Het was hét thema van Prinsjesdag 2023: bestaanszekerheid. Het kabinet trekt 2 miljard euro uit om te voorkomen dat de armoede toeneemt. Een stap in de goede richting, zegt het Centraal Planbureau, maar het is wel fors minder dan wat deskundigen adviseren.
Demissionair minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Karien van Gennip (CDA) licht in Nieuwsuur toe waarom er niet meer in zit. "Dat is aan een volgend kabinet".
"Voor lang niet iedereen zijn een fatsoenlijk huis, een goede gezondheid en een veilige thuissituatie vanzelfsprekend", sprak de koning in de troonrede. Eind vorige maand werd al bekend dat het kabinet met een investering van 2 miljard euro wil voorkomen dat het aantal mensen in armoede toeneemt. Met dit geld gaat het kindgebonden budget omhoog, stijgt de huurtoeslag en komt er een verhoging op de arbeidskorting.
Het Centraal Planbureau (CPB) becijferde vorige maand dat het aantal Nederlanders in armoede zou stijgen naar één miljoen als er geen maatregelen zouden komen. Met het bedrag van 2 miljard blijft het aantal mensen in armoede stabiel, reageert het CPB vandaag en gaat de laagste inkomensgroep er in koopkracht op vooruit.
Minister Van Gennip zegt dat ze met een dubbel gevoel naar de maatregel kijkt. Ze had gehoopt dat er meer mogelijk was. "Aan de ene kant hebben we hiermee een groot pakket neergelegd. Maar we hebben er anderhalf jaar gezeten als kabinet en er staan hele grote vraagstukken op de agenda die je graag wil aanpakken."
Veel van die grote vraagstukken worden doorgeschoven naar een volgend kabinet, maar alle regeringspartijen bestempelden het bestrijden van armoede als essentieel. Met deze miljardeninvestering als resultaat.
'Meer nodig dan 2 miljard'
Toch is die 2 miljard veel minder dan wat experts eerder adviseerden. De Commissie Sociaal Minimum, bestaande uit elf deskundigen op het gebied van sociaaleconomische, juridische en fiscale vraagstukken, becijferde in juni dat er zes tot zeven miljard euro extra per jaar nodig is om mensen die op het sociaal minimum leven bestaanszekerheid te geven.
Minister van Gennip ziet het desondanks niet als een gemiste kans dat er "slechts" 2 miljard is vrijgemaakt: "Ik vind 2 miljard een heel groot pakket. Als we niks hadden gedaan, was het aantal mensen in armoede met bijna 200.000 mensen gestegen. Dat wil je niet in een fatsoenlijk land als Nederland."
Structurele maatregelen
De Commissie Social Minimum adviseerde in het rapport onder andere een verhoging van het minimumloon en de bijstand. Van Gennip, die deze commissie zelf aanstelde, zegt dat het aan een volgend kabinet is om te reageren op dit advies. "Ik zou willen dat het aan ons was. Dit gaat om een stelselherziening waar je een aantal jaar voor nodig hebt."
Vorig jaar kwam het kabinet met een historisch steunpakket van ruim 17 miljard euro ter reparatie van de koopkracht. In dit pakket zat ook een minimumloonstijging van 10 procent. "Dat was nooit eerder gebeurd", zegt Van Gennip. "Op die manier hebben we al structurele maatregelen genomen, maar als je echt iets structureels wilt doen, moet je de discussie aangaan over de complexe toeslagen en last op arbeid. Dat is aan een missionair kabinet."
