Nieuw onderzoek: wereld nóg veel dichter bij 1,5 graden opwarming
De mens kan veel minder broeikasgassen uitstoten om onder de kritieke grens van 1,5 graden opwarming te blijven dan gedacht. Dat concludeert een groep internationale klimaatwetenschappers na analyse van nieuwe klimaatgegevens. De opwarming van de aarde versnelt zelfs in een ongekend tempo.
Elk decennium stijgt de temperatuur 0,2 graden. "Veel sneller dan verwacht. Dit maakt snel ingrijpen nog urgenter", aldus Piers Forster, hoofdauteur en als klimaatwetenschapper verbonden aan de Universiteit van Leeds.
Bij een opwarming boven de 1,5 graden vrezen wetenschappers ernstige en mogelijk onomkeerbare gevolgen voor de aarde, zoals smeltende ijskappen en negatieve effecten op landbouw en biodiversiteit. Daarom is in 2015 in Parijs afgesproken dat de opwarming van de aarde ruim onder de 2 graden - en het liefst 1,5 graden - moet blijven.
'Komende jaren cruciaal'
Uit de nieuwe gegevens blijkt dat de aarde de afgelopen tien jaar gemiddeld 1,14 graden warmer was. In 2022 was de opwarming 1,26 graden. De uitstoot van broeikasgassen is hoger dan ooit en neemt nog elk jaar toe.
De vijftig wetenschappers achter de studie, uit 17 landen, zijn allemaal nauw betrokken bij de meest recente VN-klimaatrapporten van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC). Deze toonaangevende VN-rapporten geven om de zoveel jaar een stand van zaken rond klimaatverandering. Tussen die rapporten zit vaak vijf tot tien jaar en dat is te lang, vinden de onderzoekers. Vooral omdat het komende decennium bepalend is voor het beperken van de opwarming.
"Met deze tussentijdse rapporten willen we beleidsmakers van de meest actuele informatie voorzien. Zeker nu de komende jaren cruciaal zijn", zegt hoofdauteur Forster.
Vergelijk het met een badkuip die steeds voller loopt. Uit de nieuwe gegevens blijkt dat het bad voller zit dan gedacht.
De Nederlandse IPCC-auteur en klimaatwetenschapper Detlef van Vuuren (Planbureau voor de Leefomgeving en Universiteit Utrecht) is niet betrokken bij de studie, maar begrijpt de behoefte aan actuele informatie. "Een gat van zeven jaar is prima als je met je auto ver van het ravijn bent. Maar nu zijn we qua opwarming vlakbij het ravijn."
Waarom wordt zo gekeken naar die grens van 1,5 graad? Eerder maakten we daar deze uitlegvideo over:
De onderzoekers gebruiken volgens Van Vuuren dezelfde werkwijze en methodes als het IPCC - "de gouden standaard" - alleen maken ze gebruik van recentere gegevens en de nieuwste wetenschappelijke inzichten. Zo komen ze tot een betere analyse van het zogeheten koolstofbudget: de hoeveelheid CO2 die de mens nog kan uitstoten voordat de wereld de grens van 1,5 graden overschrijdt.
Door de verbranding van kolen, olie en gas neemt de concentratie broeikasgassen in de atmosfeer steeds verder toe. Hogere concentraties broeikasgassen leiden uiteindelijk tot een hogere temperatuur. Vergelijk het met een badkuip die steeds voller loopt. Uit de nieuwe gegevens en analyses blijkt dat het bad voller zit dan gedacht. Niet over negen, maar al over zes jaar is de wereld met de huidige emissies door zijn koolstofbudget voor 1,5 graden heen. "Voor 1,5 graden staat het water aan de rand", waarschuwt van Vuuren.
De CO2-ruimte die de wereld nog heeft, wordt nu aanzienlijk lager ingeschat dan in het laatste IPCC-rapport. Dat komt omdat wetenschappers beter begrijpen wat de impact is van luchtvervuiling.
Dat zit zo, zegt Van Vuuren: "Luchtvervuiling werkte lang als een soort 'rem' op de opwarming." Zo heeft zwaveldioxide dat vrijkomt bij kolenverbranding een verkoelend effect. Maar nu die luchtvervuiling afneemt, verdwijnt dat verkoelende effect. Het gevolg: we gaan eerder over de 1,5 graden-grens heen. Ook inzichten rond de uitstoot van het krachtige broeikasgas methaan kunnen leiden tot een kleiner koolstofbudget.
'Hollen de verkeerde kant op'
Eén 'lichtpuntje' dat de onderzoekers vonden: de snelheid waarmee de uitstoot jaar na jaar stijgt is aan het afnemen. De klimaatwetenschappers zijn van plan het onderzoek jaarlijks te herhalen en publiceren de belangrijkste klimaatindicatoren op een website met regelmatig actuele informatie.
Klimaatwetenschapper Forster: "Om nog onder de 1,5 graden te blijven, moeten we sowieso voor 2025 een piek in de uitstoot hebben bereikt. Daarna moet de uitstoot razendsnel dalen."
Zijn collega Van Vuuren die met eerder onderzoek ook aanwijzingen vond dat het mondiale koolstofbudget mogelijk veel kleiner is dan waar het IPCC in het meest recente rapport vanuitging, deelt die conclusie. "We hollen nog steeds in fors tempo de verkeerde kant op."
