Russische oud-topschaker Kasparov: 'Europa spekt de oorlogskas van Poetin'
Garri Kasparov, de Russische schaakgrootmeester en tegenwoordig politiek activist en schrijver, is furieus. "Als ik de beelden uit Kiev zie! Ik waarschuw al jaren. Politieke corruptie en een gebrek aan politieke wil heeft van Europa een passieve toeschouwer gemaakt van de grenzeloze misdaden van het Poetin-regime."
Kasparov - de jongste schaakkampioen ooit - is sinds jaar en dag een groot criticaster van Poetin. In 2007 organiseerde hij anti-Kremlinprotesten en belandde daarna een paar dagen in de gevangenis.
Nu wijst hij met een beschuldigende vinger naar Europa, ook naar Nederland. "Poetin heeft genoeg geld voor deze oorlog, voor zijn propaganda en voor zijn veiligheidsdiensten. Dat geld krijgt hij onder meer van Duitsland, Nederland, Engeland, Frankrijk en vele andere landen. En zolang hij op die enorme oorlogskas kan zitten, kan hij de oppositie en het protest negeren."
Volledige politieke steun
Het geld van westerse landen ontvangt Poetin van bedrijven als Shell, zegt Kasparov. "En andere Nederlandse bedrijven die zaken zijn blijven doen, ook na de inname van de Krim. Nederland valt dan nog mee als je het vergelijkt met Duitsland."
Dat land spant de kroon binnen Europa, zegt Kasparov. "De Duitsers hebben niet alleen geholpen deze oorlogsmachine te bouwen, maar hebben er ook voor gezorgd dat Europa steeds afhankelijker is geworden van Russisch gas. Duitsland gaf Poetin volledige politieke steun, zelfs na de annexatie van de Krim."
Europa is voor 30 procent afhankelijk van Russisch gas. "Dat is de realiteit", zegt energie-expert Lucia van Geuns van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies. "Voor Poetin is gas belangrijk en hij weet dat hij er veel macht mee kan uitoefenen. Dus ja, wij financieren in elk geval de Russische staatskas. Voorlopig zitten we nog in deze afhankelijkheidspositie. Dat zal moeilijk snel veranderen. De energietransitie moet dan sneller. Op de korte termijn zijn er weinig alternatieven."
Offers brengen
Maar waarom is Europa zo afhankelijk van Russisch gas geworden? Volgens Kasparov heeft Duitsland elk alternatief getorpedeerd. "En nu heeft het doorsnijden van de banden een prijs. Maar als je niet bereid bent tot offers, zal Poetin winnen. De volgende oorlog zal zijn aan de grens van een NAVO-land. En al is er nu geen wettelijke basis om Oekraïne te helpen, wat doe je als Poetin Estland aanvalt? Stuur je dan troepen of zeg je dan: oh nee, we hebben het Russische gas nodig?"
Het is niet de eerste keer dat Kasparov met forse kritiek komt. In 2015 verscheen zijn boek Winter is coming waarin hij beschrijft waarom hij Poetin als een dictator beschouwt en een oproep doet aan westerse staten om krachtig weerstand te bieden. Hij waarschuwt dan al voor de expansiepolitiek van Poetin die "tot een Derde Wereldoorlog zou kunnen leiden".
Volgens Kasparov is er maar één weg: de aanval. "Onderhandelen heeft geen zin, we moeten onze positie herzien en ons keihard teweerstellen diplomatiek en economisch. Elke dag dat Poetin aan de macht blijft, neemt de kans op een groot wereldconflict toe", schreef hij in 2015.
Schuldig
De politieke wil om iets tegen Poetin te ondernemen ontbreekt, zegt hij. "Ik ben in shock dat NAVO-ambassadeurs bijvoorbeeld nog niet zijn teruggeroepen uit Rusland. Waarom wordt Rusland niet geïsloleerd en bijvoorbeeld uit Interpol gezet? We hebben veel gepraat, veel woorden gehoord, maar zeer weinig actie. Daarom staat Oekraïne nu aan de rand van de afgrond."
Pjotr Sauer, journalist voor onder meer de krant The Moscow Times, hoort in zijn omgeving ook veel kritiek op het medogenloze optreden van Poetin in Oekraine. "Niemand had dit verwacht. Ze zijn kwaad. Iedereen die ik ken is tegen de oorlog."
Hij denkt dat Russen nog bozer worden als ze mensen in Kiev zien sterven. "Dat zou voor iedereen verschrikkelijk zijn. Dat zou het protest aan kunnen wakkeren. Misschien gaan de sancties ook helpen, als mensen het gaan voelen." Al denkt hij dat Poetin zich pas zorgen zal maken als er honderdduizenden mensen de straat op zullen gaan.
In Moskou wordt vanavond op kleine schaal opnieuw geprotesteerd tegen de Russische invasie. Demonstranten lijken direct te worden gearresteerd. Bij het protest van gisteren, dat na bijna 2000 arrestaties door de veiligheidsdiensten snel de kop in werd gedrukt, zag Saur iets anders dan normaal bij protesten. "Het was heel emotioneel, heel verdrietig. Mensen zaten te huilen, mensen voelen zich schuldig. Dit is ook hun fout. Poetin is er omdat ze te lang niks hebben gezegd. Ze voelen zich schuldig."
