De veiligheidsregio's willen dat de landelijke overheid gemeenten kan dwingen om extra asielzoekers op te vangen. Dat is een van de uitkomsten van het Veiligheidsberaad, een overleg tussen de 25 voorzitters van de veiligheidsregio's.
"Er moeten echt instrumenten komen dat het Rijk dwang kan uitoefenen en kan aanwijzen richting een gemeente van: u gaat nu deze mensen opnemen want het gaat zo niet verder", zei voorzitter Hubert Bruls na afloop van het beraad. De veiligheidsregio's spraken ook af dat ze op korte termijn zelf 2000 extra plekken realiseren voor asielzoekers.
'Gigantische problemen'
Asielzoekerscentra in Nederland zijn al maanden overbelast. Duizenden vluchtelingen leven in tenten en grote hallen zonder privacy en rust. De situatie is vooral nijpend in het landelijke aanmeldcentrum van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) in Ter Apel. Daar worden asielzoekers geregistreerd en normaal gesproken voor één nacht opgevangen.
Op de locatie kunnen 250 mensen verblijven. Maar doordat de doorstroom naar opvangcentra stokt, zijn er elke dag 500 tot 700 mensen te veel, volgens de Groningse burgemeester Koen Schuiling, voorzitter van de Veiligheidsregio Groningen, waar Ter Apel onder valt.
"Dat geeft gigantische problemen rond de veiligheid en de kans op ziekte", zegt hij tegen Nieuwsuur. "Ook de hygiënische omstandigheden zijn heel slecht." Zaterdag zette het COA zelfs, zonder toestemming, een paviljoentent neer om iets meer mensen op te kunnen vangen. Donderdag wordt die weer afgebroken.
Het Rijk moet kunnen zeggen: gij zult meewerken aan de opvang van statushouders of asielzoekers.
Een aantal gemeenten heeft toegezegd mensen uit Ter Apel op te gaan vangen. Zo komen in Utrecht 200 tijdelijke plekken in een oud casino.
Het vinden van meer plekken gaat erg moeizaam, volgens burgemeester Sharon Dijksma. Zij hoopt op noodwetgeving vanuit Den Haag. "Als wij op zoek gaan naar ruimte en er is leegstand, moeten we in staat zijn om die ruimtes te kunnen inzetten. Nu moeten we met de pet rond. Als dat de manier is waarop we dat voor alle duizenden mensen moeten doen die nog binnenkomen, dan gaan we het niet oplossen."
Voor de korte termijn zijn de toezeggingen aan Ter Apel voldoende, zegt burgemeester Schuiling. "Maar of die uitkomen, moet nog blijken. En het zal niet helpen om het structurele probleem op te lossen waar we al maanden tegenaan kijken."
Door de duizenden Oekraïense vluchtelingen is dat probleem nóg nijpender geworden. Daar komt bij dat per 1 april dertien gemeentes hun contract met het COA opzeggen, waarmee de opvang voor ruim 2500 mensen verdwijnt. Vanaf 1 mei sluiten er nog eens negen locaties. "Als dat werkelijk gerealiseerd wordt, staan we over een paar weken weer voor dezelfde situatie als vandaag", zegt Schuiling.
Bruls: "Dit is nu al de zoveelste keer dat het in Ter Apel overstroomt en mensen in mensonwaardige omstandigheden moeten verkeren. Dus die structurele oplossing waarbij je mensen beter verdeelt over het land en sneller laat doorlopen, moet er komen."
En daar hoort dwang bij, vindt ook Schuiling. "Er zijn gemeenten waar honderden plekken beschikbaar zijn die ze niet beschikbaar stellen. En dus moet het Rijk kunnen zeggen: gij zult meewerken aan de opvang van statushouders of asielzoekers."
'Noodwet laatste redmiddel'
Daarnaast pleiten de 25 burgemeesters voor vier extra aanmeldcentra voor asielzoekers om de druk meer over het land te verdelen. Ook willen ze dat gemeenten statushouders (asielzoekers met een verblijfsvergunning) sneller laten doorstromen naar gewone woningen zodat er meer plekken vrijkomen in asielzoekerscentra.
Staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel en Migratie, VVD) zegt de wensen van de gemeenten voor te leggen aan het kabinet. Eerder zei een woordvoerder van het ministerie dat de noodwet om gemeenten te dwingen tot extra opvang een "laatste redmiddel" is.
