstreep in Leeuwarden te bereiken en het Elfstedenkruisje te halen.

Drukte bij EHBO-posten

Het is inmiddels donker en op meerdere plekken zien de schaatsers geen hand voor ogen. De kans op ongelukken is dus groot en de EHBO-posten hebben het druk tijdens deze laatste uren van de Elfstedentocht.

Schaatser overleden

Een triest bericht tijdens deze vijftiende Elfstedentocht. Eén van de deelnemers is tijdens de tocht overleden. Het was geen schaatsongeval, maar waarschijnlijk een hartprobleem waar de schaatser aan bezweken is. Dat meldt dokter Jan Zijlstra.

Kijk live naar de laatste uren van de Elfstedentocht

En we zijn ook weer terug met de livestream. Kijk via NOS.nl of de NOS-app naar de toerrijders die proberen voor middernacht de eindstreep te bereiken.

Wennemars mocht niet naar Nederland

Erben Wennemars had ook graag de Elfstedentocht van 1997 gereden, maar mocht niet terugkeren naar Nederland van zijn coach. Hij was aanwezig bij de wereldbekerwedstrijden in Calgary en eindigde op de 500 meter in de achterhoede van de B-groep.

Dit gebeurde acht uur geleden

Veel schaatsers die meedoen aan de toertocht zijn nog onderweg. Ruim acht uur geleden kwam de allereerste schaatser over de finish: Henk Angenent. Zo zag dat eruit.

Talkshow uit Dokkum

We zijn weer terug op NPO 1! Dione de Graaff ontvangt enkele hoofdrolspelers van de vijftiende Elfstedentocht: Henk Kroes, Henk Angenent en Klasina Seinstra. Over een halfuur zijn er op de livestream op NOS.nl en in de NOS-app ook weer live beelden te zien van toerrijders die nog over de finish komen.

Livestream vanavond verder

Veel schaatsers zijn de finish in Leeuwarden gepasseerd, maar tegelijkertijd zijn veel toerrijders nog onderweg. De livestream is nu even gepauzeerd en gaat om 21.04 uur weer verder om de laatste schaatsers over de finish te zien komen.

Om 20.34 uur zijn we alweer terug op NPO 1 met een talkshow vanuit Dokkum. Dione de Graaff spreekt dan met hoofdrolspelers Henk Kroes, Henk Angenent en Klasina Seinstra.

Olympisch kampioen is binnen

Terwijl de huldiging van Angenent en Seinstra gaande was, kwam een viervoudig olympisch schaatskampioen over de finish op de Bonkevaart. De Noor Johan Olav Koss was deelnemer van de toertocht en kwam samen met oud-schaatser Geir Karlstad binnen.

Pinguïn op de schaats

Bolsward stopt bijna met stempelen

Veel toerrijders zijn nog onderweg en hopen de finish van de Elfstedentocht voor middernacht te bereiken. De schaatsers die na zes uur vanavond de stempelpost van Bolsward bereiken, krijgen echter geen stempel meer en worden verzocht het ijs te verlaten. De duisternis is aan het invallen en de kans dat ze de eindstreep in Leeuwarden nog halen, is miniem.

Oproep van Seinstra

Winnares Klasina Seinstra houdt een emotionele toespraak en doet ook een oproep aan alle vrouwen in Nederland.

"Ga alsjeblieft marathon schaatsen, want dan heb je er echt heel veel plezier in."

'Erik Hulzebosch la la la la la'

Erik Hulzebosch, de nummer twee van de Elfstedentocht, baalde na afloop als een stekker, maar lijkt weer een beetje opgevrolijkt.

Hij wordt ondanks zijn nederlaag in het zonnetje gezet en als zijn nummer 'Erik Hulzebosch la la la la la' wordt ingezet kan er zelfs een lachje vanaf.

Angenent en Seinstra gehuldigd

Henk Angenent en Klasina Seinstra worden onder luid gejuich van een uitzinnige menigte gehuldigd.

Kleine gediskwalificeerd

Daar is het verlossende woord van de wedstrijdleiding. Piet Kleine vergat te stempelen in Hindeloopen en is daarom gediskwalificeerd.

Van Benthem is binnen

Voor Evert van Benthem, winnaar van 1985 en 1986, was de Elfstedentocht één grote ereronde. Overal waar hij langskwam werd hij als grote held onthaald.

Hij komt samen met zijn maten over de finishlijn op de Bonkevaart.

Douwe de Vries trots op zijn neef

Willem Poelstra kwam als negende over de eindstreep, een minuut achter Yep Kramer.

