Reacties op Klimaatakkoord: gematigd positief, nog wel losse eindjes

Organisaties die opkomen voor de belangen van onder meer consumenten, werkgevers en milieu reageren gematigd positief op het vandaag gepresenteerde Klimaatakkoord. Na maanden van onderhandelen door bedrijven, overheden en maatschappelijk organisaties werd een akkoord op hoofdlijnen bereikt.

Onder meer plannen voor het verhogen van de belasting op aardgas en de belastingverlaging op elektriciteit worden over het algemeen positief ontvangen. Net als de zogenoemde gebouwgebonden financiering. Daarbij worden woningen duurzaam gemaakt zonder de eigenaar financieel te belasten.

Toch zijn er nog veel vragen over wie uiteindelijk opdraait voor de genomen maatregelen. Ook vragen critici zich af hoe concreet de plannen zijn, vooral die van de tafels industrie en mobiliteit.

'Nog veel losse eindjes'

De Consumentenbond is "overwegend positief" over de plannen, bijvoorbeeld over het financieel aantrekkelijk maken van warmtetechnieken zoals warmtepompen voor grote groepen consumenten. Dat geldt ook voor het plan om de energiebelasting eerlijk te verdelen: grote bedrijven moeten naar verhouding net zoveel gaan betalen als consumenten. "Dat zou echt een breuk zijn met het huidige beleid", zegt directeur Bart Combée. "Goed als dat wordt rechtgetrokken."

Ook is de bond blij met de gebouwgebonden financiering waarmee woningeigenaren die zelf niet in staat zijn een flinke investering te doen, worden geholpen om hun huis energiezuiniger te maken, zonder dat de maandlasten stijgen. Garanties op energiebesparing op basis van onafhankelijke berekeningen zijn volgens de bond daarbij essentieel. "The devil is in the detail", zegt Combée.

De Consumentenbond wil dat de prijs van warmtenetten wordt losgekoppeld van de aardgasprijs, vanwege de snelle stijging van de aardgasprijs. Hoewel in het akkoord wordt gesproken van een snelle uitbreiding van het aantal warmtenetten, worden consumenten volgens de bond op dit moment vanwege het dure warmtenet niet gestimuleerd hun cv-ketel te vervangen.

De bond zegt vooral de doorrekening later dit jaar af te wachten. "Pas dan wordt duidelijk welke directe en indirecte kosten op het bord van consumenten terecht komen."

De Vereniging Eigen Huis (VEH) plaatst soortgelijke kanttekeningen bij het akkoord. "De ambities zijn hoog maar tegelijkertijd is veel nu nog onduidelijk", zegt algemeen directeur Cindy van de Velde. De VEH wijst erop dat de plannen 4,2 miljoen huiseigenaren raken. De vereniging is voorstander van het helpen en stimuleren van huiseigenaren bij het verduurzamen van hun woning. "Belangrijk is dat de rekening niet eenzijdig wordt neergelegd bij huishoudens en dat woonlasten gelijk blijven."

Milieuorganisaties Greenpeace, Milieudefensie, de Natuur en Milieufederaties en Natuur & Milieu zeggen dat niet aan elke tafel evenveel vooruitgang wordt geboekt. "Deze voorstellen gaan ons niet in Parijs brengen, we zijn pas in Antwerpen", zeggen de organisaties.

De tafels elektriciteit en gebouwde omgeving zijn volgens de organisaties goed op weg, met afspraken over het duurzaam opwekken van energie, schone energie in steden en het isoleren van woningen. Landbouw, industrie en mobiliteit blijven volgens hen echter "teleurstellend vaag" en schuiven de lastige kwesties door.

De milieuorganisaties noemen CO2-opslag onder de grond, de "forse" inzet van biomassa en het uitblijven van een duurzaam landbouwsysteem als belangrijkste punten van zorg. Ook willen ze meer duidelijkheid over wie wat gaat betalen. "De burgers dreigen op te draaien voor de kosten van het klimaatbeleid zolang grote vervuilers nauwelijks klimaatbelasting betalen en tegelijk wel subsidies eisen."

