Aangifte tegen Rijksmuseum om gebruik term 'bersiap' in expositie

Het Comité Nederlandse Ereschulden, dat opkomt voor slachtoffers van Nederlands kolonialisme, heeft aangifte tegen het Rijksmuseum in Amsterdam gedaan vanwege discriminatie en groepsbelediging. Aanleiding is het gebruik van de term 'bersiap' in de tentoonstelling Revolusi! over de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd. Volgens de stichting is deze term racistisch en stigmatiserend.

Behalve tegen het museum zelf is er ook aangifte gedaan tegen museumdirecteur Taco Dibbits en curator Harm Stevens. De aangifte is vandaag online ingediend, zegt Jeffry Pondaag van het Comité.

Bersiap betekent in het Indonesisch 'sta paraat'. In Nederland wordt de term gebruikt voor de gewelddadige periode direct na het eind van de Tweede Wereldoorlog, in de strijd om onafhankelijkheid van Indonesië. Jonge strijders vielen toen niet alleen Indische Nederlanders aan, maar ook Chinezen en Molukkers, iedereen die werd verdacht van steun aan de Nederlandse kolonisator.

Aanvankelijk leek het erop dat de term in de tentoonstelling van het Rijksmuseum niet zou worden gebruikt. De Indonesische gastcurator en historicus Bonnie Triyana schreef in een opiniestuk in NRC dat de term werd vermeden omdat die een racistische lading heeft. Later meldde het museum dat het anders zat.

Niet in de ban

Directeur Dibbits zei tegen NRC dat de term niet in de ban is gedaan en dat die wat hem betreft ook niet racistisch is. "Wij leggen de term uit, we duiden hem en plaatsen hem in de historische context van al het geweld in die tijd." In het interview benadrukt hij dat Triyana een opiniestuk schreef. "Het is op persoonlijke titel geschreven."

Het Comité Nederlandse Ereschulden is daar verbolgen over. "Het Rijksmuseum gaat willens en wetens door met het gebruik van een term die Indonesiërs op een koloniale wijze stigmatiseert", staat in een verklaring op de site van het comité. "Het hele concept van de bersiap voedt het racistische cliché dat Indonesiërs beestachtige wilden zijn. De term wordt ook gebruikt om het kolonialisme te legitimeren door te praten in de trant van: waar twee vechten hebben twee schuld."

Volgens het Comité wist het woord bersiap de koloniale machtsverhoudingen uit. Het wordt "onterecht voorgesteld als een etnische strijd terwijl het een vrijheidsstrijd was tegen een buitenlandse bezetter". Daarmee worden de Indonesische doden uitgewist, zegt Pondaag.

Het Comité Nederlandse Ereschulden zette zich eerder onder meer in voor de slachtoffers van het bloedbad dat Nederlandse militairen aanrichtten in Rawagede op Java in 1947.