Twee jaar later zou Poelstra, dan 24, om het leven komen na een marathonwedstrijd.

Voor zijn neef en voormalig marathonschaatser Douwe de Vries is hij nog altijd een groot voorbeeld, zo laat hij op zijn Instagram weten.

Of het koud is?

Van Benthem krijgt er geen genoeg van

Het is heerlijk om te zien, overal waar oud-winnaar Evert van Benthem aankomt steelt hij de show.

Van Benthem maakt tijd voor interviews en foto's met fans en rijdt in ieder dorp nog een extra rondje. Hij heeft de 200 kilometer waarschijnlijk al ruimschoots gepasseerd door al die extra meters.

Ook in België wordt meegekeken

Na de finish van de wedstrijdrijders is het genieten van de toertocht en alle festiviteiten daaromheen.

De Belgische presentator Karl Vannieuwkerke krijgt er geen genoeg van...

Angenent zag dat Hulzebosch het moeilijk had: 'Dus gegokt op lange sprint'

Kleine mist stempelpost: 'Dan ga je niet meer terug, ben maar door gereden'

Oei dat ziet er niet goed uit...

Een oplettende kijker ziet dat een motor een toeschouwer omver rijdt. We hopen dat het ongeluk meevalt...

Update: Inmiddels is bekend dat de toeschouwer met een beenbreuk en hersenschudding in het ziekenhuis is opgenomen.

Oud-winnaar Van Benthem groots onthaald in Dokkum

De tijdslimiet voor wedstrijdschaatsers bij zowel de mannen als de vrouwen is inmiddels verstreken. Er zijn nog wel een hoop toerrijders onderweg.

Onder hen ook Evert van Benthem, winnaar van 1985 en 1986. Zoals dat hoort bij een kampioen deelt hij de lakens uit en bepaalt hij het tempo in zijn groepje.

Even later wordt hij op grootse wijze onthaald in Dokkum. Met een brede glimlach neemt hij de terechte heldenverering in ontvangst.

Nog altijd geen nieuws over Kleine...

Wedstrijdleider Gerrit van den Ham wil nog altijd geen uitspraak doen over Piet Kleine. We zullen het pas weten na het bekendmaken van de definitieve uitslag, aldus Van Den Ham.

Kleine vergat in Hindeloopen te stempelen. Hij werd uiteindelijk vijfde, maar het zou dus zomaar kunnen dat hij gediskwalificeerd wordt.

Nummer twee Hulzebosch baalt als een stekker: 'Hij was gewoon beter'

Bloedstollende sprint bij de vrouwen

Seinstra verslaat Smit!

Iets minder dan een uur later dan de finish van de mannen is het ook bij de vrouwen een zinderende finale.

De zwangere Klasina Seinstra verslaat Gretha Smit in de sprint en wint de Elfstedentocht.

Bij de mannen wint een spruitjeskweker, bij de vrouwen een postbode. Want dat is Seinstra.

Bart Veldkamp komt binnen

Daar komt een olympisch kampioen binnen.

De Nederlandse Belg Bart Veldkamp komt hand in hand met twee andere schaatsers over de finishlijn. Een prachtig beeld.

Angenent opgevangen in totale chaos: 'Op een-na-mooiste dag van mijn leven'

De volledige uitslag

De beelden: Angenent wint in een zinderende finale van Hulzebosch

HENK ANGENENT WINT DE ELFSTEDENTOCHT!

Wat een finale! Henk Angenent verslaat op het nippertje Erik Hulzebosch in de sprint en wint de vijftiende Elfstedentocht!

Hij is de opvolger van Evert van Benthem.

Nu probeert Verduin weg te rijden

Na de pogingen van Kleine is het nu Verduin die het probeert.

Henk Angenent lijkt onverstoorbaar, want rijdt de gaten keer op keer dicht. Wat een heerlijke finale.

Stam is er nu definitief af en zal de tocht der tochten niet gaan winnen.

Kleine probeert het keer op keer

De finale is nu echt begonnen! Kleine valt meerdere keren aan, maar voorlopig nog zonder succes. Wat een kracht heeft die man.

Stam heeft het lastig en kan net aan aanhaken. De zes schaatsers zijn dus nog altijd bij elkaar.

We maken ons op voor de finale

Op de Bonkevaart in Leeuwarden maken ze zich op voor de finale van de Elfstedentocht. De kopgroep werkt nog altijd goed samen. Iedereen doet kopwerk en er wordt niet gedemarreerd.

