Van verschillende kanten roep om onderzoek naar verleden Bernhard

Koning Willem-Alexander heeft nog niet gereageerd op het bericht dat de lidmaatschapskaart van de NSDAP van zijn grootvader, prins Bernhard, is gevonden. De Rijksvoorlichtingsdienst heeft het bestaan van de kaart wel bevestigd en onderstaande afbeelding openbaar gemaakt.

Demissionair premier Rutte wilde aanvankelijk ook niet reageren, maar zei aan het begin van de avond tegen journalisten dat hij een onderzoek dat door de overheid wordt geleid niet nodig vindt. Alle benodigde informatie is openbaar en het is aan historici om er onderzoek naar te doen, vindt hij.

Rutte zei dat hij het "heftig" vindt dat de originele lidmaatschapskaart van de NSDAP is gevonden, maar ook dat uit eerder onderzoek al "vrij overtuigend" duidelijk was geworden dat Bernhard lid is geweest van de partij van Hitler.

De kaart zat in het privéarchief van de prins, die in 2004 overleed. Oud-directeur van het Koninklijk Huisarchief Flip Maarschalkerweerd vond de kaart in het archief op Paleis Soestdijk, dat hij na Bernhards overlijden heeft geïnventariseerd. Hij schreef erover in zijn boek De achterblijvers, dat vandaag is verschenen.

Leden van verschillende partijen in de Tweede Kamer hebben Rutte via Kamervragen om een onderzoek gevraagd naar het NSDAP-verleden van Bernhard. Het initiatief komt van D66-Kamerlid Alexander Hammelburg, die vanuit zijn Joodse afkomst zeer geïnteresseerd is in de geschiedenis. Hij noemt het lidmaatschap een "publiek geheim" en pleit voor een "serieus onderzoek".

Ook het CIDI, het Centrum Informatie en Documentatie Israël, wil dat de regering een onderzoek instelt naar het oorlogsverleden van Bernhard en zal dat kenbaar maken aan Rutte. Het vermoeden dat Bernhard lid was van de NSDAP bestond al langer, maar nu het bewijs er is, spreekt het CIDI, dat opkomt voor de rechten van Joden, van een nieuwe zwarte bladzijde die is toegevoegd aan een pijnlijk onderdeel van de Nederlandse geschiedenis.

Verder noemt de organisatie het "pijnlijk" dat Bernhard altijd gelogen heeft over zijn naziverleden. "Het is nu van groot belang dat we alles boven tafel krijgen", zegt directeur Naomi Mestrum. Ze vindt een onderzoek van belang voor de geloofwaardigheid van het koningshuis en het land.

Nederlandse Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies (NIOD) ziet op dit moment geen aanleiding voor een onderzoek, maar sluit het voor de toekomst niet uit. "Dik van der Meulen is bij Querido bezig aan een gedegen onderzoek. We wachten dat af voordat we kunnen concluderen of nieuw/aanvullend onderzoek wenselijk is." Mocht er een onderzoeksverzoek komen, dan neemt het NIOD dat wel in overweging.

Anne Frank Stichting

Het Prins Bernhard Cultuurfonds, dat projecten op het gebied van cultuur en natuurbehoud in Nederland ondersteunt, zit ook in zijn maag met het nieuws. "Wij zijn verrast door deze bekendmaking en het bestaan van het document", laat het fonds in een reactie weten. "We gaan op een rij zetten wat dit nieuws voor ons als cultuurfonds betekent."

Het fonds, eerder bekend als het Prins Bernhardfonds en Anjerfonds, bestaat sinds 1940. Toen de oorlog een paar maanden bezig was werd het in Londen opgericht onder de naam Spitfire Fund om oorlogsmaterieel te kunnen kopen. Prins Bernhard was er vanaf het begin bij betrokken. Sinds het einde van de oorlog is het geld bestemd voor cultuur en natuurbehoud.

Sinds 1950 reikt het fonds jaarlijks Zilveren Anjers uit aan vrijwilligers die zich hebben ingezet voor cultuur of natuur. De Prins Bernhard Cultuurfonds Prijs ging vorig jaar naar de Anne Frank Stichting. Dat is een oeuvreprijs voor iemand die zich op een bijzondere manier verdienstelijk heeft gemaakt voor cultuur of natuur. Deze prijs wordt sinds 2010 jaarlijks uitgereikt door koningin Máxima.