Hij heeft geen partij, geen politieke ervaring en is officieel (nog) geen kandidaat voor het presidentschap. Maar nu al staat de 63-jarige Éric Zemmour in sommige peilingen op nummer twee, schouder-aan-schouder met zijn eveneens rechts-radicale concurrent Marine Le Pen. Wie is hij en waarvoor staat hij? Nieuwsuur sprak hem tijdens een drukbezochte tour door Zuid-Frankrijk.
Thierry Baudet? Die heeft hij weleens ontmoet, zegt Zemmour tegen Nieuwsuur. "Een hele sympathieke man. Hij wil dat Nederland Nederland blijft. Net als dat Frankrijk Frankrijk blijft."
Anti-immigratie, anti-islam, anti-EU, en de traditionele, katholieke cultuur van Frankrijk beschermen tegen de 'kwalijke' invloeden van het multiculturalisme: dat zijn Zemmours ideeën in een notendop. Migranten met een strafblad wil hij het land uitzetten. En hij wil mensen verbieden hun kinderen nog islamitische namen te geven zoals Fatima of Mohamed. Zemmour gaat ver in zijn ideeën, verder dan de door velen als extreemrechts beschouwde Marine Le Pen.
Uit het niets richting plek twee
De mogelijkheid van Zemmour als presidentskandidaat komt als een verrassing. De uit Algerijns-joodse ouders geboren Parijzenaar maakte faam als schrijver, journalist en vooral polemist: hij schoof (en schuift) regelmatig aan in Franse televisie- en radioprogramma's. Zijn boeken, met titels als De Franse zelfmoord (2014) en Frankrijk heeft zijn laatste woord nog niet gesproken (2021), gaan met honderdduizenden exemplaren over de toonbank.
Nu staat hij in sommige peilingen dus ineens op de tweede plek, samen met Marine Le Pen. Andere peilingen zetten hem zelfs al hoger dan Le Pen. Daarmee zou hij alleen nog zittend president Emmanuel Macron boven zich moeten dulden.
Nieuwsuur ontmoet Zemmour tijdens een tour door Zuid-Frankrijk. Honderden aanhangers van de schrijver proberen tijdens de druk bezochte bijeenkomsten hun boek gesigneerd te krijgen. "Hij vertegenwoordigt de nationale identiteit", zegt een man. "We zijn geen Fransen omdat we hier geboren zijn, we zijn Frans omdat we van ons land houden."
"Het eerste probleem is de bestemming van Frankrijk en de demografie", zegt Zemmour tegen Nieuwsuur. "De invasie van migratie. We hebben een groot probleem en dat moeten we absoluut oplossen, anders is Frankrijk over 20 jaar niet meer Frankrijk, maar een gebied als Libanon met gemeenschappen die elkaar bevechten."
Niet-stemmers en gele hesjes
Waar komt de populariteit van Zemmour vandaan? Zemmour spreekt niet alleen de achterban van Marine Le Pen aan, die een steeds fletser en krachtelozer imago heeft gekregen, maar ook meer traditioneel rechtse kiezers.
Bovendien telt Frankrijk veel mensen die zo teleurgesteld zijn in de macht, dat ze helemaal niet meer stemmen. En juist voor die mensen is de uitgesproken outsider Zemmour aantrekkelijk, zegt politicoloog en kenner van extreemrechts Jean-Yves Camus.
"De keuze voor al die mensen in de problemen, ook de Gele Hesjes, is tussen niet stemmen of een proteststem", zegt Camus. "Je moet de niet-stemmers niet onderschatten, dat was heel sterk. En dat opent voor Éric Zemmour de mogelijkheid dat mensen die niet meer in stemmen geloven, zeggen: eindelijk een kandidaat buiten het systeem en anti-systeem, dus laten we het proberen."
Benjamin Cauchy, een van de leiders van de Gele Hesjes-beweging, kan dat beamen. "Een groot deel van Frankrijk is in de steek is gelaten", zegt hij. "Dat heeft in 2018 zijn woede uitgeschreeuwd en voelt zich nu erkend door Éric Zemmour."
Opvallend is wel dat Zemmour er veel steviger ingaat dan Marine Le Pen, wier beweging normaliter de grote groep teleurgestelde kiezers aan zich wist te binden.
"Eric Zemmour is een man van rechts die nooit bij extreemrechts heeft gehoord, of bij de partij van mevrouw en meneer Le Pen", zegt Camus. "Maar hij is iemand die over de islam en migratie de ideeën heeft van Geert Wilders. We hebben de paradox dat Marine Le Pen, die men afgelopen 20 jaar extreemrechts heeft genoemd, wordt ingehaald door iemand die veel hardere taal uitslaat en pessimistischer is."
Ik geloof sterk in de coalitie die Trump bijeen heeft gebracht.
Waar Zemmour ook op kan rekenen, is media-aandacht. De intelligente, welbespraakte en gevatte Zemmour staat garant voor kijkers en kliks: uit een recent onderzoek van media-waakhond Acrimed bleek dat hij in de afgelopen maand 11 uur tv-schermtijd op prime time had. Daarmee laat hij de socialistische presidentskandidaat Anne Hidalgo (2 uur) en Marine Le Pen (1 uur) ver achter zich.
Zemmours opkomst doet denken aan die van een andere 'outsider': Donald Trump in 2016. Zemmour zelf put veel inspiratie uit die verkiezingsoverwinning.
"Trump heeft een coalitie gesmeed tussen de arbeiders en de patriottische elite", zegt hij. "Ik geloof sterk in de coalitie die Trump bijeen heeft gebracht. Net als Boris Johnson. Dat is volgens mij de politieke as van de toekomst."
Hoe sensationeel Zemmours opkomst ook moge zijn, slechts weinigen denken dat hij de verkiezingen zal winnen: haalt hij de tweede ronde, dan delft hij hoogstwaarschijnlijk het onderspit tegen de zittende president Macron. Maar, zo denken kenners, op één ding zal Zemmour zeker invloed hebben: het debat in politiek Parijs. Dat zal verharden.