Wie durft er als eerste een poging te wagen om weg te rijden?

Kopgroep van zes stempelt in Dokkum

Ook in Dokkum zijn de mensen massaal bijeen gekomen om hun schaatshelden aan te moedigen.

De kopgroep met Henk van Benthem, Henk Angenent, Erik Hulzebosch, Piet Kleine, Bert Verduin en Arnold Stam is nog altijd intact.

Na het stempelen gaat het zestal op de weg terug naar Leeuwarden. Ze hebben nu dus weer de wind volle bak in de rug, dus het tempo zit er goed in.

Alleen maar rechtdoor op de Dokkumer Ee

"Dit is een verschrikkelijk stuk", zegt Herbert Dijkstra over de kilometers die de zes koplopers moeten verteren op de Dokkumer Ee. Het is lang rechtdoor met wind tegen. Leuk is anders, maar heroïsch is het wel.

De koplopers: Henk van Benthem, Henk Angenent, Erik Hulzebosch, Piet Kleine, Bert Verduin en Arnold Stam.

Nog maar vijftien centimeter ijs nodig op de Bonkevaart

Feest en een schrikmomentje in Bartlehiem

Onder luid applaus rijden Van Benthem, Angenent, Hulzebosch, Kleine, Verduin en Stam Bartlehiem binnen. 'Tulpen uit Amsterdam', zingen de toeschouwers. En: 'Wij houden van Oranje'. Het is kortom net Koninginnedag.

Een schrikmomentje trouwens even voor Bert Verduin, die in Bartlehiem de verkeerde baan pakt (laat het Yep Kramer en zijn tienjarige zoon niet horen), maar behendig springt hij over een ijsrandje. Bartlehiem wordt door de rijders twee keer aangedaan, eerst richting Dokkum en daarna opnieuw als het naar finishplaats Leeuwarden gaat.

Gezellige drukte in Bartlehiem

De zes koplopers naderen Bartlehiem, bekend van het bruggetje. Vanaf Bartlehiem is het nog een vervelend eind met wind tegen naar Dokkum.

"Het is een buurtschap, een vlek", zegt presentator Kees Jansma over het bescheiden Bartlehiem, "maar wel wereldberoemd." Jansma omschrijft hoe hij Japanse en Amerikaanse cameraploegen ziet tussen duizenden goedgemutste feestvierders. "In 1986 was hier het vorige evenement van enige allure, namelijk de veertiende Elfstedentocht."

Opperrayondhoofd Velstra heeft ondertussen de mensen meermaals opgeroepen niet meer op het ijs te gaan staan. De politie houdt boel ook in de smiezen.

Zes koplopers

De kopgroep van tien is geslonken tot een kopgroep van zes: Arnold Stam, Bert Verduin, Henk van Benthem, Henk Angenent, Piet Kleine en Erik Hulzebosch.

De broertjes René en Henri Ruitenberg en Yep Kramer zijn er niet meer bij, net als Rob van Meggelen.

IJskoud en wind tegen

Het tempo is er door de harde wind wel uit. Dat de rijders al vijf uur onderweg zijn zal ook niet meehelpen. Het is ploeteren geblazen naar Bartlehiem.

Van twaalf naar tien koplopers

Yep Kramer spoort hem nog aan, maar Jan Bakker kan het tempo in de kopgroep niet meer volgen tussen Franeker en Bartlehiem. Ook Bert Verduin kijkt nog even om, maar na Edward Hagen lost er nog een rijder uit de oorspronkelijke kopgroep van 12.

De namen: Arnold Stam, Erik Hulzebosch, Yep Kramer (de vader van Sven), Henk Angenent, René Ruitenberg, Henri Ruitenberg, Rob van Meggelen, Bert Verduin, Piet Kleine en Henk van Benthem (de broer van Evert).

"Het wordt inderdaad een helletocht, zoals al werd voorspeld", zegt commentator Herbert Dijkstra.

Lucratief telefoontje voor Ruitenberg

Het tragische verhaal van Willem Poelstra

Een van de rijders in de achtervolgende groep is Willem Poelstra. We maken even een klein sprongetje in de tijd, want Poelstra is een zeer talentvolle schaatser die uiteindelijk als negende zou eindigen in deze Elfstedentocht. Een kleine minuut achter Yep Kramer.

Een mooie carrière ligt in het verschiet, maar twee jaar later komt Poelstra, dan 24, om het leven na een marathonwedstrijd. Hij overlijdt aan de gevolgen van een hartstilstand.