'Te vroeg voor champagne'

Ook de Nederlandse Vereniging van Duurzame Energie (NVDE) houdt een slag om de arm en spreekt van een "belangrijke tussenstap" op weg naar een duurzame energievoorziening. "Het is nog te vroeg voor champagne, maar zeker nog geen tijd voor azijn", zegt NVDE-directeur Olof van der Graag.

Volgens de NVDE zijn de belangrijkste positieve punten van het akkoord dat in 2030 minimaal 75 procent van de Nederlandse elektriciteit duurzaam moet worden opgewekt. Er moet ten minste zeven keer zoveel zon- en windenergie zijn dan nu tegen 40 procent lagere kosten. Dat komt volgens de NVDE neer op 700 nieuwe windmolens op zee tussen 2023 en 2030, 500 nieuwe windmolens op het land en 75 miljoen nieuwe zonnepanelen. Ruim een kwart van de huizen wordt niet met aardgas verwarmd, wat neerkomt op twee miljoen woningen.

Op het gebied van mobiliteit moet volgens de NVDE de stap worden gezet van mogelijkheden naar maatregelen. "Een prima route om invulling te geven aan het regeerakkoord is om in 2030 alleen nog maar emissievrije personenauto's te verkopen."

Werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland spreken van een "eerste etappe" naar Parijs die vandaag is afgelegd. Draagvlak voor de maatregelen is volgens voorzitter Hans de Boer cruciaal. "Want met alleen normen en 'top-down' beleid gaan mensen niet met enthousiasme aan de slag."

Vice-voorzitter Fried Kaanen van MKB-Nederland spreekt van een "nuttige inventarisatie" van de plannen per sector. "Maar het Klimaatakkoord moet straks kunnen werken voor alle bedrijven, van heel groot tot klein, van industrieel tot dienstverlening."

De plannen moeten volgens de organisaties zo worden aangescherpt dat ze betaalbaar zijn en Nederlandse bedrijven concurrerend blijven op de internationale markten. "We willen geen situatie waarin de wereld warmer wordt en Nederland armer." Ook de praktische uitvoerbaarheid is volgens de organisaties belangrijk. "Indien in het Klimaatakkoord in het najaar al deze punten goed worden bewaakt, kunnen we van Nederland de internationale hotspot voor slimme klimaatoplossingen maken."

Evofenedex, dat de belangen behartigt van 15.000 bedrijven in Nederland, zegt "prima te kunnen leven" met het akkoord. De bedrijven gaan onder meer investeren in schonere vrachtvoertuigen en de aan- en afvoer van goederen slimmer organiseren om bij te dragen aan de plannen voor CO2-reductie.

'Verbouwing van Nederland begint nu écht'

Installatiekoepel Uneto-Vni is enthousiast over de plannen en trekt de conclusie dat duurzame energie "een sleutelrol" gaat spelen bij het energiezuinig maken van woningen en gebouwen. "De grote verbouwing van Nederland gaat écht beginnen", zegt voorzitter Doekle Terpstra. "Nog voor 2021 gaan we 100.000 corporatiewoningen aardgasloos maken met behulp van warmtenetten en collectieve of hybride warmtepompen. Vanaf 2021 moeten jaarlijks 50.000 huizen aangepakt worden. Al ruim voor 2030 verduurzamen we ieder jaar 200.000 woningen. Daarmee reduceren we onze CO2-uitstoot enorm."

De subsidie voor gebouwgebonden financiering en een verschuiving van de energiebelasting maken de verduurzaming aantrekkelijker, zegt de koepel. De belasting op gas gaat stapsgewijs omhoog vanaf 2020, terwijl de elektriciteitsbelasting omlaag gaat. Zo wordt het gebruik van bijvoorbeeld warmtepompen en zonnepanelen gestimuleerd.

De koepel is blij dat de huidige plannen het huidige aardgaswerk niet direct afschrijven, zodat de mogelijkheid van het gebruik van duurzaam gas wordt opengelaten. "Wij zijn blij met de afspraak dat gemeenten in 2021 duidelijk moeten maken of en wanneer een wijk van het gas af gaat en wat de alternatieve bron voor verwarming wordt."