Van defensie tot onderwijs, van klimaat tot woningbouw: bijna alle beleidsterreinen krijgen er in het nieuwe regeerakkoord geld bij. In totaal gaan de overheidsuitgaven met tientallen miljarden omhoog.
Is dat verantwoord? Wel volgens het nieuwe kabinet, maar het akkoord is niet door het Centraal Planbureau doorgerekend, wat wel gebruikelijk is. Met econoom Mathijs Bouman kijken we daarom naar de plannen.
Niet genoeg mensen
"Geld is voor het nieuwe kabinet niet meer de bottleneck", zegt Bouman. "Maar dan weet ik al meteen wat de volgende bottleneck is: de mensen die al die plannen moeten uitvoeren." Veel van de plannen in het regeerakkoord gaan namelijk over sectoren waar een tekort aan werknemers is, zoals het onderwijs of de bouw.
Zo trekt het kabinet 1,25 miljard euro uit voor beheer en onderhoud aan de wegen en moeten er volgens het akkoord 100.000 huizen per jaar gebouwd worden. "Maar ook de verhoging van de vergoeding voor de kinderopvang gaat tot meer vraag naar personeel leiden", zegt Bouman. "En de grootse klimaatplannen: we hebben nu al een tekort aan technici voor de energietransitie."
Een tekort aan werknemers betekent dat het maar de vraag is of alle geplande uitgaven meteen door kunnen gaan. "Dat zagen we in de vorige kabinetsperiode bijvoorbeeld bij defensie: er was geld uitgetrokken voor extra soldaten, maar dat bleef een tijd op de plank liggen omdat er niet genoeg mensen waren die zich aanmeldden."
Opleiden, omscholen en uit het buitenland halen
In het regeerakkoord staat een aantal maatregelen om het tekort aan werknemers in bepaalde sectoren terug te dringen. Zo moet het makkelijker worden voor mbo'ers om stages te krijgen en wil het kabinet het aanbod van "arbeidsmarktrelevante" beroepsopleidingen stimuleren. Ook zet het kabinet in op omscholing.
"En er staat dat Nederland op het gebied van arbeidsmigratie wat meer naar Duitsland gaat kijken", zegt Bouman. "Daar heeft de nieuwe regering gezegd: wij gaan niet langer wachten tot iemand naar Nederland komt, maar we gaan zelf geschikte mensen van buiten de Europese Unie uitnodigen om hier te komen werken."
De Adviescommissie voor Vreemdelingenzaken komt met een advies over de mogelijkheid om te gaan werken met een "beleidsmatig richtgetal van migratie naar Duits voorbeeld", staat in het akkoord.
Breuk met het verleden
Dat het kabinet diep in de buidel tast, betekent ook dat het begrotingstekort harder oploopt. Dat is een opvallende breuk met het verleden. "Op Prinsjesdag, een paar maanden geleden, klopte het kabinet zich nog op de borst omdat het begrotingstekort weer richting de nul aan het gaan was", zegt Bouman.
"En nu zoekt de coalitie de randen op van de normen die we in Europa hebben afgesproken. Als het gaat om de staatsschuld gaan we zelfs even over de maximumgrens van 60 procent van het bbp heen."
Dat betekent niet dat we ons zorgen hoeven te maken, zegt Bouman. "Je moet het geld niet aan ijsjes voor ambtenaren uitgeven, maar de meeste economen vinden het helemaal niet zo erg om nu fors te investeren in dingen als de energietransitie of de woningbouw. De rente is nu nul procent, dus veel van zulke uitgaven - die toch een keer moeten gebeuren - zijn nu rendabel."
