Verrassingsaanval op Israël nederlaag voor 'Mr. Security' Netanyahu
Israël verkeert in shock sinds de militante beweging Hamas gisterochtend de aanval opende vanuit de Gazastrook. Spanningen tussen Israël en de Palestijnen liepen al maanden op, maar dat het tot een nieuwe oorlog zou komen, had niemand verwacht. Ook de Israëlische inlichtingendiensten niet, en dat kan wel eens grote gevolgen hebben voor de positie van premier Netanyahu.
Een dag na de grootschalige verrassingsaanval van Hamas riep het Israëlische veiligheidskabinet vandaag officieel de staat van oorlog uit. "De vijand zal een ongekend hoge prijs betalen", sprak Netanyahu tot zijn bevolking. "We zitten in een oorlog en die gaan we winnen."
Zelfverzekerde woorden van de premier, maar de kritiek die direct na de aanval losbarstte op zijn veiligheidsdienst - en dus op hemzelf - kan hem niet zijn ontgaan. Het feit dat Israël compleet werd verrast door de aanval is een teken van "ongekend falen op veel verschillende niveaus", zegt Midden Oosten-deskundige Erwin van Veen van instituut Clingendael . "De Israëlische veiligheidsdiensten dachten alles onder controle te hebben, maar dat blijkt niet zo te zijn."
Sinds gisterochtend zijn er aan beide kanten meer dan duizend doden en bijna vijfduizend gewonden gevallen. Hamas zou zeker honderd Israëliërs hebben gegijzeld in Gaza.
Het einde van 'mister security'?
Premier Netanyahu zette zichzelf altijd neer als de hoeder van Israëls veiligheid, wat hem zelfs de bijnaam 'Mr. Security' opleverde. Dit imago is flink aangetast, zegt Van Veen. "Israël trad na 2006 onder Netanyahu vaak agressief op in Gaza en dat bleef tot nu toe zonder al te grote consequenties. Maar uiteindelijk heeft Netanyahu Israël niet voldoende kunnen beschermen. 'Mister Veiligheid' is nu duidelijk in gebreke gebleven."
Analist en schrijver Kim Ghattas zei eerder tegen Nieuwsuur dat de Israëlische politiek te veel met zichzelf is beziggeweest. Netanyahu's regering kondigde dit jaar plannen aan voor verstrekkende juridische hervormingen. Daarop volgden weken van protest. "Er zijn waarschuwingen geweest dat deze regering door overmoed en extremisme de gevaren rondom Israël niet meer zag", aldus Ghattas.
Nieuwsuur sprak Israëliërs die zich grote zorgen maken over hun ontvoerde familieleden en kennissen. "Waarschijnlijk is het afgelopen, maar we weten het niet."
Ook Mustafa Barghouti, leider van een Palestijnse politieke partij op de Westelijke Jordaanoever, denkt dat de dagen van Netanyahu als premier zijn geteld. "Hoe kon dit gebeuren? Waar was het zogenaamde almachtige Israëlische leger? Dit zijn interessante vragen die in mijn ogen zullen leiden tot Netanyahu's ontslag. Hij zal worden gezien als een mislukte Israëlische premier."
Volgens Barghouti was de aanval van Hamas een zelfverdedigingsactie tegen aanhoudende Israëlische aanvallen. "Ik wil niet dat Israëliërs gewond raken en ik wil niet dat Palestijnen gewond raken. Maar dit jaar zijn er op de Westelijke Jordaanoever al 248 Palestijnen gedood, waarvan veertig kinderen. Wij hebben te maken met verschrikkelijke onderdrukking. Daarom bestaat Hamas. Mensen sluiten zich aan bij Hamas omdat het de enige organisatie is die terugvecht tegen Israëlische onderdrukking."
Noodregering
Netanyahu heeft een voorstel gedaan aan zijn politieke tegenstanders voor het vormen van een noodregering. Benny Gantz, een van Netanyahu's felste tegenstanders, heeft vandaag gezegd dat zijn partij daarvoor open staat, mits hij mag meebeslissen over de richting van de oorlog. Net als Netanyahu sprak voormalig legerofficier Gantz van 'harde vergelding' op de terroristen van Hamas.
Volgens Van Veen zijn er verschillende factoren die hard optreden belemmeren. Ten eerste zijn er de Israëlische gijzelaars in Gaza waar Israël rekening mee heeft te houden bij het uitvoeren van bombardementen. Daarnaast zal de VS achter de schermen druk uitoefenen voor terughoudendheid, denkt Van Veen.
"Voor de camera zal de VS Israël blijven steunen, maar de Amerikanen hebben flink wat te verliezen bij hard ingrijpen door Israël. De VS promoot vooral Israëlische toenadering tot Saoedi-Arabië. Die strategie kan in de ijskast als Israël te disproportioneel terugslaat in haar vergelding."
Risico's van vergelding
En dan zijn er nog de gematigde krachten in Israël zelf, zegt Van Veen. "Het maatschappelijke middenveld, maar vooral ook realistische stemmen bij de veiligheidsdiensten, weten wat de risico's zijn van te grove vergelding. De Westelijke Jordaanoever is een vat buskruit waar de spanningen nu al enorm oplopen. Als het daar losgaat, krijg je wat je nu in Gaza ziet, maar dan op nog veel dramatischere schaal."
