De toenemende spanning tussen Oekraïne en Rusland zou zich ook wel eens kunnen vertalen in een ongekende cyberoorlog. Deskundigen waarschuwen dat Europa daar misschien wel banger voor moet zijn dan voor een grootschalige grondoorlog.
Volgens cyber-expert Ronald Prins is het zeer waarschijnlijk dat hackers zullen proberen Oekraïense wapensystemen uit te schakelen en het militaire apparaat onmachtig maken. "Dat kan zijn een commandolijn, wie kan vertellen wie waarheen moet. Maar de communicatie helemaal kapot maken kan ook."
Oefengebied
Om landen beter voor te bereiden heeft de EU sinds kort een Cyber Rapid Response Team (CRRT) ingericht onder leiding van het Litouwse ministerie van Defensie. Het team bestaat uit cyberbeveiligingsexperts uit Nederland, Litouwen, Polen, Roemenië, Kroatië en Estland.
De Litouwse onderminister van Defensie Margiris Abukevicius benadrukt dat het snelle cyberresponsteam klaar staat en in actie zal komen zodra Oekraïne dat vraagt. "Wij hebben in Litouwen al veel ervaring met Russische aanvallen, maar we moeten beseffen dat de aanvallen op Oekraïne ook gevolgen zullen hebben voor het westen van Europa."
De Russen gebruiken Oekraïne en Georgië bijvoorbeeld als oefengebied, zegt Abukevicius. "En als het daar goed gaat, passen ze het toe op de rest van de wereld."
Dreigende boodschappen
En dat heeft ook gevolgen voor Nederland. Prins ziet ons land als één van de meest kwetsbare landen ter wereld. "We zijn het meest digitale land in de wereld. Dus wat is hier niet allemaal kwetsbaar: betaalverkeer, waterhuishouding, drinkwater, droge voeten houden, de treinen, alles rondom transport en het thuiswerken. Als knooppunten platgelegd worden, kunnen we ook niet meer thuiswerken."
Hoe actief Rusland al is in Oekraïne moesten verschillende ministeries in Kiev ervaren op 14 januari: sites werden platgelegd en er verschenen dreigende boodschappen. Kiev linkt de aanvallen aan Rusland. "Dit is nog maar het begin", zegt Abukevicius. De aan de Russische regering gelieerde hackers voeren in het Westen regelmatig cyberaanvallen uit op onder meer overheidsinstellingen.
Bob Deen, Oost-Europa-deskundige van Instituut Clingendael, waarschuwde zondag in Nieuwsuur: "Meer dan een grootschalige grondoorlog in Oekraïne moeten we als Europa bang zijn voor verdergaande destabilisatie en een zware cyberaanval in Oekraïne en ook de rest van Europa. Daarmee kunnen ze ons echt raken."
