Carlsen spreekt over schaakrel, laat volgende zet aan 19-jarige ‘valsspeler’
Magnus Carlsen laat de hele schaakwereld beven met één tweet. Een week na zijn ongehoorde opgave na één zet in een onlinepartij tegen tiener Hans Niemann, komt de wereldkampioen met een verklaring voor zijn veelbesproken gedrag in het Carlsen-Niemann-schandaal. En doet hij een verzoek aan de 19-jarige 'valsspeler.'
Carlsen suggereerde begin september, na een kansloze nederlaag met wit tegen Niemann en een ongekende terugtrekking uit de prestigieuze Sinquefield Cup, dat hij Niemann verdenkt van vals spel en weigert nog tegen hem te spelen. De schaakwereld keek verbijsterd toe, vooral omdat Carlsen geen uitleg gaf voor zijn gedrag. Tot maandagavond.
"Ik weet dat mijn acties velen in de schaakgemeenschap frustreerden", meldt Carlsen via Twitter. "Ik ben gefrustreerd. Valsspelen is een serieuze zaak en een bedreiging voor het voortbestaan van het spel."
Niemann gaf na de Sinquefield Cup toe dat hij als twaalf- en zestienjarige heeft valsgespeeld in onlinepartijen, maar dat hij nu "clean" is. Toch heeft Carlsen zo zijn vermoedens: "Ik geloof dat Niemann vaker en recenter valsspeelde dan hij publiekelijk heeft toegegeven."
"Tijdens onze partij in de Sinquefield Cup kreeg ik de indruk dat hij niet gespannen was en zich niet volledig concentreerde op het spel in cruciale posities. Terwijl hij mij met zwart wegspeelde op een manier waartoe maar een handvol spelers in staat is."
Verzoek aan Niemann
Bewijs voor vals spel levert Carlsen niet. Maar hij lijkt niet alles prijs te geven. Vorige week zei hij al met enig cynisme: "Ik moet zeggen: ik ben zeer onder de indruk van Niemanns spel en ik denk dat zijn mentor Maxim Dlugy geweldig werk doet." En de Noor sluit zijn tweet af met een verzoek aan Niemann.
"Er is meer dat ik zou willen zeggen. Maar helaas kan ik op dit moment niet doen zonder expliciete goedkeuring van Niemann om openlijk te spreken." Mogelijk uit vrees voor juridische gevolgen. Zo laat Carlsen de volgende zet aan Niemann.
Wereldschaakbond FIDE zweeg ook wekenlang maar kwam vrijdag dan toch met een verklaring. "Omdat het onze plicht is de integriteit van de sport te beschermen." Bondsvoorzitter Arkadi Dvorkovitsj zette in het statement Carlsen op zijn plek.
"De wereldkampioen heeft met zijn status een morele verantwoordelijkheid. Zijn acties hebben impact op de reputatie en sportieve resultaten van zijn collega's en zouden uiteindelijk schadelijk kunnen zijn voor de sport. Wij denken dat er een betere manier was om met deze situatie om te gaan."
Grondig onderzoek
FIDE deelt Carlsens zorgen over de schade die vals spel het schaken toebrengt. De bond is bereid de Fair Play-commissie in te schakelen om een grondig onderzoek te starten naar het incident. "Zodra het eerste bewijs geleverd wordt en alle betrokken partijen informatie vrijgeven."
Eén van die betrokken partijen is één van 's werelds grootste schaakwebsites, Chess.com. Nadat Carlsen zich terug had getrokken uit de Sinquefield Cup, sloot Chess.com Niemanns account af. Met de toelichting dat ze informatie hebben dat Niemann niet alleen als jeugdspeler zou hebben valsgespeeld, zoals de schaker zelf zei.
Of Niemann daadwerkelijk aan het bord valsspeelde tegen Carlsen - op internet gaan daarover de wildste speculaties rond - is zeer de vraag: hard bewijs is er niet. Carlsen ziet graag strengere maatregelen rond de fysieke toernooien. "Ik vind dat schaakorganisatoren serieus moeten overwegen de veiligheidsmaatregelen en manieren om valsspelen te ontdekken op te schroeven bij spelen aan het bord."
Behalve de suggestieve verklaring van Chess.com is er voor recent online vals spel van Niemann ook geen bewijs geleverd.
Een expert in het opsporen van online valsspelers, de Amerikaans hoogleraar Kenneth Regan, zei tegen schaakwebsite Chess24, dat hij alle toernooipartijen van Niemann van de afgelopen twee jaar door zijn zelfontwikkelde computeranalyse heeft gehaald en daarbij geen signalen van fraude had ontdekt.
Toegewijd panel
In de afgelopen weken is de Carlsen-Niemann-soap wereldnieuws geworden. Enkele topgrootmeesters kunnen Carlsens gedrag begrijpen, omdat ze de mening delen dat het lastig spelen is tegen iemand die je ergens van verdenkt. Anderen keuren zijn insinuerende gedrag af.
In Noorwegen, waar vaak lovend over hun nationale schaakheld gesproken wordt, klinken snoeiharde geluiden over de manier waarop de wereldkampioen handelt. Zo noemt de Noorse grootmeester Jon-Ludvig Hammer het "volkomen onaanvaardbaar om met opzet te verliezen, het onsportiefste gedrag mogelijk."
De Nederlandse grootmeester Anish Giri zei vorige week dat hij denkt dat Carlsen geen direct bewijs heeft. Maar ook: "Je verliest het vertrouwen in mensen die online vals hebben gespeeld. En dat is een groot, groot probleem - net als het insinueren van vals spel. En dat moet op één of andere manier worden opgelost."
FIDE heeft intussen geopperd grootmeesters, leden van 's werelds grootste schaakplatforms en anti-valsspeel-experts samen te brengen in "een toegewijd panel om de strijd aan te gaan tegen vals spel en te voorkomen dat het een echte plaag wordt."
