"Er is een nieuwe muur rond Rusland opgetrokken en de propaganda heeft nu echt vrij spel." De Nederlandse journalist Derk Sauer, uitgever van de Moscow Times, brengt een kernteam van zijn journalisten naar Nederland. "Onze journalisten willen per se door. We hebben heel lang gesproken en besloten om in ieder geval de mensen naar Nederland te brengen die elke dag de site maken."
Maar een makkelijke beslissing was het niet. "Onze hoofdredacteur heeft drie kinderen en een vrouw. Zijn gezin zomaar in de steek laten... En we weten bij god niet hoe het verder gaat. Dit kan maanden, jaren duren. Mogen die journalisten nog wel terug naar Rusland? Als ze niet terug mogen, kunnen hun kinderen en hun vrouwen dan wel naar het buitenland reizen? Misschien nemen ze wel voor hele lange tijd afscheid van hun gezin? Dat is een beslissing die je in een paar uur moet nemen. Dat is bijna onmenselijk."
Staatsgreep van Poetin
Hij spreekt met veel verdriet en emotie. "Hoe naïef konden we zijn? Ik krijg huilende vrienden aan de telefoon. Hun leven is verwoest. Niemand had dit aan zien komen. Dat hun land in een week verwoest is. Deze oorlog verwoest twee landen: Oekraïne en Rusland. Het verwoest een generatie jonge mensen die hoop hebben op een betere toekomst en dingen aan het doen zijn. Die zich willen ontwikkelen."
Sauer heeft door zijn 32 jaar in Rusland veel contacten, ook met mensen dichtbij het Kremlin. Hebben die mensen dit zien aankomen?
"Een vriend, een zakenman dichtbij het Kremlin, zei het gisteren zo: 'Dit is voor Poetin dé manier. Dit is zijn staatsgreep. Poetin heeft jarenlang een geleide democratie geleid met een parlement en verkiezingen. De uiterlijke schijn van een westerse democratie. Maar er is steeds meer verzet gekomen. Verkiezingen moesten vervalst worden, de pers werd lastiger. Met deze oorlog kan hij in één keer met die 'flauwekul van democratie' afrekenen. Dit is het moment voor hem om de imperator te worden. In oorlog is alles geoorloofd en kan hij dus volledig de macht grijpen.' Ik denk dat daar veel in zit", zegt Sauer.
Blijven is daarom geen optie. Russen die "valse informatie" over de oorlog in Oekraïne verspreiden kunnen voortaan tot 15 jaar gevangenisstraf krijgen. Het Russische parlement heeft de repressieve maatregelen aangenomen en Vladimir Poetin zette gisteravond zijn handtekening onder de wet.
Effect van propaganda
Het was de laatste druppel, zegt Sauer. "We zaten natuurlijk al in een onmogelijke situatie doordat het ons was verboden om woorden als 'oorlog' en 'invasie' te gebruiken en je officieel alleen maar bulletins van het ministerie van Defensie mag publiceren. Daar hielden wij ons sowieso al niet aan."
Voor de Russen is de oorlog er niet. "Het effect dat die propaganda heeft, dag in dag uit 24 uur rond de klok zie je beelden op de Russische tv die haaks staan op wat wij te zien krijgen. Je ziet niets van de bombardementen. Geen huilende vluchtelingen. Je ziet alleen maar beelden van Russische soldaten die heel vriendelijk rondlopen", zegt Sauer.
Veel Russen weten amper dat er een grote oorlog aan de gang is. Hen wordt voorgehouden dat er een "beperkte militaire operatie" is.
"Als die propaganda alleen maar tot je komt, dag in dag uit, dan ga je dat toch op de een of andere manier geloven. Ik zie dat ook in mijn omgeving", zegt Sauer.
Maar wegkomen is nog een hele opgaaf. "Het is een race tegen de klok, want er zijn steeds minder vluchten uit Rusland. Een paar uur geleden werd bekend dat alle vluchten van Aeroflot stoppen. Wij hadden al stoelen geboekt maar die gaan niet door. En alles zit ram vol. Duizenden Russen willen nu weg."
