Vandaag beslist het kabinet of de scholen na de langere kerstvakantie op 10 januari weer open kunnen. De vraag is of de experts van het OMT de coronasituatie gunstig genoeg vinden voor een heropening.
In december adviseerde het OMT om onder meer de scholen te sluiten om "tijd te kopen voor de boostercampagne [en om] de verspreiding van de omikronvariant te vertragen". Kinderen krijgen bij een corona-infectie meestal geen ernstige klachten, maar ze spelen wel een flinke rol bij de verspreiding van het virus.
Om scholen straks weer veilig te openen én om te voorkomen dat ze later weer dicht moeten, is het cruciaal om te zorgen voor ventilatie in de gebouwen, zeggen deskundigen. Maar in een flink deel van de scholen is de luchtkwaliteit onvoldoende.
'Kwestie van nationaal belang'
Experts waarschuwen al lange tijd dat corona zich ook verspreidt via minuscule deeltjes in de lucht die langer in een ruimte kunnen zweven (aerosolen). Vooral ventilatie helpt daartegen. "Ventilatie, of in ieder geval voorkomen dat we elkaars lucht inademen, is bijzonder belangrijk tegen de verspreiding van het virus", zegt veldepidemioloog Amrish Baidjoe.
Hoogleraar pedagogiek Micha de Winter: "Ventilatie blijkt een enorm belangrijke preventiemaatregel om schoolsluiting tegen te gaan. Dat is een kwestie van nationaal belang, voor alle kinderen."
Toch is in meer dan een kwart van de schoolgebouwen de ventilatie niet op orde. In het basisonderwijs gaat het om 27,9 procent van de gebouwen en in het voortgezet onderwijs om 26,4 procent, bleek in november uit onderzoek in opdracht van het ministerie van Onderwijs. De Winter: "Honderdduizenden leerlingen zitten in onfrisse lucht."
Wat kinderen missen door het niet naar school gaan, dat offer vind ik vele malen zwaarder wegen.
Veel scholen hebben geen ventilatiesysteem en zetten, ook in de winter, deuren en ramen open als noodoplossing. "Kinderen hadden vorige winter dikke vesten aan zodat ze niet onderkoeld zouden raken", zegt directeur Madelon Boot van basisschool De Klipper in IJmuiden.
Inmiddels heeft die school, na een verbouwing van 250.000 euro, een mechanisch ventilatiesysteem. Maar zeven van de negen andere scholen van de scholengroep waar De Klipper onder valt, nog niet. "De middelen zijn er gewoon niet, daar is niets aan veranderd", zegt voorzitter Annemarie Trouw.
De overheid trok weliswaar 360 miljoen euro uit voor ventilatie in scholen, maar scholen krijgen maximaal 30 procent van de kosten vergoed. De rest moeten scholen en gemeenten zelf betalen, wat ze vaak niet kunnen. Hierover trokken schoolbesturen en gemeenten vorig voorjaar al aan de bel.
Sinds afgelopen zomer is 'zorg voor voldoende frisse lucht' een van de basismaatregelen tegen corona. Bij de coronapersconferenties is toen een ventileren-icoontje toegevoegd aan de katheders.
Maar het ontbreken van goede ventilatie is voor de overheid geen reden om een school dicht te houden. "Het risico op verspreiding van het coronavirus door een tekort aan ventilatie is onduidelijk", staat op de website van de Rijksoverheid. "Andere maatregelen zijn belangrijker om verspreiding van het virus tegen te gaan", zoals regelmatig handen wassen en meubilair desinfecteren.
Dit advies verbaast Baidjoe. "Inmiddels weten we bijvoorbeeld dat handen wassen, hoewel erg belangrijk voor algemene preventie van infectieziekten en hygiëne, tegen de verspreiding van het virus niet bijster veel doet."
Het zorgen voor frisse lucht is dus veel belangrijker, zegt hij. Dat geldt ook voor andere binnenruimtes, zoals kantoorruimtes en cafés. "Het downplayen van het feit dat het virus zich via de lucht verspreidt zorgt ervoor dat we niet altijd de juiste maatregelen in de prioriteitenlijst hebben staan."
Deltaplan
De Winter pleit voor een "Deltaplan Schone Lucht" voor scholen. "De onderwijsachterstanden groeien. We zien steeds meer apathie, moedeloosheid onder jongeren. Er moet een heel duidelijk perspectief worden geschetst: wij gaan er alles aan doen de komende jaren, met ventilatie en alle hygiënemaatregelen die nodig zijn, om niet bij elke schommeling in de cijfers de scholen te moeten sluiten."
Wel vindt De Winter dat, ondanks de vaak gebrekkige ventilatie, leerlingen volgende week hoe dan ook weer les moeten krijgen. Desnoods deels via thuisonderwijs.
Ook scholenvoorzitter Trouw heeft het liefst dat het OMT adviseert de scholen weer te openen. "Of het veilig kan, vind ik natuurlijk spannend. Ramen open, deuren open, dat gaan we sowieso doen. Maar wat kinderen missen door het niet naar school gaan, dat offer vind ik vele malen zwaarder wegen."
