Russische tegensancties op gas: hoeveel blijft er straks over voor de winter?

In reactie op de sancties vanuit Europa heeft Rusland sinds deze week tegensancties ingesteld tegen energiebedrijven. Daardoor stroomt er nu minder Russisch gas naar onder meer Europa. Volgens deskundigen leidt dat voor Nederland niet acuut tot een gastekort. Toch wacht er een spannende winter.

Het Duitse gasbedrijf Wingas is een van de bedrijven op de Russische sanctielijst die gekort wordt op gas. Eneco is voor zo'n 15 procent van de gastoevoer afhankelijk van Wingas, maar laat weten dat Wingas "de contractuele verplichtingen nakomt". Eneco wil nu nog geen verwachting uitspreken of de boycot van Wingas tot problemen leidt.

Buurland Duitsland voelt de Russische sancties via Gazprom Germania, de Duitse dochter van het Russische staatsbedrijf Gazprom. Zo zouden "enkele dochterbedrijven" al geen gasleveringen meer krijgen, zo meldde de Duitse minister van Economische Zaken Habeck. Hij gaat ervanuit dat de Duitse gasvoorraad wordt geraakt door de sancties, omdat de gasopslagplaatsen van Gazprom Germania niet meer worden aangevuld met Russisch gas.

De Russische sancties raken ook Gazprom zelf. Dat bedrijf kan geen gas meer aan Europa leveren via de zogenoemde Yamal-pijpleiding; de eigenaar van het Poolse gedeelte van die pijplijn staat op de Russische sanctielijst.

Andere pijpleidingen

Volgens Machiel Mulder, hoogleraar energie-economie aan de Rijksuniversiteit Groningen, hoeft dat alleen niet direct tot een gasprobleem in Europa te leiden. "De Yamal-pijplijn is al sinds vorig najaar veel minder in gebruik. Dus het heeft geen effect als er nu helemaal geen gas doorheen stroomt. Dat effect zit al in de huidige gasprijzen verwerkt", zegt Mulder.

"Vooral de Nord Stream 1 is belangrijk, want daar stroomt iedere dag 1200 miljoen kubieke meter gas doorheen", benadrukt de hoogleraar. "Ook zijn de pijpleidingen via Oekraïne belangrijk voor de toevoer van gas aan Europa met ongeveer 500 miljoen kubieke meter per dag."

Via deze routes komt het merendeel van het Russisch gas naar Europa:

Ondanks dat de Yamal-pijplijn de afgelopen maanden minder in gebruik is geweest voor gastransport richting Europa, stegen de gasprijzen na de bekendmaking op donderdag alsnog met ruim 20 procent.

"De markt reageerde heftig, omdat niet duidelijk was of de verminderde toelevering van gas voldoende was om aan de vraag te voldoen. Ook stegen de prijzen doordat één van de twee belangrijke doorvoerpijpleidingen via Oekraïne sinds begin deze week ook niet meer beschikbaar is. Maar vandaag zijn de gasprijzen weer gedaald naar 100 euro per megawattuur", zegt Chris Guth, analist bij energiebedrijf Engie.

Europese gasprijs

Nederland voelt misschien niet direct de gevolgen van de Russische sancties, maar op de langere termijn zou dat anders kunnen worden.

"Als ergens in Europa minder gas binnenkomt, heeft dat direct gevolgen voor de gasprijs. En dus ook voor Nederland. Want de Nederlandse gasprijs is sterk gekoppeld aan die in de andere Europese landen", zegt hoogleraar Mulder. Daarmee wijst hij op de Europese gasmarkt, waarin de gasstromen met elkaar zijn verbonden en er in feite één Europese gasprijs bestaat.

Die gasprijs reageerde afgelopen week dus snel als gevolg van een nerveuze markt. Er is nog geen sprake van een acuut probleem, zeggen de deskundigen. Dat zou later dit jaar wel kunnen veranderen, zegt energie-analist Guth. "Doordat er nu minder exportroutes beschikbaar zijn, kan dat vooral de komende winter spannend worden, mocht er bijvoorbeeld een storing elders zich voordoen", zegt hij.

Ondertussen zijn er plannen om Europa minder afhankelijk te maken van Russisch gas. Volgende week woensdag presenteert de Europese Commissie het zogenoemde RePowerEU-plan dat Europa vanaf 2030 af moet helpen van Russische energie. Vandaag werd bekend dat het wegvallen van het Russisch gas de Europese Unie 195 miljard euro gaat kosten.