Achterblijver in Cherson: alles wordt gejat, maar het leven gaat door

• Chiem Balduk

  Redacteur buitenland

"Alles van waarde is meegenomen: bronzen monumenten, de complete inboedel van bedrijven en ook contant geld." Dat vertelt Serhi, een achtergebleven bewoner van Cherson, een stad in het zuiden van Oekraïne. De Russische bezetters hebben de lokale bevolking in de afgelopen weken naar andere regio's onder Russisch bestuur overgebracht, vanwege de opmars van het Oekraïense leger. Oekraïense autoriteiten spreken van een verkapte deportatie.

Ondertussen zijn er onbevestigde berichten dat door de Russen benoemde overheidsfunctionarissen zelf ook de benen nemen. Volgens een Oekraïense bestuurder hebben Russen hun controleposten in een aantal voorsteden van Cherson verlaten. De pro-Russische regionale regering zou verplaatst zijn naar de havenstad Skadovsk, op bijna 100 kilometer afstand van Cherson. De vicevoorzitter zei vanochtend dat "mogelijk ook de troepen naar de oostoever zullen vertrekken".

De situatie rond Cherson:

Hoewel de bezetters claimen dat tienduizenden burgers naar elders zijn overgebracht, zegt Serhi dat weinig mensen meewerken aan de verplaatsing naar andere regio's die onder controle van Rusland staan. "Cherson is zeker geen spookstad geworden. Er zijn minder mensen, maar de bewoners proberen het gewone leven voort te zetten."

Botten, bussen en brandweerwagens gejat

De stad is voor een groot deel leeggeplunderd, schetst Serhi. Zo zijn er uit het bedrijf van zijn oom voor honderdduizenden euro's bezittingen en inboedel geroofd, maar ook in musea en het regionale archief is stevig huisgehouden. Zelfs de botten van de Russische maarschalk Potjomkin, die Cherson in de 18e eeuw heeft gesticht, zijn ontvreemd uit zijn graf en "in veiligheid gebracht".

De plunderingen maken de hervatting van het gewone leven ingewikkeld. Er is geen openbaar vervoer, doordat lijnbussen zijn geconfisqueerd. "Een groot ziekenhuis is gesloten en wordt waarschijnlijk straks in gebruik genomen als militair hospitaal. Ook veel apotheken zijn dicht", vertelt Serhi. Ook wordt er beweerd dat alle brandweerwagens zijn gestolen.

Markten en de meeste winkels zijn nog wel open. Daar speelt een ander probleem: veel salarissen worden uitbetaald in roebels, maar in winkels wordt nog met de Oekraïense hryvnja's betaald. Op dat vlak is de 'russificatie' dus nog niet geslaagd. "Mensen zitten met twee valuta. De wisselkoers wordt steeds aangepast, waardoor de hryvnja kunstmatig duur is."

Cognac opdrinken

Serhi's dagen zien er vrij eentonig uit. Overdag is hij bezig met zijn werk - vanuit huis - en 's avonds probeert hij van het leven te genieten. "Dat komt neer op het opdrinken van de laatste voorraden whisky en cognac." Er is verder weinig te doen. "Bijna alle vrienden zijn vertrokken, veelal naar hun datsja's."

Een door Rusland aangestelde bestuurder riep burgers vanochtend nogmaals op mee te werken met de 'evacuatie':

Serhi wil zijn stad niet verlaten, ook niet nu de gevechten steeds dichterbij komen. Vertrekken is bovendien makkelijker gezegd dan gedaan. "Ik kan alleen weg naar Russisch gebied en bij het oversteken van de Dnjepr moet ik mijn Oekraïense paspoort laten zien." Als man van rond de 30 jaar weet hij niet wat dan met hem zal gebeuren.

Bovendien is hij bang dat zijn woning na zijn vertrek wordt geconfisqueerd. "Militairen trekken in de huizen van mensen die zijn vertrokken." Inmiddels lijkt vertrekken ook niet meer mogelijk, doordat het personenverkeer over de Dnjepr is stilgelegd omdat de "evacuatie is voltooid", aldus de Russen.

Ook bootjes zijn onbruikbaar gemaakt:

De meeste mensen zijn al vertrokken in de maanden voordat de Russen met hun zogenaamde 'evacuatie' begonnen, zegt Serhi. Hij bleef achter met zijn vriendin, vader en een enkele vriend. "De rest van mijn naasten zijn naar vrije delen van Oekraïne gevlucht."

Serhi kiest zijn woorden zorgvuldig. Na afloop wist hij de chatgeschiedenis van zijn telefoon, vanwege de willekeurige controles die op straat worden uitgevoerd. Het gesprek vond versnipperd over meerdere dagen plaats via een versleutelde chatapp, omdat er voortdurend problemen zijn met het internet in de stad.

Dronken militairen

Serhi durft niet al te enthousiast te reageren op berichten over een naderende bevrijding of Russische terugtrekking. Er kan ook sprake zijn van een informatieoorlog, waarschuwde de Oekraïense inlichtingenchef Boedanov onlangs. Door terugtrekking te simuleren kan de aanvoer van nieuwe troepen worden verhuld. Vanochtend werd de Russische vlag van een centraal overheidsgebouw verwijderd, maar ook dat is misleiding om Oekraïense troepen de stad in te lokken, zegt een legerwoordvoerder.

"Er zijn veel nieuwe militairen naar de stad gebracht, maar ze zien eruit als daklozen", zegt Serhi minachtend. "Ze drinken veel en veroorzaken voortdurend ongelukken in de stad." Ook is hun uitrusting ondermaats, volgens Serhi. "Ik denk dat ze in de winter allemaal zullen sterven aan longontsteking, ik hoor ze nu al veel hoesten. Ze kunnen zich beter overgeven, dan blijven ze in leven."