Een omstreden wetsvoorstel in Georgië heeft vandaag en gisteren duizenden mensen op de been gebracht in de hoofdstad Tbilisi. Tegenstanders vrezen dat de wet bedoeld is om regeringscritici de mond te snoeren, zoals ook gebeurde na invoering van een soortgelijke wet in Rusland. Daarnaast roept het de vraag op of de regering hiermee vroegere ambities tot Europese toenadering overboord gooit.
Een demonstratie bij het parlementsgebouw in Tbilisi werd gisteren hardhandig neergeslagen met waterkanonnen en traangas. Ook vandaag trad de politie hard op.
Regeringspartij Georgian Dream heeft zich in het verleden gepresenteerd als pro-Europees, maar lijkt zich met dit wetsvoorstel van een andere kant te laten zien, zegt Wouter Zweers, Europa-deskundige bij het Clingendael Instituut. "Deze partij is in 2012 aan de macht gekomen met een pro-Europees verhaal, maar ze hebben ook altijd gezegd dat ze de relatie met Rusland in stand willen houden." Volgens Zweers willen ze daarmee voorkomen dat Rusland Georgië nog een keer binnenvalt, zoals ook in 2008 gebeurde.
'Partijleider is oligarch met Russische banden'
Dat de partij nu deze wet wil invoeren, past volgens Zweers bij de steeds autocratischere opstelling van de regering in de afgelopen jaren. "De partijleider, Bidzina Ivanishvili, is een soort oligarch die zijn fortuin heeft gemaakt in Rusland in de jaren 90 en achter de schermen mogelijk nog politieke banden heeft met Rusland."
En dat terwijl de Georgische bevolking dus helemaal niet op toenadering tot Rusland zit te wachten, schetst Zweers. "In een recente peiling gaf maar 2 procent van de Georgiërs aan dat ze de Europese integratie willen stoppen en meer met Rusland samen willen werken. Deze partij zegt dus pro-Europees te zijn, maar in de praktijk zie je dat hervormingen de afgelopen jaren steeds langzamer gaan. Dit wetsvoorstel lijkt volledig in dat straatje te passen."
Dit zijn beelden van de protesten:
Boete of celstraf
Gisteren werd het eerste deel van de wet met overweldigende meerderheid in het parlement aangenomen. Gezien de grote steun is de verwachting dat de hele wet er binnen enkele dagen doorheen is. "De wet richt zich op maatschappelijke organisaties die zich bezighouden met democratie, mensenrechten, vrouwenrechten en dergelijke. Ook onderzoeksjournalisten vallen hieronder", aldus Zweers.
Als de wet wordt aangenomen, moeten deze organisaties en personen zich registreren als 'buitenlandse agent' bij het Georgische ministerie van Justitie als ze voor meer dan 20 procent vanuit het buitenland worden gefinancierd. Ook kunnen ze straks worden gecontroleerd en aanvullende beperkingen opgelegd krijgen. Organisaties riskeren een boete of een celstraf oplopend tot vijf jaar als ze zich niet aan de regels houden.
Ook Europese leiders zeggen dat de wet is bedoeld om kritische oppositie tegen de regering monddood te maken. President van de Europese Commissie, Charles Michel, noemt het wetsvoorstel "onverenigbaar met het EU-pad dat de meerderheid van de Georgiërs wil". Volgens Zweers betekende een soortgelijke wet die in 2012 in Rusland werd aangenomen "het begin van het einde van de vrijheid van meningsuiting en vrijheid van vereniging".
President wil veto uitspreken
Opvallend is dat de onafhankelijke president Salome Zourabichvili heeft gezegd dat ze haar veto zal uitspreken als de wet wordt aangenomen. Zij schaart zich dus achter de demonstranten. Toch betekent dat niet dat het wetsvoorstel van de baan is. "Uiteindelijk kan ze het niet tegenhouden. De wet gaat dan terug naar het parlement en die kan de besluiten van de president naast zich neerleggen", aldus Zweers.
Zweers vermoedt dat de Georgische bevolking zich niet zomaar bij de nieuwe wet zal neerleggen, maar of dat ertoe zal leiden dat die weer wordt ingetrokken is de vraag. "De toekomst van Georgië als een westers land, als een westerse partner, staat op het spel."