Nog altijd krijgt de meest talentvolle marathonschaatser van het jaar de Willem Poelstra Trofee uitgereikt.

Feestelijk onthaal voor koplopers in Franeker, de negende stad

Het is vrolijk, gezellig en feestelijk in Franeker, waar Bert Verduin als eerste stempelt. Duizenden en duizenden mensen staan de koplopers op te wachten in de negende van elf steden.

"En dan gaan ze de lange leegte in", zegt presentator Annette van Trigt, die doelt op het stuk, via Bartlehiem, naar Dokkum. En dat alles met de snijdende oostenwind vies tegen.

Frank Snoeks omschrijft het als "een soort poolgebied". "Hier staan nog wat levende zielen, maar we zijn Franeker voorbij en dan begint het martelen", zegt Snoeks.

Klunen, je moet het maar kunnen

Piet Kleine en Edward Hagen zijn geen beste kluners en verliezen even de aansluiting met de andere koplopers. Na een paar honderd meter sluiten ze echter weer aan.

Poëzie in de Elfstedentocht

'De opvolger van Van Benthem rijdt in dit groepje'

"Hier in dit groepje rijdt vermoedelijk de opvolger van Evert van Benthem", zegt commentator Frank Snoeks. "Het is een guur gevecht tegen de straffe wind. Niuemand om je heen, slechts riet. En het eindeloze niets."

De namen van de koplopers: Arnold Stam, Erik Hulzebosch, Yep Kramer (de vader van Sven), Henk Angenent, Jan Bakker, René Ruitenberg, Henri Ruitenberg, Rob van Meggelen, Bert Verduin, Edward Hagen, Piet Kleine en Henk van Benthem (de broer van Evert).

De kopgroep van twaalf is na ruim vier uur op het ijs op weg naar Franeker.

Kopgoep onder Siberische omstandigheden op weg naar Franeker

"De twaalf man werken goed samen en het ijs is hier prachtig", meldt commentator Evert ten Napel vanaf de motor, die vlak achter de kopgroep rijdt.

Toeval bestaat niet, want terwijl Ten Napel op zender is, ziet hij Edward Hagen vallen. Hagen slaagt er gelukkig in snel terug te keren bij de andere elf koplopers.

En hoe zijn de omstandigheden? "Het geeft het gevoel alsof je in Siberië zit, want het is ijskoud."

Thumbs up!

Wat doe je als je na zo'n 115 kilometer schaatsen, na vier uur op het ijs, in Harlingen aankomt bij de stempelpost?

Dan laat je het thuisfront even weten dat je oké bent. Ook in 1997. Nog meer dan 80 km tot de Bonkevaart.

Na bijna vier uur op het ijs wordt Harlingen bereikt

Het is koud en wit in Friesland

De kopgroep van twaalf nadert Harlingen, waarna de rijders naar het oosten draaien en de wind vol tegen zullen krijgen. Alle hens aan dek dus voor de favorieten.

Wie rijden er in de kopgroep?

De kopgroep halverwege de vijftiende Elfstedentocht bestaat uit twaalf schaatsers: Arnold Stam, Erik Hulzebosch, Yep Kramer, Henk Angenent, Jan Bakker, René Ruitenberg, Henri Ruitenberg, Rob van Meggelen, Bert Verduin, Edward Hagen, Piet Kleine en Henk van Benthem.

In de categorie 'familie van': Henk van Benthem is de broer van Evert, winnaar van de tocht in 1985 en 1986. En Yep Kramer is de vader van Sven, die later fuore zou maken op de langebaan. Maar dat is allemaal toekomstmuziek.

Ook in Bolsward nog altijd een grote kopgroep, halverwege de Elfstedentocht

Bellen tijdens de Elfstedentocht, het kan gewoon

René Ruitenberg rijdt de Elfstedentocht met een mobiele telefoon in zijn achterzak. Een mobiele telefoon mét antenne, kom er nog eens om.

Ruitenberg miste de stempelpost in Hindeloopen en heeft waarschijnlijk contact gehad met zijn ploegleider. Die kan hem verteld hebben van de lege plek op zijn stempelkaart, maar hij kan de rijder ook voorzien hebben van informatie over de ravitaillering.

Elf koplopers in Workum

Een elftal koplopers stempelt in Workum. Onder hen Erik Hulzebosch, Henk Angenent en Piet Kleine, met zijn incomplete stempelkaart.

De volgende stad is Bolsward, ongeveer halverwege de Tocht.

Waar was jij in 1997?

