Weer een slaaptrein erbij vanuit Nederland, en er komen er nog meer aan

• Jorn Kompeer

  redacteur Binnenland

's Avonds op een station in Nederland op de trein stappen en de volgende ochtend aankomen in steden als Venetië, Praag, Wenen en Zürich. Toen eind 2016 de allerlaatste slaaptrein vanuit Nederland vertrok, leek het gedaan met deze vorm van treinreizen.

Mede door het trage en ouderwetse imago liepen de reizigersaantallen van de slaaptreinen al jaren terug. De komst van hogesnelheidstreinen en steeds goedkopere vliegtickets hielpen ook niet. Ondanks een geschiedenis van meer dan een eeuw, met bekende verbindingen als de Oriënt-Express en de City Night Line, was het niet meer rendabel.

Maar anno 2021 - nog geen vijf jaar later - is dat beeld totaal anders. De slaaptrein beleeft een heuse revival. Sinds afgelopen mei rijdt de Nederlandse Spoorwegen in samenwerking met de Oostenrijkse spoorvervoerder ÖBB dagelijks met een slaaptrein van Amsterdam naar Wenen, en andersom.

Nu is daar een nieuwe speler bijgekomen. Om 18.06 uur vertrok vrijdag vanaf station Breda de nieuwste slaaptrein van de onderneming Green City Trip. "We zijn bijna twee jaar bezig geweest om dit voor elkaar te krijgen", zegt mede-eigenaar Hessel Winkelman. "De eerste trein gaat naar Praag, maar er zijn nog vijf andere bestemmingen, zoals Verona en Venetië."

En daar blijft het niet bij, is te zien in onderstaande kaartjes:

Wat is er afgelopen jaren veranderd, waardoor partijen nu toch weer potentie zien in de slaaptrein? NS-woordvoerder Anita Middelkoop wijst vooral naar de reizigers. "Er lijkt veel gebeurd in de kijk van mensen op hoe ze willen reizen. Nachttreinen zijn in heel Europa in opmars, vooral als duurzaam alternatief voor vliegen."

Volgens de eigenaar van Green City Trip gaat het mensen ook om de beleving, waardoor ze nu de slaaptrein weer boeken. "Het begint letterlijk op het perron bij jou in de buurt. Je hebt geen gedoe met bagage en een wachtrij. En dan krijg je ook nog het mooie uitzicht van berglandschappen in de ochtend. Het is echt onderdeel van je vakantie".

600 bedden

De NS ziet de 'revival' ook terug in het aantal boekingen voor hun slaaptrein naar Wenen. "Door corona waren buitenlandse vakanties en zakenreizen even wat minder populair. Maar inmiddels zien we dat de trein soms helemaal is volgeboekt." Ook Winkelman beaamt dat. Van zijn eerste twee ritten, naar Praag en Venetië, zijn de ruim 600 bedden allemaal bezet.

Toch is het financieel een ingewikkelder verhaal rond de slaaptreinen. Doordat de wagons door meerdere landen moeten, met relatief veel personeel aan boord, zijn de ticketprijzen een stuk hoger dan die van normale treinreizen.

En dan is er nog de discussie over subsidie. De NS-slaaptrein tussen Amsterdam en Wenen wordt jaarlijks met een miljoenenbedrag gesponsord, terwijl dat voor andere slaaptrein-initiatieven niet geldt. Mede daarom spanden een aantal vervoersbedrijven een procedure aan tegen de NS. De bedrijven zeiden geen eerlijke kans te hebben gehad om mee te dingen naar de nachttrein-concessie naar Wenen.

De Nederlandse Spoorwegen wil niet veel over de subsidie kwijt. "Het is niet aan ons om te oordelen wie wel of niet subsidie krijgt, dat beslist de overheid." Wel laat de vervoerder weten dat hun volgende slaaptrein, naar Zürich, niet gesubsidieerd wordt.

Nieuwe bestemmingen

Ondanks de subsidiekwestie, staan zowel de NS als Green City Trip positief tegenover nog meer slaaptreinen in de toekomst. Al willen ze nog niet vooruitlopen op welke Europese bestemmingen haalbaar zijn.

Buitenlandse slaaptreinvervoerders zijn namelijk niet altijd zo happig om door te rijden naar Nederland, vanwege de geografische ligging, aldus de NS. "We zijn vrijwel altijd het begin- of eindpunt. Voor een doorreisroute ligt Nederland gewoon niet zo logisch, wat bijvoorbeeld in Duitsland wel zo is."