76 jaar na de oorlog lopen opnieuw vrouwen van Westerbork naar Groningen
Vanuit Kamp Westerbork zijn vanmorgen 115 vrouwen te voet vertrokken naar de stad Groningen. 76 jaar eerder maakten 116 vrouwen gedwongen door de Duitse bezetter dezelfde tocht. Zij waren bang dat ze aan het einde van de tocht zouden worden gefusilleerd.
Eén van de vrouwen die destijds meeliepen was Willempje Burger-Boeve. Vandaag lopen haar drie kleindochters mee. Burger-Boeve werd in december 1944 opgepakt door de Duitsers. Haar man, een verzetsstrijder, zat ondergedoken. "Door haar op te pakken, hoopten ze tot hem te komen", zegt een van de kleindochters tegen RTV Noord.
Vanuit haar woonplaats Garderen werd ze naar Westerbork gebracht. Daar kreeg ze, net als de andere opgepakte vrouwen, een blauwe overall aan. Die waren eerder door Joden gedragen. Achterop stond in het rood een nummer. Willempje Burger-Boeve kreeg nummer 61.
Vandaag dragen alle lopers het nummer van een van de vrouwen die in 1945 meeliepen. Er zou nog iemand meelopen om de 116 vol te maken, maar die kon toch niet. "Eén van ons zal het nummer 61 van onze oma krijgen. De anderen krijgen het nummer van iemand anders. We hopen ook wat over die vrouwen te horen te krijgen", zeiden de kleindochters voorafgaand aan de tocht.
Vrouwen in het verzet
Doel van de wandeling is het "redelijk onbekende" verhaal van de vrouwen van toen te vertellen, zegt Anna van der Molen van het Oorlogs- en Verzetscentrum Groningen.
"Alle 116 vrouwen zaten in het verzet of hadden er iets mee te maken", zegt Van der Molen. "De Canadezen waren bijna in zicht, en de Duitsers wilden het kamp leeg hebben." Ze besloten de vrouwen daarom onder begeleiding naar Groningen te laten gaan.
De tocht naar Groningen begon op 11 april 1945 en duurde twee dagen. De vrouwen en de bewakers liepen in de nacht om minder op te vallen. Overdag sliepen ze in boerderijen van NSB'ers. "Er zaten ook oudere en zwangere vrouwen tussen. Ze waren sowieso ernstig verzwakt", zegt Van der Molen.
Bij Assen werd behoorlijk geschoten, en dat maakte diepe indruk. De eerste stop was in Loon. "Ik heb begrepen dat we bij een van die boerderijen gaan kijken. Heel bijzonder, daarmee worden onze indrukken natuurlijk nóg meer aangekleed", zei een van de kleindochters van Burger-Boeve voor de tocht.
Het enige wat ze vertelde dat ze in Westerbork zat, en aan het einde van de oorlog heel ver moest lopen.
De kleindochters hebben hun oma er nooit over horen vertellen. "Ze heeft er tot haar 91ste mee geleefd. Het enige wat we via onze moeder hoorden, was dat ze in Westerbork had gezeten in de oorlog en dat ze aan het einde een verschrikkelijk eind moest lopen."
In de nacht van 13 op 14 april kwamen de vrouwen aan op een boerderij tussen Visvliet en Grijpskerk. De commandant van de Duitsers besefte toen dat het konvooi was ingesloten door de geallieerden. De vrouwen waren bang dat ze alsnog geëxecuteerd zouden worden, maar dat gebeurde niet. De Duitsers namen de benen en de verzetsstrijders werden bevrijd.
De vrouwen die vandaag wandelen, lopen de tocht in één keer. Ze komen naar verwachting rond 19.00 uur aan in Groningen bij het voormalig huis van bewaring. Dan hebben ze 40 kilometer gelopen. De tocht zou eigenlijk vorig jaar zijn, maar ging toen vanwege corona niet door.
Van der Molen: "Onderweg komen ze van alles tegen. Theater, optredens, verhalenvertellers. Alles zal in het teken staan van die 116 vrouwen van toen."