Heb jij herinneringen aan de Elfstedentocht van 1997? Deel ze op Twitter met #elfsteden97

Kleine en Ruitenberg hadden 'de blik op oneindig'

Wat een drama voor René Ruitenberg en Piet Kleine, zij hebben de stempelpost in Hindeloopen gemist. "De eersten hebben de blik op oneindig en zien helemaal niks", zegt rayonhoofd Blijker, die geen medelijden kan hebben met de twee. "Het is bekend dat de stempelpost zo vroeg in het dorp is, dat staat in het draaiboek."

Wat doet Kleine nou?

Oei, de olympisch kampioen op de tien kilometer van 1976 begaat een kapitale fout. Piet Kleine, debutant in de Elfstedentocht, vergeet te stempelen in Hindeloopen.

Voor een postbode sowieso al niet echt handig, maar in de Elfstedentocht een kleine doodzonde. Wat nu?!

Ook onder anderen Erik Hulzebosch rijdt langs de stempelpost, maar heeft dat na enkele seconden in de gaten en keert om. Kleine doet dat niet en heeft een probleem.

De zon komt op boven Friesland

Langzaam maar zeker komt de zon op boven Friesland, het eerst streepje daglicht is te zien. Vanaf kwart over acht verwacht commentator Herbert Dijkstra de motoren op het ijs, waardoor de wedstrijd beter te volgen zal zijn.

Hagen, Bakker en Ruitenberg op kop in Stavoren

In Stavoren, in het uiterste zuidwesten van Friesland aan het IJselmeer, rijden die schaatsers op kop: Edward Hagen, Jan Bakker en Henri Ruitenberg.

En een stuk daar achter, in een fraai paars pak, de olympisch kampioen op de tien kilometer van 1992: Bart Veldkamp

Waar komt de stempelkaart vandaan?

Hoe bewijst een schaatser dat hij de hele Elfstedentocht heeft afgelegd? Met een stempelkaart die in elk van de elf steden van een nieuwe stempel wordt voorzien. De kaart is een vondst van Pim Mulier, eind negentiende eeuw een groot pionier in de Nederlandse sport.

Mulier schaatste in 1890 al langs de elf steden. Hij is een van de grondleggers van de Tocht die in 1909 voor het eerst officieel werd verreden.

Wagemaker geeft op in Sloten: 'Verschrikkelijk rot'

Een ontgoochelde Frans Wagemaker zit na veertig kilometer, bij de stempelpost in Sloten, bij verslaggever Kees Jansma. "Het gaat gewoon niet. In 1986 ging het perfect, ik heb er hard voor getraind. Je kunt wel doorgaan, maar het heeft geen zin."

"Je kunt nog wel doorgaan, maar daar heb ik geen zin in. Het was niet leuk en dat is gewoon jammer. Het gaat gewoon niet."

Grote problemen voor Hoekstra

Een drama voor rijder met nummer 139, Hoekstra uit Heerenveen. Vlak voor Sloten breekt zijn schaats af...

Vijf koplopers in Sloten

Na 1 uur en 18 minuten komt een kopgroep van vijf schaatsers aan bij de stempelpost in Sloten. Onder hen Erik Hulzebosch, door Evert van Benthem getipt als een van de grootste favorieten.

Hulzebosch aan de leiding in IJlst

E. Hulzebosch, schrijf die naam maar op. Na dik vijftig minuten komt de rijder uit Anerveen als eerste door in IJlst, de tweede van elf steden.

Klunen en stempelen in Sneek, de eerste van de elf steden

De Elfstedentocht op houten schaatsen? 'Zo reed ik 'm in 1986 ook'

Klapschaatsen zullen we vandaag niet voorbij zien komen, maar voor deze deelnemer zijn 'gewone' noren al te modern. De Elfstedentocht kun je natuurlijk ook gewoon op houten noren rijden.

En waarom? "Op die andere heb ik nooit geschaatst. En ik heb reserveschaatsen bij me, dus we zien het wel."

Voor de beste man ligt er mogelijk nog wel een prijs in het verschiet. In Leeuwarden ligt een presentje klaar voor de eerste rijder die de Elfstedentocht op houten schaatsen voltooit.

Kleine verschillen aan kop

Edward Hagen is na 40 minuten en 24 seconden de eerste wedstrijdrijder in Sneek, de eerste van de elf steden die wordt bereikt. Hagen mag zich nog niet rijk rekenen, want de verschillen zijn nog heel klein. Volgende halte: IJlst

Legendarische Uitham rijdt de Tocht voor de zesde keer

Ook Jan Uitham, in de legendarische Elfstedentocht van 1963 tweede achter Reinier Paping, is van de partij. Aan ervaring geen gebrek: Uitham rijdt de Tocht alweer voor de zesde(!) keer.

