Dader Christchurch zat op anoniem forum 8chan, wat is dat voor plek?

Extreemrechtse opmerkingen, video's van bruut geweld, wraakporno en doodsbedreigingen. Je kunt het zo gek of grof niet bedenken of het staat op de fora 4chan en 8chan. Op dat laatste forum deelde de dader naar alle waarschijnlijkheid de Facebookstream van het bloedbad dat hij aanrichtte in Christchurch. Uit het manifest van de terrorist valt op te maken dat hij ook veel op de fora was te vinden.

Wat zijn dat voor sites? Is zo'n forum een doos van Pandora of gewoon een plek waar mensen veilig achter hun computer de grenzen opzoeken van hoe ver ze kunnen gaan?

Extreemrechtse opmerkingen

Ico Maly, docent Digital media & Politics aan de Universiteit van Tilburg is bezorgd over de sites. "Iedereen is anoniem. Deze platforms zijn totaal ongereguleerd, dat is waarom ze bestaan. 8chan is opgericht toen 4chan kinderporno ging weren, omdat ze letterlijk vinden dat alles moet kunnen."

Hoewel in de voorwaarden van de sites staat dat mensen zich moeten houden aan de Amerikaanse wetgeving, wordt er in de praktijk weinig gecontroleerd. Dagelijks zijn er op 4chan en 8chan verwijzingen naar het nazisme te vinden en ook extreemrechtse opmerkingen zijn aan de orde van de dag.

Na de aanslag in Nieuw-Zeeland werd er volop over geschreven, zegt Maly. "Er klonk ongeloof, maar ook applaus. Navolging krijgen is het doel van zo'n terreuractie. In deze kringen begeven zich mensen die vinden dat het oorlog is, en dat blanke mannen niet bang meer moeten zijn voor de dood, maar soldaat moeten worden."

Op 4chan zijn ook Nederlanders actief die sympathiseren met de dader:

Toch is het de vraag of praten over geweld potentiële terroristen zal aansporen tot het plegen van een aanslag. De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid heeft in een rapport recent nog geschreven over agressie op het web. De conclusie: "De opleving van rechts-extremisme uit zich vooral online in agressiever taalgebruik, niet in geweld."

De baas van de NCTV waarschuwde gisteren wel dat een gepolariseerd maatschappelijk debat impact kan hebben op lone actors, eenlingen die een aanslag willen plegen.

Dat een terrorist moderne technieken gebruikt en zelf zijn aanslag filmt en streamt via Facebook roept de vraag op hoe sociale media met zo'n nieuwe ontwikkeling moeten omgaan. Hoe kan het dat de beelden lang online bleven te vinden en hun weg vonden tot de tijdlijn van mensen?

De Nederlander Sjarrel, die 8 maanden in Duitsland werkte als content-moderator voor Facebook, zegt dat er op zijn werk al volop gewaarschuwd werd toen Facebook met de stream-functie kwam, vooral omdat livebeelden nauwelijks te modereren zijn. "Op heel onze werkvloer klonk: o nee, dit wordt een ellende. Wat krijg je? Live-zelfmoorden, live-zelfbeschadigingen en live-pesterijen. Dat gaat heel ver."

Richtlijnen en argumenten

Sjarrel legt uit dat er veel tijd overheen gaat voor Facebook besluit of moderators een video moeten wissen. "Eerst gaat Facebook de beelden bekijken en nadenken wat ze ermee moeten doen. Ze vragen zich af: moeten we het verwijderen en welke argumenten gebruiken we daarvoor? Voor het bij de moderator komt, is dat rijkelijk laat. In een half uur tijd is zo'n video allang gedownload en verder verspreid via YouTube, Instagram of Snapchat. Ze zijn altijd te laat."

En dat zijn dus media waar wél een strenge controle plaatsvindt. Op fora als 4chan is zoiets helemaal niet te stoppen. Docent Maly: "Het is vrijwel onmogelijk om er grip op te krijgen. Daarom vind ik dat ze een potentieel groot probleem zijn."