Een einde aan het geweld in Israël en de Palestijnse gebieden lijkt nog niet nabij. Beide kanten blijven elkaar bestoken met luchtaanvallen.
De sleutel ligt nu bij de Verenigde Staten, zo lijkt het. Het land heeft zich de afgelopen dagen opgeworpen als bemiddelaar en zou achter de schermen hard bezig zijn om tot een oplossing te komen. Vorige week stuurde de VS een bemiddelaar naar Israël. Hoe kansrijk zijn de onderhandelingspogingen van Amerika?
Op het eerste oog niet heel erg. De Israëlische premier Benjamin Netanyahu zei zondag voorlopig niet te stoppen met de aanvallen op Hamas-doelen, en maandag wilde de VS zich niet scharen achter een oproep om tot een staakt-het-vuren te komen. Wel sprak president Biden in een korte verklaring zijn steun uit voor een wapenstilstand.
Vanwaar die opstelling van de Amerikanen? Traditioneel is Amerika toch vooral een vriend van Israël, zegt Paul Aarts, expert internationale betrekkingen. "Het is al decennia een ijzersterk bondgenootschap."
Verdedigers van democratie
Die warme relatie ontstond door een combinatie van factoren, zegt Aarts. "In de jaren 50, 60 en 70 werd Israël een bondgenoot van de VS in de strijd tegen het communisme. Daarnaast komt, wat ik noem, soft power: Israël is erin geslaagd zich neer te zetten als de enige democratie in het Midden-Oosten, als verdediger van democratische waarden en mensenrechten. Of dat klopt is een tweede, maar als narratief is het heel goed geslaagd. Het bindt de twee landen."
Na de aanslagen van 11 september 2001 werd de band nog wat sterker, zegt Aarts. "Israël wordt door de VS sindsdien gezien als een frontlijnstaat in de strijd tegen het terrorisme." Jaarlijks krijgt het land miljarden dollars aan Amerikaanse militaire steun.
Het credo van de Israël-lobby is: Israël, daar mogen we geen kwaad woord over spreken.
Een andere factor is de "Israël-lobby" in de Amerikaanse politiek. Aarts: "De evangelische christenen in Amerika dragen Israël een enorm warm hart toe om religieuze redenen. Die lobby heeft veel invloed bij verkiezingen in de Verenigde Staten en kan presidentskandidaten maken of breken."
"Het credo van die lobby is: Israël, wat het ook doet, daar mogen we geen kwaad woord over spreken want het land wordt van alle kanten bedreigd."
'Aanvallen uit Gaza zijn onacceptabel'
Ondertussen beschouwen de Amerikanen Hamas, de militante Palestijnse beweging die vanuit Gaza aanvallen op Israël uitvoert, als terroristische organisatie. Dat maakt het extra onwaarschijnlijk dat de VS gaat aansturen op een compromis. "Er is in Amerika veel steun voor Israël bij het aanpakken van Hamas", zegt de Amerikaanse Midden-Oosten-analist David Schenker.
Schenker was topadviseur van een aantal van president Joe Bidens voorgangers. "Israël heeft veel fouten gemaakt bij het aanpakken van de problemen in Jeruzalem, tegelijkertijd vinden zowel de Republikeinen als de Democraten dat wat er momenteel uit Gaza komt, onacceptabel is."
Biden wil Israël de ruimte geven om hier nog even mee door te gaan als dat moet.
De Verenigde Staten uiten soms wel milde kritiek op Israël, of het verklaart zoals zondag dat het zich zorgen maakt over het geweld van beide kanten. Maar uiteindelijk vindt de Amerikaanse regering dat Israël "moet doen wat het doet", zegt Aarts. "De Verenigde Staten hebben vanwege de hechte relatie nooit echt, fundamenteel, iets tot stand weten te brengen wat ook in het belang is van de Palestijnen."
Wel was de VS een belangrijke aanjager van de Oslo-akkoorden van 1993, die tot een oplossing voor de Palestijnse-kwestie moesten leiden. Maar verdere onderhandelingen mislukten. Aarts: "Vanaf het allereerste moment was van Olso vastgesteld dat het een lege huls was die niet veel kon opleveren voor de Palestijnen."
Onder president Donald Trump werd de band met Israël de afgelopen jaren alleen maar hechter. En een oplossing voor de Palestijnse kwestie raakte daarmee verder weg, zegt Aarts. Wel lijkt er op dit moment in de Amerikaanse politiek "een kleine kentering" plaats te vinden. "Tot voor kort was de steun voor Israël bijna unaniem, nu zie je in het Congres dat meer dan twintig senatoren Israël tot de orde willen roepen. Dat is nieuw."
Wellicht kan Amerika Israël overtuigen de aanvallen op Hamasdoelen te matigen. "De VS zijn de enigen die Israël een duw in een bepaalde richting kunnen geven", zegt Aarts.
'VS wil angel uit conflict halen'
Maar momenteel wil de Amerikaanse regering niet eens een oproep tot een wapenstilstand steunen. Volgens Schenker is dat een bewuste strategie om "de angel" uit het conflict te halen. "Ze willen wel graag een staakt-het-vuren, maar ze gaan Israël niet onder druk zetten om dat pad te kiezen. Biden wil Israël de ruimte geven om hier nog even mee door te gaan als dat moet."
Schenker denkt dat Israël zélf besluit te stoppen. "In Israël lijkt het besef te groeien dat hier langzaam een eind aan moet komen. Dus het zou me verbazen als Israël hier nog dagen mee doorgaat."
Hoe dan ook lijkt definitieve vrede tussen Israël en de Palestijnen door de opstelling van de Amerikanen heel ver weg, zegt Aarts. "Zolang men in het Witte Huis niet de urgentie voelt, zal er niks veranderen."
