Voormalig Shell-directeur Jeroen van der Veer is verbaasd over het vonnis dat bepaalt dat het oliebedrijf zijn CO2-uitstoot sneller moet terugdringen. "De rechter gaat op de stoel zitten van de overheid en dwingt Shell kleiner te worden", zegt hij in Nieuwsuur.
In een zaak die onder meer Milieudefensie had aangespannen, oordeelde de rechtbank Den Haag woensdag dat Shell meer moet doen om gevaarlijke klimaatverandering te voorkomen. De uitspraak was een wereldprimeur. De rechter bepaalde dat bedrijven zelfstandig klimaatverandering moeten aanpakken, los van regelgeving van de overheid.
Hiermee gaat de rechter een stap te ver, vindt Van der Veer. "Volgens mij moet het zo werken: er is een Parijs-akkoord tussen landen, dat moet ieder land vertalen naar wetten waarbinnen hun bedrijven en burgers moeten handelen. Hier is nu een extra partij, een rechter, die zegt 'wij kunnen maatregelen nemen buiten dit systeem om'. En dat is een probleem." Van der Veer schat de kans groot dat zijn voormalige werkgever in beroep gaat.
'Mensen zullen blijven tanken'
Door de uitspraak moet Shell eind 2030 zijn CO2-uitstoot terugbrengen met 45 procent ten opzichte van 2019. Shell heeft nu nog als doel om dat in 2035 te bereiken.
In 2050 wil Shell naar CO2-neutraal. "Dus over de lange termijn is Shell het eens met de milieubeweging", zegt Van der Veer. "Met deze uitspraak worden we geforceerd ons fossiele bedrijf sneller af te bouwen. Ik begrijp niet hoe dat de energietransitie helpt."
Volgens Van der Veer doet Shell al veel aan hernieuwbare energie en heeft het voor het klimaat geen zin als het bedrijf nog sneller verduurzaamt. "Stel, Shell gaat naar KLM en zegt: 'Wij moeten in negen jaar 45 procent omlaag, dus jullie krijgen minder vliegtuigbrandstof'. Denk je dan dat KLM minder gaat vliegen? Nee, die kopen bij iemand anders."
"Of wij doen het Shell-station langs de grote weg dicht. Gaat u dan niet meer tanken of niet meer autorijden? Nee, u gaat gewoon naar het volgende station en koopt ook niet eerder een elektrische auto."
Nieuwe technologieën ontwikkelen kan niet van vandaag op morgen.
Van der Veer was van 2004 tot 2009 president-directeur van Shell. Hij werkte er tot en met 2013. In 2009 stopte Shell een tijdlang met investeren in wind- en zonne-energie en waterstof. Na Van der Veers periode was de ambitie van het bedrijf om tussen 2016 en 2020 zes miljard dollar uit te geven aan hernieuwbare energie. Daarvan werd twee miljard daadwerkelijk gerealiseerd. In dezelfde periode investeerde het bedrijf 120 miljard dollar in fossiele energie.
"Wat je verdient met waar je goed in bent en waar vraag naar is - olie en gas - gebruik je om nieuwe technologieën te ontwikkelen", zegt Van der Veer daarover. "Maar dat kan niet allemaal van vandaag op morgen."
Weg uit Nederland?
Als de uitspraak van de rechter na een eventueel hoger beroep blijft staan, zou Shell het vonnis mogelijk kunnen ontlopen door Nederland te verlaten. "Dat zou ik persoonlijk heel erg vinden", zegt Van der Veer. "Het is mijn trots dat het hoofdkantoor hier is. We hebben het in 2005 in een uiterst moeilijk proces in Nederland gekregen en daarmee heel veel hoogwaardige arbeidsplaatsen gecreëerd."
"Wij zijn niet zo'n groot land, we moeten het van internationale handel en internationale bedrijven hebben. Dus we moeten een bestel hebben dat bedrijven zich hier gelukkig voelen en daar moeten we allemaal aan meehelpen en dan is het een win-win voor iedereen."
Kijk hier het hele gesprek met Van der Veer:
