21 maanden na de Russische inval in Oekraïne klinkt steeds vaker de roep om vredesonderhandelingen. Vooral op Oekraïne neemt de internationale druk toe om die handschoen op te pakken. In Amerika neemt de steun voor de oorlog af en in Europa domineert ander nieuws de kranten.
Maar is dit het juiste moment om te onderhandelen? En wil de Russische president Poetin überhaupt wel praten? Nee, zegt Kremlin-watcher Mark Galeotti. Beide landen hebben er (nu) geen belang bij.
De Brit Mark Galeotti is historicus, politicoloog en Ruslandkenner. Hij publiceerde sinds de jaren 90 ruim twintig boeken over de Russische politiek. In gesprek met Nieuwsuur geeft hij een kijkje achter de schermen bij het Kremlin.
Vredesonderhandelingen
Volgens Galeotti heeft Poetin op dit moment totaal geen oren naar vredesonderhandelingen. "Net als Oekraïne heeft ook Rusland het idee dat de tijd in hun voordeel is."
Rusland maakt op het strijdveld niet veel vorderingen , maar Poetin ziet tegelijkertijd dat de aanvankelijk zo onvoorwaardelijke steun van het Westen aan Oekraïne langzaam vermindert. Financiële en materiële steun komt moeilijker van de grond dan een jaar geleden.
"Poetin heeft altijd gedacht dat wij in het Westen oppervlakkige hypocrieten waren die het ene moment de zaak omarmen en het andere moment allemaal onmiddellijk worden afgeleid door iets anders."
En zo is de oorlog in Gaza "precies de alternatieve mondiale crisis waarop hij heeft gewacht", zegt Galeotti. Hoe meer landen in het Westen zich bemoeien met Israël en Hamas, hoe minder tijd en geld ze hebben voor Oekraïne, zo redeneert Poetin.
Ook voor Oekraïne is dit niet het goede moment om over vredesonderhandelingen te praten, denkt Galeotti. Vijf maanden terug begon het leger van Zelensky nog een groot offensief richting het oosten. Zonder succes, want een grote doorbraak bleef uit. Als Zelensky juist nu Poetin uitnodigt aan de onderhandelingstafel, zullen de Russen dat zien als erkenning van de zwakkere positie van Oekraïne. Dat is precies wat Zelensky niet wil.
'Koude Oorlog'
Op het strijdveld is weinig beweging: soms boekt een van de legers een kleine overwinning die leidt tot een beetje terreinwinst. Maar grote verschuivingen zijn er niet. Zo'n 'Koude Oorlog-scenario' is volgens Galeotti op dit moment ook direct het meest positieve scenario. "Het enige dat we dan kunnen doen is proberen de algehele impact op Oekraïners, op ons, en zelfs op gewone Russen te minimaliseren."
Want de Kremlin-watcher denkt dat het een misvatting is van Poetin dat tijd nu in zijn voordeel is. Zijn adviseurs zouden de situatie aan het front mooier voorstellen dan die in werkelijkheid is. Het is bovendien de vraag of Rusland deze oorlogseconomie lang kan volhouden.
Russische steun voor oorlog
Hoewel veel soldaten sneuvelen, verwacht Galeotti niet dat dat leidt tot grote veranderingen in de publieke opinie over de oorlog. Hij wijst er bovendien op dat het Kremlin probeert sterfgevallen stil te houden. "Zo zie je bijvoorbeeld dat niet alle begrafenissen worden gecoverd in de lokale krant. En als families vragen 'wie uit onze buurt heeft ook een verlies geleden?', dan komen soms autoriteiten langs om te zeggen: dat mag je niet doen."
Hoe staat het met Poetins positie binnen het Kremlin? Echte vrienden heeft hij er niet, zegt Galeotti. Wel is er een grote groep "meedogenloos opportunistische kleptocraten" die rijk en machtig is dankzij Poetin. Ze blijven de president steunen "omdat ze doodsbang zijn voor wat er gebeurt als ze zich tegen hem keren".
Die groep maakt volgens de Britse historicus telkens een kosten-batenanalyse. Als Poetin niet langer onaantastbaar lijkt, kunnen zij snel van mening veranderen. "Daar hadden we een voorbode van tijdens de beruchte muiterij door de Wagner-huurlingengroep . Ze dachten allemaal: laten we eens kijken hoe dit uitpakt."
Maar vooralsnog heeft Galeotti geen concrete aanwijzingen dat zoiets op korte termijn opnieuw gebeurt. Dus tenzij Poetin opeens ernstig ziek wordt of sterft, zal het verloop van de oorlog vooral bepaald worden op het strijdveld. En daar zit het al maanden muurvast.
Nieuwsuur-verslaggever Gert-Jan Dennekamp sprak maandag met Mark Galeotti. Het hele Engelstalige interview is hier te zien:
