Rapport: maak slavernijmuseum op noordoever IJ, met 'kracht en strijd centraal'

Amsterdam moet een nieuw te bouwen Nationaal Trans-Atlantisch Slavernijmuseum krijgen dat staat in een park aan het water, beschikt over een binnen- en buitentheater en waarin slaafgemaakte Afrikanen "ondanks alle onderdrukking in hun leven" worden getoond als "volwaardige, handelende, denkende, emotionele, strijdende en creatieve mensen". Dat staat in een rapport dat vandaag aan de gemeente Amsterdam is aangeboden en dat gaat over de vraag hoe een slavernijmuseum er concreet uit moet zien. Als locatie heeft de noordoever van het IJ de voorkeur.

Een nationaal museum is al jarenlang een wens van veel nazaten van tot slaaf gemaakten. Vorig jaar kondigde Amsterdam aan er echt werk van te willen maken, onder meer in de nasleep van Black Lives Matter-demonstraties in Nederland. Die demonstraties maakten volgens het rapport duidelijk dat de geschiedenis van slavernij "nog altijd structureel doorwerkt".

Een belangrijke component van het museum moet daarom niet alleen het tonen van het verleden zijn. Als het aan de opstellers van het rapport ligt, komt er ook "een ontmoetingsplaats, een educatiecentrum en biedt het museum plaats aan 'werkplaatsen' voor onderzoek, debat en (kunst)productie".

'Onschatbare waarde'

De onderzoekers zeggen dat het museum de slavernij niet alleen moet benaderen vanuit een perspectief van schuld en lijden. "In alle presentatievormen van het toekomstige museum moet de focus liggen op de kracht en strijd van slaafgemaakten."

Volgens de Amsterdamse burgemeester Halsema is het museum hard nodig: "De materiele en immateriële erfenis van het slavernijverleden is van onschatbare waarde voor onze stad. Die moeten we zonder schroom of terughoudendheid koesteren. Zonder die erfenis is het verhaal over waar we vandaan komen incompleet en blijft wie we willen worden onbereikbaar."

Het rapport wordt nu voorgelegd aan de Raad voor Cultuur en de Amsterdamse Kunstraad. Op basis van hun advies bepaalt de gemeente welke vervolgstappen er worden genomen. Tot er een definitief museum is, zou er volgens de rapporteurs alvast een pop-upmuseum kunnen komen, bijvoorbeeld in het Paleis op de Dam.

Het Rijksmuseum heeft recent ook een tentoonstelling over het slavernijverleden geopend.