"Ik geef mezelf maar zestig procent kans om het uit te rijden. Ik heb nog wel de allures van vroeger, maar niet meer de capaciteiten. En dat botst weleens."

'Hak een wak'

Onder de prachtige, en tegelijkertijd treurige slagzin 'hak een wak' hebben enkele tegenstanders van de Elfstedentocht pekel op het ijs gegooid bij Sneek. De brandweer en de politie hebben het ijs echter snel kunnen herstellen, waardoor de tocht niet in gevaar komt.

Na een stuk hardlopen bereiken de eerste schaatsers het ijs in de Zwettehaven

Toerrijders, met Van Benthem in hun midden, ook onderweg

Niet alleen de wedstrijdrijders zijn onderweg, ook de eerste toerrijders zijn begonnen. Onder hen tweevoudig winnaar en dus elfstedentocht-legende Evert van Benthem, winnaar in 1985 en 1986.

De toerrijder die vandaag als eerste finisht, mag bij de volgende Elfstedentocht meedoen tussen de wedstrijdrijders. Dan maar hopen dat er snel weer een tocht uitgeschreven kan worden....

Eerste rijders op het ijs

Na zo'n zes minuten zijn de eerste rijders het ijs opgegaan. Daar gaan, op schitterend eenvoudige houten bankjes, de schoenen uit en de schaatsen aan.

En waar laat je die schoenen dan? Gewoon, bij de bankjes. De organisatie verzamelt ze in grote zakken, aan het einde van de dag kunnen ze in Leeuwarden weer worden opgehaald. Ook dat is de Elfstedentocht.

Het hek gaat aan de kant, de wedstrijdrijders van zijn start gegaan

Olympisch kampioen aan de start

Herkent u hem? "Ik ben net zo gek als de rest die hier staat", zegt de olympisch kampioen op de tien kilometer van 1992. Het is natuurlijk Bart Veldkamp.

En de gevoelstemperatuur in Friesland? -23 graden zegt commentator Frank Snoeks. "Winterse taferelen", slaat hij de spijker op de kop.

Hulzebosch maakt zich niet druk

De Elfstedentocht begint niet op het ijs, maar met 1.900 meter lopen naar de Zwettehaven in Leeuwarden. Erik Hulzebosch maakt zich daar niet al te druk om. "Toen ik één was kon ik al lopen."

Midden in de nacht een bord spaghetti

Wedstrijdrijder Henri Ruitenberg heeft, na één uurtje slaap, om half drie vannacht een bord spaghetti gegeten en heeft dus inmiddels wel weer trek. "Na drie uur is dat wel weer verteerd."

Over een klein kwartiertje begint hij met de andere wedstrijdrijders aan de tocht.

De Elfstedentocht op televisie, 25 jaar later

Ook op televisie besteden we aandacht aan de barre tocht van 1997. De eerste twee uur worden in zijn geheel uitgezonden en daarna zal Herman van der Zandt ongeveer elk uur een Elfstedenjournaal presenteren. Dione de Graaff blikt om 20.30 uur op NPO 1 met de hoofdrolspelers van toen terug.

Klaar voor de start?

De wedstrijdrijders staan hutje mutje in de Frieslandhal in Leeuwarden en natuurlijk is NOS-presentator Mart Smeets erbij.

"Over het algemeen laat een mens zich niet kooien, maar hier staan de hardrijders klaar", zegt Smeets, die door een stalen hek van de schaatsers wordt gescheiden. "En kijkt u even naar de ontspannen hoofden van de heren rijders die hier al tijden geleden zijn binnengekomen met stoeltjes en zakken met eten."

Wolkom by ús liveblog

Goedemorgen! Het vriest dat het kraakt, de rayonhoofden zijn bij elkaar geweest en het hoge woord is eruit: it giet oan.

Henk Kroes, voorzitter van de Vereniging de Friesche Elf Steden, heeft het licht op groen gezet: de vijftiende Elfstedentocht gaat door. Om half zes beginnen de wedstrijdrijders aan de tocht van hun leven.

Was je in 1997 nog te jong om het mee te maken, nog niet geboren zelfs of wil je je geheugen opfrissen? Bij de NOS hoef je vandaag niets te missen.

Via deze link is de Elfstedentocht de hele dag te volgen.